Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Amina Begtašević (20) zit met een roze Blond-Amsterdam mok aan de houten eettafel in het appartement waar ze sinds anderhalf jaar samenwoont met haar vriend Dennis Bonsen. Het pand staat in Leiderdorp tussen een aantal winkels en een snackbar. Bijna alles in hun appartement – behalve het bed – is tweedehands. De eettafel waar Begtašević aan zit, was van de vorige bewoners. De gele stoelen kregen ze van een kennis en de bank komt van de kringloop. “Oh, en deze mok trouwens ook!”, zegt ze.
Low waste
De studente biofarmaceutische wetenschappen was altijd al geïnteresseerd in minimalisme en kwam begin 2018 in aanraking met de zero waste-leefstijl. Zero waste betekent dat je zo min mogelijk tot geen afval produceert. Toen vriend Bonsen een filmpje liet zien van zero waste-goeroe Laura Singer, van de blog Trash Is For Tossers, was Begtašević verkocht. “In het filmpje liet Laura een glazen pot zien. Dat was al haar afval van de afgelopen vier jaar. Ik dacht: dat wil ik ook!”
Zero waste is volgens Begtašević voor iedereen anders. “Ik vind niet dat je meteen geen afval meer mag produceren.” Iedereen kan volgens haar een steentje bijdragen. “Maar wij zijn de generatie die ervoor moet zorgen dat de aarde langer meegaat. Juist studenten moeten hier daarom bewust mee omgaan.”
Een individu opent per dag ongeveer zeven verpakkingen. In een jaar produceert de gemiddelde Nederlander ongeveer 490 kilo afval. Als dit niet vermindert, wordt de ‘plastic soep’ alleen maar groter. Plastic breekt namelijk niet volledig af; wat overblijft heet microplastic. Zeedieren krijgen microplastics binnen, mensen eten zeedieren en zo komt het plastic in onze voedselketen terecht. In de Middellandse Zee is een gemiddelde van 116.000 stukjes plastic per vierkante kilometer gevonden.
Begtašević noemt haar leefstijl low waste: “Ik produceer nog steeds afval”, verklaart ze. “Ik probeer naar een zero waste-leefstijl toe te werken, maar het is lastig.” Volgens leefstijl-consultant Marianne Antuma vergt een zero waste-leefstijl creativiteit, lef en discipline. “Je moet jouw leefstijl volledig opnieuw inrichten”, aldus Antuma. Begtašević’ ouders komen uit Bosnië en zijn vanwege de oorlog in 1992 naar Nederland gevlucht. “Mijn moeder kocht altijd al tweedehandskleding, ze bewaarde plastic bakjes voor etensresten en maakte zelf thee.” Ze wijst naar de glazen potten op het aanrecht die gevuld zijn met Begtašević’ ‘heilige brandnetelthee’. Haar moeder legde veel uit over de werking van verschillende kruiden. “Van huis uit heb ik dus veel kennis meegekregen.”
Verpakkingsvrije supermarkt
Mensen met een zero waste-leefstijl kopen hun boodschappen vaak op de markt of in verpakkingsvrije supermarkten. Een klant neemt zelf potjes en bakjes mee, weegt deze van tevoren en vult de potjes. Daarna worden ze afgewogen en afgerekend bij de kassa. Hoewel in Duitsland en België steeds meer verpakkingsvrije supermarkten zijn – België heeft er al twaalf – kent Nederland maar één echte verpakkingsvrije supermarkt: de Verpakkingsvrije Winkel in Leiden – die momenteel echter gesloten is vanwege een verhuizing. “In Amsterdam, Utrecht, Amersfoort en Voorschoten zitten ‘halve’ verpakkingsvrije winkels”, vertelt Jeroen Schrama, eigenaar van de Verpakkingsvrije Winkel. “Mensen vinden het concept leuk, maar langskomen is een ander verhaal. Het zit niet in ons systeem. Het vergt een lange adem voordat mensen naar een verpakkingsvrije winkel gaan.”
“Ik had laatst gember gekocht en zelfs dat was verpakt in plastic
Begtašević en haar vriend hebben dus geen verpakkingsvrije supermarkt in de buurt. Bovendien zijn verpakkingsvrije winkels voor de gemiddelde student best prijzig. De prijzen bij de Verpakkingsvrije Winkel zijn volgens Schrama vergelijkbaar met die bij Albert Heijn. “Dat is voor ons te duur, we blijven studenten”, zegt Begtašević. Het stel bestelt hun boodschappen nu bij online supermarkt Picnic – géén verpakkingsvrije winkel. “Ik had er laatst gember gekocht en zelfs dat was verpakt in plastic”, zegt Begtašević. Wel worden de boodschappen bij Picnic met elektrische busjes bezorgd en worden de plastic tassen voor de boodschappen hergebruikt.
Consuminderen
Thuiswonend studente Marit Bosch (20) is net als Begtašević sinds een jaar flink aan het consuminderen. Haar ouders volgen deze leefstijl niet. “Ik pas me aan hun eetgewoonten aan, maar verder volg ik mijn eigen tips en tricks.” Die deelt ze op haar Instagram ‘Team_green_teen’. “Mijn ouders steunen me, maar ze begrijpen het niet altijd.” Bosch probeert weinig tot geen plastic verpakkingen te gebruiken en hergebruikt spullen waar het kan, zoals wasbare wattenschijfjes. “Ik produceer nu minder afval omdat ik minder koop. Ik koop geen lipstick of nieuw jurkje meer. Daarnaast scheid ik mijn afval.”
Zij merkt ook dat een zero waste-leefstijl lastig kan zijn. “Ik doe mijn boodschappen bij de webshop Leven zonder afval, biologische supermarkt Ekoplaza en natuurwinkels. Ik moet soms wachten met het kopen van nieuwe producten omdat ze te duur zijn en ik het geld op dat moment niet uit kan geven.” Schrama denkt dat de afvalvrije leefstijl zeker mogelijk is voor studenten. “Natuurlijk, je leeft bewuster. Het kost vooral tijd en dat hebben studenten vaak meer dan geld. In mijn winkel komen allerlei mensen; vooral studenten, expats, ouderen en hoogopgeleide mensen met jonge kinderen.” Leefstijl-consultant Antuma denkt ook dat het voor studenten mogelijk is. “Als student heb je de ideale startpositie: je woont vaak zelfstandig en hoeft dus geen rekening met anderen te houden.”
Zelfgemaakt afwasmiddel
Nadat Begtašević overstapte op een zero waste-leefstijl begon ze met het maken van haar eigen wasmiddel. Ze haalt haar recepten uit blogs bijvoorbeeld het boek Niets verspillen doe je zo van Stéphanie Araud-Laporte. Vol trots laat ze haar zelfgemaakte producten zien; afwasmiddel, wasmiddel, wasverzachter en bodyscrub. Begtašević en haar vriend hebben hun tandenborstel vervangen door een bamboevariant, die langer meegaan. “Ik had ook tandpasta gemaakt, maar ik vond dat mijn tanden daar niet schoon van werden, dus ik gebruik nu weer normale tandpasta.” Met de zelfgemaakte deodorant had ze dezelfde ervaring. “Make-up gebruik ik niet dus dat is makkelijk”, zegt ze lachend.
“Het beperkte assortiment zorgt ervoor dat mensen niet in een keer hun boodschappen kunnen doen
Haar wasmiddel verpakt ze in wijnflessen. De ingrediënten voor de recepten koopt Begtašević meestal bij biologische supermarkten. “Het is stukken goedkoper om dit zelf te maken. Bij de Lidl kost 500 milliliter wasmiddel zo’n 4 euro. Ik maak drie liter wasmiddel voor 1,24 euro.” Meestal maakt ze in een keer zes liter – acht wijnflessen vol. “Ik rasp Castillezeep en dat laat ik oplossen in warm water. Vervolgens doe ik er een liter water, soda en azijn bij en laat ik dat 24 uur staan. Daarna doe ik er nog een liter water bij en etherische olie, voor een lekker geurtje.” Ze is ongeveer een half uur bezig met het maken van haar wasmiddel. “Ik vind niet dat het echt extra tijd in beslag neemt, je moet wel meer rekening houden met wat je doet.”
Tijdrovend?
Bosch denkt wel dat de duurzamere leefstijl meer tijd kost, omdat verpakkingsvrije producten vaak lastig verkrijgbaar zijn. Ook kunnen je niet bij één verpakkingsvrije winkel voor alles slagen. Verse producten als vlees en zuivel worden daar vaak niet verkocht omdat die nauwelijks verpakkingsvrij worden geleverd in verband met hygiëne en houdbaarheid. “Verpakkingen hebben een belangrijke functie, zonder bescherming daalt de houdbaarheid”, aldus hoogleraar marktkunde Hans van Trijp in de Volkskrant. Het beperkte assortiment zorgt er dus voor dat mensen niet in een keer al hun boodschappen kunnen doen. “Wanneer klanten moeten kiezen tussen gemak en duurzaamheid, kiezen ze vaak voor gemak”, zegt Van Trijp.
Voor Bosch is tijd echter geen probleem. “Ik vind het zoeken en het vinden van producten erg leuk. Het houdt me nieuwsgierig. Het is iets heel anders dan het volgen van de meute.” Begtašević zou het liefst met haar eigen potten en bakjes naar de bakker en de slager gaan en vragen of ze de producten daar in willen doen. “Daar werk ik naartoe, maar ik doe het stap voor stap.” Een extra drempel: Leiderdorp zamelt vooralsnog geen gescheiden afval in, al is de gemeente wel van plan dat in te voeren.
Dwerghamster Hammie
Bonsen steunt haar, al is hij zelf niet echt met zero waste bezig, vertelt Begtašević. “Ik laat hem vrij. Zijn hobby is bijvoorbeeld graffiti spuiten. Dat past niet bij deze leefstijl.” Maar hij houdt zich wel bezig met duurzaamheid en is lid van de lokale afdeling van GroenLinks. Vanachter zijn laptop roept Bonsen dat hij laatst nog een nachtkastje gemaakt heeft van lege spuitbussen. “Maar hij viel wel af en toe uit elkaar”, voegt Bonsen toe. “Daarna heb ik een ‘nieuw’ nachtkastje op straat gevonden, dat is toch ook zero waste? Anders was-ie bij het vuilnis beland.” Zelfs dwerghamster Hammie draagt een steentje bij. De gekleurde tweedehands kooi staat in het midden van de kamer. In de kooi zitten allerlei speeltjes – uiteraard ook tweedehands. En de bodembedekking is recyclebaar.
“Door mijn leefstijl worden anderen zich ook bewuster van hun leefstijl
Begtašević vindt haar bijdrage aan een schoner milieu eigenlijk nog niet genoeg. “Ik gebruik nog altijd plastic. Ik zie wel dat er meer stappen worden genomen bij supermarkten, minder plastic wordt gestimuleerd omdat de Europese Unie bezig is met bannen van plastic”, zegt Begtašević. Schrama verwacht daarom dat supermarkten in de toekomst meer verpakkingsvrije producten verkopen. Zo wil Albert Heijn in 2025 zo’n 20 miljoen kilo minder aan verpakkingen produceren, 25 procent minder dan nu. Dit gaat niet alleen over plastic, maar ook bijvoorbeeld over dozen van ontbijtgranen.
Anderen inspireren
Mensen worden zich bewuster van hun leefstijl, ziet Begtašević. Haar keuzes inspireren ook mensen uit haar omgeving. “Mijn bovenburen willen ook leren hoe ze hun eigen wasmiddel kunnen maken en we houden af en toe een kledingruil.” Ook Bosch ziet dat haar leefstijl anderen inspireert. “Hierdoor worden anderen zich ook bewuster van hún leefstijl.” Een win-winsituatie, denkt Bosch. “We moeten vooral ‘de wereld van morgen’ niet vergeten, zodat we iets kunnen betekenen voor onze kinderen.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
