Beeld: Inès Heeren
Achtergrond
Klimaat

Van groene bushokjes tot stadsherders: acht hoopgevende klimaatprojecten

De wereld barst van de projecten die beweren klimaatontwrichting en biodiversiteitsverlies tegen te gaan. Geen middel blijft onbeproefd om de klimaatschade te beperken. Dit zijn een aantal van de meest inspirerende initiatieven.

Door 25 september 2019
biodiversiteit groen doen klimaatontwrichting klimaatverandering
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het is een vreemd soort troost dat op de vooravond van de klimaatcrisis zoveel mensen in actie komen om de schade te beperken. Van klein tot groot, winstgericht of juist zonder winstoogmerk, binnen of buiten de wet: geen strategie blijft onbenut om een positieve impact te hebben op de planeet. De Utrechtse groene bushokjes gingen bijvoorbeeld de hele wereld over als een geweldig idee om biodiversiteitsverlies in de stad tegen te gaan.

Bron: twitter.com
Hoe leuk ook, de vraag is natuurlijk of zulke ideeën een verschil gaan maken. En zijn we nog op tijd? We nemen een kijkje bij acht inspirerende projecten van over de hele wereld. Deze projecten tonen de vindingrijkheid van de mens wanneer die zijn omgeving liefheeft.

1. Andasol zonne-energiecentrale (Spanje)

Andasol zonne-energiecentraleBeeld: PhotoLanda via Flickr
De Andasol solar power station is een enorme toren op de minst bewolkte plek van Spanje, omgeven door tientallen ringen spiegels die het zonlicht naar het midden van de toren weerkaatsen. De hitte die hierdoor in het brandpunt ontstaat wordt gebruikt om water om te zetten in stoom. Deze stoom zet vervolgens turbines boven in de toren in beweging en genereert zo elektriciteit.
“

De Andasol zonne-energiecentrale genereert genoeg elektriciteit voor tweehonderdduizend mensen

De centrale verlaagt de hoeveelheid uitstoot per jaar met 500.000 ton CO2eq1 en genereert genoeg elektriciteit voor ongeveer tweehonderdduizend mensen. Doordat deze techniek niet direct afhankelijk is van zonlicht maar van de warmte die in het brandpunt ontstaat, kan de centrale ook ’s nachts nog elektriciteit opwekken. Ooit was deze centrale uniek in zijn soort, maar ondertussen is het concept al overgenomen door andere landen. In Dubai zijn ze nu bijvoorbeeld bezig om de grootste zonnecentrale ter wereld te bouwen, die de miljoenenstad permanent op zonne-energie moet laten draaien.

2. De stadsherders (Frankrijk)

Bron: twitter.com
De stadsherders (les bergers urbains) van Parijs gaan uit van een simpel concept: herintroduceer de natuur in de stad. Bedrijven en gemeentes betalen de herders om hun gazons af te grazen en de wol en het vlees worden verkocht aan Parijse bedrijven. De vijftig tot tachtig schapen lopen rond in de buitenwijken van Parijs, waar ze naast hun gegraas de buurtgenoten bij elkaar brengen en het gehaaste stadsleven vertragen. Aan geïmporteerd veevoer is geen behoefte (de Parijse gazons bieden genoeg gras), en het vlees en hun wol zijn ook nog eens lokaal geproduceerd.

3. Burgerprotesten (Duitsland)

Bron: twitter.com
Toen het fossiele energiebedrijf RWE vorig jaar bekendmaakte het laatste deel van het Hambacher bos, het laatste beetje oerbos in Duitsland, te gaan kappen om bruinkool te winnen, ontstond een fel burgerprotest. Wat volgde waren weken van burgerlijke ongehoorzaamheid. Er gingen zoveel mensen heen om met hun eigen lichaam en zelf gebouwde barricades de kap van het woud te verhinderen, dat de politie weken nodig had om het woud klaar te maken voor de bulldozers. Het was een van de grootste politionele operaties uit de Duitse geschiedenis. De actie had succes: na een maand oordeelde de rechtbank dat de kap niet door mocht gaan.

4. Friends of Marine Life en de Tamil Naduse vissers (India)

Bron: youtu.be
“

Ze bouwen kunstmatige riffen in de zee om biodiversiteit te stimuleren

De Indiase ngo Friends of Marine Life leert de vissers van de provincie Tamil Nadu om te duiken, zodat ze de kwaliteit van hun eigen viswateren kunnen bewaken en verbeteren. Daarnaast bouwen ze kunstmatige riffen in de zee om de biodiversiteit te stimuleren. Op deze manier worden de kusten onderhouden door de vissers die er dagelijks mee te maken hebben. Zij noteren de effecten van klimaatontwrichting en vervuiling op hun visgebied en geven die door aan universiteiten. Omdat ze hun dialect moeilijk konden verstaan spraken ecologen voorheen nauwelijks met de vissers van Tamil Nadu. FML doorbreekt die barrière in de hoop dat traditionele kennis over de kustwateren zal bijdragen aan de wetenschappelijke kennis over India’s ecosysteem.

5. Biochar (Peru)

https://twitter.com/H_DeQuincey/status/1093494819744370693

Bron: twitter.com
Biochar is één van de meest veelbelovende technieken om CO2-emissies terug te dringen en biodiversiteit te stimuleren. Biochar is kool gemaakt van organisch afval, zoals mest en oogstresten. In plaats van deze kool te verbranden voor energie, stoppen boeren de organische kool terug in de aarde als bemester. Biochar is daarom een ‘koolstofnegatieve’ technologie: het vermindert de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer door CO2 ondergronds op te slaan. In het laatste rapport van VN-klimaatpanel IPCC staat het daarom vermeld als een belangrijke innovatie om de doelen van het Parijsakkoord uit 2015 te halen.
“

Na zes maanden bleken bomen met biochar al sneller gegroeid te zijn dan bomen zonder

Deze technologie is afgekeken van de bewoners van het Amazoneregenwoud, die de grond al eeuwen zo bewerken. In Peru bewerken wetenschappers, in samenwerking met de bewoners van de Peruaanse Amazone, een deel van het regenwoud dat is vergiftigd door illegale mijnbouw – met groot succes. De organische kool ontzuurt de bodem en maakt die weer bewoonbaar voor microben die plantengroei stimuleren. Na zes maanden bleken bomen met biochar al sneller te zijn gegroeid dan bomen zonder.
Burgerinitiatieven
“Deze lijst laat goed zien dat we de energietransitie vanuit veel invalshoeken kunnen benaderen. Ook ngo’s spelen hierin een belangrijke rol, zoals bij de vissers van Tamil Nadu”, stelt Jacob Smessaert, promovendus in Environmental governance (klimaatbestuur) aan de Universiteit Utrecht.

Hij noemt deze initiatieven interessant, maar ziet meer heil in burgers die op een systematische manier samenkomen en hun leven aanpassen om klimaatschade te beperken. “Sommige projecten getuigen van veel daadkracht onder burgers, zoals de protesten in het Hambacher bos of de stadsherders. Het is heel belangrijk dat burgers zelf óók de toekomst vormgeven en niet afwachten tot overheden en ngo’s alles oplossen.”

Martin Calisto Friant, promovendus bij dezelfde onderzoeksgroep als Smessaert, knikt instemmend. “Je ziet dat zodra burgers zelf kunnen beslissen over hun eigen leefomgeving, ze er veel verantwoordelijker mee omgaan.” Hij acht veganisme een effectieve manier om je impact op de wereld te verkleinen. “Plantaardig eten zal zeker een onderdeel worden van onze toekomst, maar dat is niet genoeg. Voor een transitie moeten we diepgaande veranderingen doorvoeren.

Niet alleen wát we eten, maar ook hoe we ons eten verdelen is belangrijk. In de Braziliaanse stad Porto Alegre mogen inwoners bijvoorbeeld zelf beslissen waar het gemeentelijke budget aan wordt uitbesteed. Hierdoor is er een veel duurzamer en socialer bestuur dan toen de ambtenaren de touwtjes in handen hadden. De initiatieven uit deze lijst maken al belangrijke stappen, maar ze worden nog interessanter als we ze combineren met meer burgerparticipatie.”

6. EcoDom (Mexico)

Het Mexicaanse bouwbedrijf EcoDom laat zien hoe sociale architectuur er in de 21e eeuw uit gaat zien. EcoDom fabriceert muren en daken van gerecycled plastic en maakt zo betaalbare huizen voor lage inkomens. 10 procent van de winst van het bedrijf gaat naar sociale projecten, en soms doneert EcoDom zelfs volledige huizen aan mensen in nood.

Het bouwbedrijf maakt bovendien slim gebruik van de eigenschappen van de gebruikte materiaal; het gebruikt bijvoorbeeld de isolerende werking van plastic om kamertemperatuur te reguleren.

Het bedrijf hoopt daarnaast te kunnen concurreren met cement, een vaak vergeten oorzaak van CO2-uitstoot. Cement neemt in zijn eentje namelijk 8 procent van de globale uitstoot voor zijn rekening. Vervuiling, woningnood en uitstoot: EcoDom pakt ze alle drie tegelijk aan.

7. Jiko-fornuis (Kenia)

A potter from the Keyo Pottery Women’s group molds a cook stove in Kisumu, Kenya. The group is the premiere stove production facility in the region, producing 1,500 jiko kisasa (firewood stove) stoves, 5,000 ceramic jikos (charcoal stove), and 500 rocket stoves (firewood stove) inserts on a monthly basis. Photo: Petr Kapuscinski / World BankBeeld: Peter Kapuscinski / World Bank
Het Jiko-fornuis is een energie-efficiënt fornuis dat in grote delen van Midden-Afrika wordt gebruikt. Het klinkt misschien als iets kleins, maar het keukengerei is potentieel revolutionair. Het heeft namelijk veel minder hout nodig maar houdt warmte wel langer vast dan eerdere modellen.

Verschillende overheden en ngo’s delen deze fornuizen uit om ontbossing tegen te gaan. Dit blijkt vooral een welkome innovatie voor vrouwen die veelal zijn belast met de taak hout te sprokkelen. Daarnaast kwamen er bij de oude fornuizen veel giftige gassen vrij die vooral de gezondheid van vrouwen tijdens het koken aanzienlijk aantastten.

8. Het Great Barrier Reef als legale entiteit (Australië)

Bron: twitter.com
In Australië zijn activisten een campagne begonnen om het bijna verwoeste Great Barrier Reef te erkennen als juridische entiteit. Net als bedrijven zou het rif hierdoor bepaalde rechten krijgen, waardoor organisaties in zijn naam de overheid en bedrijven kunnen aanklagen als die deze rechten niet waarborgen.

Hierdoor krijgt de natuur zijn eigen stem in de rechtbank. Ook veel andere, in gevaar gebrachte, natuurgebieden zouden met deze juridische verandering beschermd kunnen worden voor nalatig milieubeleid. Het is geen ijdele hoop dat het rif deze juridische status krijgt: meerdere rivieren en bossen in Nieuw-Zeeland, India en Colombia hebben deze rechten al gekregen.

Repareren? Niet als het aan de producent ligt

Bedrijven verkopen ons opzettelijk producten die moeilijk zijn te repareren en eenvoudig stuk gaan.

Zo houd je de pootafdruk van je huisdier klein

Ook je onschuldige huisgenoot heeft een flinke impact op het milieu.

  1. CO2-equivalenten (CO2-eq) zijn een rekeneenheid om de bijdrage van broeikasgassen aan het broeikaseffect te kunnen vergelijken. De voordelen van de verminderde uitstoot van de Andasol-zonnecentrale zijn dus vergelijkbaar met het niet uitstoten van een half miljoen ton aan CO2. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons