Red je een bos met meubels van dood hout?

De kap van het laatste Europese oerbos? Lees hier meer over de controverse waar we de afgelopen maanden al veel over schreven.

Ik ontmoet Van der Lans in het natuurgebied de Maashorst bij Oss, een gebied waar de natuurbeheerders, geïnspireerd door oerbossen als Bialowieza, al sinds 1997 een natuurlijker bos creëren. Van der Lans geeft me een rondleiding door het gebied. Anders dan Bialowieza liggen de Maashorst en het aanpalende Herperduin op een vrij hoog zandig en droog terrein. Grove dennen en Corsicaanse dennen zijn er ooit aangeplant om verkocht te worden als mijnhout. In de kern van het gebied liggen weides, akkers en heidevelden. Het bos dat hier zonder menselijk ingrijpen zou ontstaan, zou in eerste instantie gedomineerd worden door berken om na vele jaren een later droog eiken-beukenbos te worden.

Dood hout

Wat opvalt is dat overal in het terrein omvergetrokken bomen liggen. We lopen langs een stel op elkaar liggende boomstammen. “Door deze bomen zo op elkaar te leggen hebben we geprobeerd het effect van een omgevallen “woudreus” na te bootsen”, zegt Van der Lans. “De met een mobiele kraan gestapelde bomen zorgen voor een micro-klimaat dat geschikt is voor paddenstoelen, insecten, zoogdieren en vogels. Hier stonden natuurlijk geen woudreuzen van een paar honderd jaar oud want bomen in Nederland zijn vaak niet veel ouder dan een jaar of zestig. Om hetzelfde effect te bereiken moeten we soms wel tientallen bomen stapelen tot lange afschermende rillen.”

“In een natuurlijk bos zijn grote hoeveelheden dood hout belangrijk, het hoort er bij”, vervolgt Van der Lans. “Beschermde en zeer zeldzame kevers als het vliegend hert, juchtleerkever en de heldenbok zijn afhankelijk van dat rottende hout. Sommige spechtensoorten als de middelste bonte specht die sporadisch weer in Nederland voorkomt en de drieteenspecht die in Bialowieza veel gezien wordt, kunnen niet zonder dood en rottend hout omdat ze eenvoudig de bouw niet hebben om in hard droog hout te hakken zoals de grote bonte specht en de zwarte specht. Verder zijn er natuurlijk paddenstoelen van doodhout als de zeldzame beukenweerschijnzwam en de pruikzwam.”

Dood hout is ondanks dat we dit alles weten nog steeds een zeldzaamheid in de Nederlandse bossen. De economische waarde van hout is zo groot dat bosbezitters en natuurbeschermingsorganisaties het, als het even kan, graag willen verkopen. Hout echt verbouwen kost dan wel meer dan het opbrengt, maar als je het gewoon uit de natuur haalt is het een waardevol bijproduct van 'natuurbeheer'. Maar met het weghalen van het hout wordt ook heel veel natuurwaarde weggehaald uit het bos. Van der Lans: “Er is sinds de jaren zeventig wel meer begrip voor het belang van doodhout in het bos. Natuurbeschermingsorganisaties als Natuurmonumenten hebben er prachtige brochures over geschreven.