Rekeningrijden, regenwoudkap: wat gaat er gebeuren in 2019?

‘We hebben klimaatverandering in het gezicht gekeken’, stond afgelopen zomer op de voorpagina van NRC naar aanleiding van de extreme weersverschijnselen in de hele wereld. Het rapport over de mondiale opwarming van 1,5 graden van het VN-klimaatbureau IPCC kreeg in oktober breed aandacht.

En daarmee zijn we aangekomen bij alle mensen die in actie moeten komen om verdergaande klimaatverandering tegen te gaan. Iedereen dus. Omdat veel acties met elkaar samenhangen of zelfs van elkaar afhankelijk zijn (je kiest bijvoorbeeld niet voor een warmtepomp in huis als je buurt op stadswarmte aangesloten wordt), zijn samenwerking en coördinatie van groot belang. Zowel nationaal als internationaal.

Op 1 januari is in Brazilië president Bolsonaro aangetreden. Vanuit de hele wereld wordt met argusogen gekeken naar de koers die zijn regering gaat varen. Wordt dit een Brazil First dat zich afkeert van het multilaterale systeem, of gaan we een onafhankelijker Brazilië zien dat zich binnen de bestaande kaders in blijft zetten voor zaken als internationale handel, veiligheid en ook klimaat?

Een van de belangrijke pijlers van het Akkoord van Parijs is de afspraak dat de rijkere landen de lage lonenlanden financieel bijstaan bij het realiseren van de klimaatdoelen. Deze afspraak is belangrijk omdat het voor lage lonenlanden de spreekwoordelijke boter bij de vis is. Maar hoe belangrijk vinden de rijkere landen de afspraken?

Nederland zal zijn bijdrage in de loop van dit jaar vaststellen. Hopelijk slagen we er collectief in voldoende middelen bijeen te brengen, zodat we ook het vertrouwen van ontwikkelingslanden vasthouden en samen kunnen werken aan concrete klimaatactie in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Eind mei vinden in Europa verkiezingen plaats voor het Europees Parlement. De nieuwe verhoudingen in het Parlement zijn bepalend voor de samenstelling van de Europese Commissie en daarmee ook voor diens ambities op het gebied van energie en klimaat.

Hoe dan ook zal het politieke landschap in Europa veranderen met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk als EU-lid.

Nederland zal vanaf dan het zevende land zijn qua inwonertal en dus ook qua omvang in het Parlement. De invloed van ons land is wellicht nog groter met Spitzenkandidaten Frans Timmermans (nu vicevoorzitter van de Europese Commissie) en Bas Eickhout (als aanvoerder van de Groenen), van wie beiden ook verwacht mag worden dat ze in zullen zetten op een ambitieus energie- en klimaatbeleid.

Intern voor het vaststellen van Europa’s eigen lange termijnklimaatstrategie en zijn nieuwe klimaatplan (Nationally Determined Contribution), naar buiten toe om anderen bij de les te houden nu de aandacht voor klimaat in een aantal grote landen zoals de Verenigde Staten en Brazilië dreigt te verslappen (en dat is nog zacht uitgedrukt).

Het behoeft geen betoog dat alles rondom ons eigen Klimaatakkoord belangrijkste proces is om te volgen op binnenlands terrein. Met grote bewondering keek ik de week voor kerst naar al die collega’s die gedurende lange dagen en nachten meehielpen aan het tot stand komen van een omvangrijk pakket aan maatregelen dat de CO2-uitstoot in Nederland in 2030 met tenminste 49 procent kan terugdringen.

Het Planbureau voor de Leefomgeving rekent op dit moment door of deze maatregelen inderdaad optellen tot de beoogde 49 procent, waarna een politieke fase aanbreekt waarin onder meer over een verdeling van de kosten wordt gesproken.

Bovendien draagt het zelf kunnen doorvoeren van ambitieus klimaatbeleid bij aan onze geloofwaardigheid in internationale fora als de EU en de G20 waar we anderen oproepen hetzelfde te doen.

Op nog kortere termijn speelt de uitvoering van het Urgenda-vonnis, dat de Nederlandse Staat verplicht de broeikasgasuitstoot in 2020 met 25 procent te verminderen ten opzichte van ijkjaar 1990. Binnenkort komen de planbureaus ook hiervoor met berekeningen en weet de Staat wat het te doen staat om dit doel te halen. In 2019 gaan er vermoedelijk ingrijpende beslissingen genomen worden om de extra reductie te realiseren.

Het valt niet uit te sluiten dat er onderwerpen op tafel komen die in de context van het Klimaatakkoord politiek gevoelig liggen, maar die onder druk van een gerechtelijke uitspraak toch weer serieuze opties worden. Interessant dus om te volgen.

Hoe dan ook wordt 2019 een belangrijk jaar vanuit klimaat- en energieperspectief en zullen bovenstaande verhaallijnen samen een boeiend boek vormen. Een boek dat hopelijk een goede afloop kent, al ben ik bang dat het niet het laatste in de serie zal zijn. Wellicht gaan we het weer over rekeningrijden hebben, verlaging van de maximumsnelheid of komen er strengere uitstootnormen voor de industrie.