Onze voedselspecialisten Sebastiaan Aalst en Samuel Levie vragen zich deze week af: kunnen we nog vertrouwen op de strenge hand van de wet, als het op goed en eerlijk eten aankomt?
Twee weken geleden schreven we over de moeilijkheden bij het maken van een verantwoordelijke voedselkeuze. Gelukkig maakte Pauw & Witteman op 21 april een speciale uitzending over gezonde voeding. Waar het over ging? Wie het weet mag het zeggen. Het was vooral een tafel vol: bioloog Midas Dekkers, Patricia Schutte van het Voedingscentrum, Angela Groothuizen (zangeres), Maarten ’t Hart (schrijver), Auke Attema (ondernemer), Hiske Versprille (Parool) en Kris Verburgh (auteur Voedselzandloper). Het resultaat was een warrig gesprek dat werd gedomineerd door een welles niettes over superfoods.
Voor een interessante discussie kon men beter bij Foodlog zijn. De betreffende discussie ontstond naar aanleiding van een persbericht dat door het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) werd gepubliceerd over de nieuwe Europese regelgeving wat de openbaarmaking van inspectieresultaten betreft:
[..] deze worden alleen, onder strikte voorwaarden, openbaar gemaakt als bijvoorbeeld de volksgezondheid in het geding is. Een goede zaak vindt het CBL. […] Bij overtredingen krijgt een bedrijf een boete en moet de misstand opgeheven worden. In het uiterste geval moet het bedrijf worden gesloten. Dit is geen publieke informatie, net zoals snelheidsovertredingen geen publieke informatie zijn. Wanneer je de consument met dit soort gegevens overvoert, treedt informatie-inflatie op en worden de echt belangrijke zaken niet meer herkend.
Het bericht werd niet door iedereen met even veel enthousiasme ontvangen. Zo vroeg de culinair journalist Hiske Versprille zich af of dit betekent dat als je paardenvlees eet in plaats van rundvlees, zonder daar ziek van te worden, je dat dus niet hoeft te weten? Typische doofpot-bevorderende-regelgeving, denkt u wellicht? Maar er is ook bijval voor het standpunt van het CBL. Bijvoorbeeld van Wouter Klootwijk (journalist): “in het algemeen kun je zeggen, dat het beter is dat boeven gepakt en gestraft worden door verstandige instanties en niet ook nog eens door ons burgers, wraaklustig als we zijn.”
Volgens Dick Veerman (hoofdredacteur Foodlog) “moet de wet toegepast worden, niet het volkssentiment. De wet en haar handhaving moeten de misdadiger en de benadeelde daar juist tegen beschermen.” Waarom, vraagt hij nog, “zijn er burgers en zelfs intelligente journalisten die vinden dat dat niet genoeg meer is?”
Misschien door alle onzekerheden, twijfels en schandalen die we in het vorige artikel genoemd hebben? De vraag is of je dit vertrouwen herstelt door aan te geven “u hoort van ons zodra het nodig is”. De vergelijking die door CBL wordt gemaakt tussen misstanden en een snelheidsovertreding is veelzeggend. Die vergelijking kun je eigenlijk alleen maken zolang je de misstanden als incidenten beschouwt. Maar dat is nu juist waar de vertrouwenscrisis over gaat: in hoeverre zijn het wel incidenten, of hebben we te maken met een sector waarbinnen een aantal spelers de boel systematisch bedotten?
Ook op andere terreinen hoeven bedrijven voorlopig niet bang te zijn voor de “gesel” van de regulering. Zoals oud SP leider Jan Marijnissen in Trouw opmerkt is de nieuwe Natuurvisie die staatssecretaris Dijksma onlangs presenteerde daar een goed voorbeeld van: “Een goede omgang met natuur is volgens Dijksma niet een plicht die door de autoriteiten wordt opgelegd, maar meer een kwestie van welbegrepen eigenbelang. De ervaringen met deregulering laten het tegengestelde zien. Bedrijven worden door minder regels zelden milieuvriendelijker.”
Laten we hopen dat Jan er naast zit, want het gaat hier wel om een hele serieuze kwestie: sinds 1700 is de biodiversiteit in Nederland met 85% afgenomen. Kan grootschalige productie samengaan met behoud van biodiversiteit is de vraag die zich nu opdringt. Dit is ook het onderwerp van “Strijd om de weide”, een talkshow die tijdens het Food Film Festival plaats zal vinden. Voorlopig wagen wij ons nog niet aan een antwoord. Maar dat het verband tussen biodiversiteit en landbouw steeds duidelijker aan het licht komt is wat ons betreft een ontwikkeling die kansen biedt. Bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van nieuwe nicheproducten. Staatssecretaris Dijksma gaf alvast een voorzet tijdens het ‘It’s the Food my Friend’ debat van afgelopen woensdag: “Wat ik voor mij zie is een product als ‘weidevogelmelk’, waarbij de consument er bewust voor kan kiezen om mee te helpen aan het behoud van het landschap en de biodiversiteit”.
