Dit moet leiden tot concrete afspraken om de CO2-uitstoot met 49 procent te verminderen vóór 2030, zoals in het Klimaatakkoord van Parijs staat. Voor alle gebouwen in Nederland betekent dit: de grootste verbouwing na de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog.
“(Lachend) Nou, ik ben simpelweg gevraagd. Ik heb mezelf nog net niet opgedrongen, maar ik hoefde niet lang na te denken. Ik ben gevraagd door de milieubeweging, werknemers, werkgevers en het kabinet. Die waren op zoek naar een voorzitter van een commissie die de uitvoering van het Energieakkoord moest bewaken. Uiteindelijk was ik, zo kreeg ik te horen, een van de weinige personen waarover ze het eens konden worden.
Ik kreeg een telefoontje tijdens een werkbezoek bij Apple in Amerika.
Het was de voorzitter van de SER, die me voor het voorzitterschap benaderde namens de vier partijen. Toen ik ophing, dacht ik: dit ga ik doen.”
“De motivatie was eigenlijk een negatieve, namelijk dat het binnenlandse energiebeleid buitengewoon wispelturig en inconsistent was. Ik ben ingevlogen op het moment dat in Nederland het Energieakkoord er al lag. Er waren vijf kabinetten in tien jaar tijd geweest.
Eigenlijk was de drive: alles is beter dan dit beleid. Daarom zijn partijen als Greenpeace en VNO-NCW (werkgeversorganisatie, red.), die normaal gesproken grote meningsverschillen hebben, toch bij elkaar gaan zitten onder het mom van: we moeten een Energieakkoord maken, anders komen we er niet.
Op de achtergrond speelde dat Nederland op duurzaam energiebeleid compleet achterliep. We zijn bezig om die achterstand in te halen, maar we bungelen nog steeds onderaan het lijstje van landen die duurzame energie opwekken, samen met Malta en Luxemburg.”
“Nou, sterker nog: de bedoeling is dat er vóór Kerst een onderhandelaarsakkoord bij het kabinet ligt. Op vrijdag 21 december. Hoewel dat nog knap ingewikkeld gaat worden, want zoals altijd met onderhandelingen komen op het laatste moment de punten bovendrijven waar de verschillen het grootst zijn.
De klimaattafels hebben voortreffelijk werk geleverd: we zijn in maart begonnen en inmiddels liggen de hoofdlijnen er al. Er zijn altijd van die chagrijnige types die zeggen: ‘Hebben we daar vier maanden over gedaan?’ Maar het wordt de grootste verbouwing van Nederland na de Tweede Wereldoorlog.”
“Iedereen voelt aan dat dit spannende tijden zijn. Het is spannend, maar het is niet gespannen. Ik proef nog steeds dat geen van de partijen gaat opstappen. Natuurlijk, het gebruikelijke wat je ziet in onderhandelingen is dat sommige partijen het heel moeilijk vinden. ‘Kan mijn achterban het wel dragen?’ of ‘Ik moet er nog eens een nachtje over slapen.’
Nou, dat mag. Uiteindelijk gaat het om het resultaat.
Nu moeten er knopen worden doorgehakt. Dat is ook de reden waarom het kabinet er nauw bij betrokken is. Tegen de betrokken bewindsleden zeg ik: jullie moeten nu vol mee onderhandelen aan de tafels, zodat er straks niet een akkoord ligt waar het kabinet in januari of februari iets heel anders van vindt. Dan kan niet, nu is het menens.”
“Er is bijna geen hond meer te vinden in Nederland die niet overtuigd is van de noodzaak van een stevig klimaatbeleid
“Zeker. Maar ik ben onverbeterlijk optimistisch. Kijk, dat akkoord gaat er komen, maar het kan zijn dat een of meerdere partijen zeggen dat ze zich er niet in kunnen vinden. Dat betekent dan wel dat zij hun onderhandelaar laten vallen, want die heeft ingestemd met een onderhandelaarsakkoord. Het zou ook kunnen zijn dat de cijfers uit de doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau straks tegenvallen voor de partijen, om wat voor reden dan ook, en dat ze daarom afhaken. Dat zou heel erg dom zijn.
Van De Nederlandsche Bank tot grote bedrijven, er is bijna geen hond meer te vinden in Nederland die niet overtuigd is van de noodzaak van een stevig klimaatbeleid.
Dus dan kun je je maar beter aansluiten dan dat er buiten je om beleid wordt gemaakt.
Het is ook niet zo dat als je niet meedoet, je niets hoeft te doen. Want diegenen die een bijdrage moeten leveren aan die 49 procent worden alsnog via wettelijke maatregelen vriendelijk verzocht om mee te doen.”
“De woningeigenaar moet je ontzorgen
“In Nederland gaat het om acht miljoen gebouwen, waarvan een dikke twee miljoen woningbouwwoningen van bijna driehonderd corporaties. Met hen kun je overzichtelijk zakendoen.
De grote opdracht voor de klimaattafel van de Gebouwde Omgeving is: hoe krijg je de 4,2 miljoen woningeigenaren mee? Hoe help je mijnheer en mevrouw?
De woningeigenaar moet je ontzorgen, ofwel helpen. Want die weet niet precies wat er wel en niet mogelijk is. Dus moeten mensen straks een pakket aangeboden krijgen, waarin staat: dit kunnen we u bieden en zo kunnen we de financiering regelen. De gemeenten spelen daar straks een hoofdrol in, samen met de installateurs en de bouwers.”
“Het kán niet zo zijn dat we die 4,2 miljoen woningeigenaren niet helpen
“Heel belangrijk voor de burger is de financiering. Als je een eigen huis hebt, zit je niet te wachten op een extra hypothecaire schuld.
Ten eerste omdat je geen zin hebt in extra lasten.
Ten tweede omdat als je je huis eenmaal wilt verkopen, je er minder aan overhoudt. Dus hoe organiseer je een financiering die niet hetzelfde is als een hypotheek, maar die aan het huis blijft zitten totdat het wordt verkocht? Zodat de volgende bewoner, die een lagere energierekening zal hebben, ook weer een deel terugbetaalt?
Over dat idee wordt nu aan tafel gesproken, maar het is tamelijk ingewikkeld, en uiteindelijk moet het kabinet ook een zet doen. Het kán niet zo zijn dat we die 4,2 miljoen woningeigenaren niet helpen.”
“Ja, maar wel onder de voorwaarde dat de terugverdientijd zeven jaar blijft, dat heeft de minister gezegd. Ik durf wel te wedden dat de terugverdientijd niet zal worden aangetast.”
“Nee, er komen geen subsidies bij. Er is wel driehonderd miljoen euro beschikbaar voor de niet-nieuwe subsidiesystemen voor de Gebouwde Omgeving zoals ISDE en de btw op zonnepanelen. En de salderingsregeling is ook een vorm van subsidie.
Bij het Nationaal Energiebesparingsfonds kun je maximaal 25.000 euro lenen als je twee of meer energiebesparende maatregelen neemt. Dat soort faciliteiten worden verder doorgetrokken.”
“Ja, maar die rente is heel laag en je lost hem in tien jaar af. Waar het vooral om gaat. is dat je mensen helpt met de financiering. Want dat geld verdien je terug. Dat is essentieel.
Waarom zijn zonnecellen zo’n succes?
Omdat mensen die terugverdienen. Isolatie van een gevel verdien je tussen de drie en vijf jaar terug. Vloerisolatie heb je er tussen de vijf en acht jaar uit.”
“De RES-sen worden van levensbelang: we schatten in dat tussen de 30 en 40 procent van het Klimaatakkoord uitgevoerd gaat worden in de RES
“Er is afgesproken dat er 33 Regionale Energie Strategieën komen. RES-sen, een vreselijk woord, maar het is niet anders. RES-sen worden gevormd door gemeenten, provincies en waterschappen. Die gaan in de regio de afspraken van de Gebouwde omgeving en de elektriciteitstafel uitvoeren. Dan praat je over gasloze wijken, isolatiemaatregelen, warmtepompen en warmtenetten. De ene gemeente zal gelijk aan de slag gaan, terwijl een andere gemeente nog even wacht. Ook dat is bepaald in de RES. De RES-sen worden van levensbelang: we schatten in dat tussen de 30 en 40 procent van het Klimaatakkoord uitgevoerd gaat worden in de RES. Dat betekent dat gemeenten, provincies en waterschappen een cruciale rol spelen.”
“We weten dat pas op 21 december precies. Wat bijvoorbeeld al wel bekend is, is dat de gas- en elektriciteitstarieven niet veel gaan verschuiven. In het regeerakkoord is dit deels al gebeurd.
Maar de Gebouwde Omgeving wilde verder gaan.
Want als je gas duurder maakt en elektriciteit goedkoper, wordt de overgang naar elektrisch aantrekkelijker. Maar het kabinet heeft gezegd: zo ver als jullie willen gaan, dat doen we niet.”
“Ik moet zorgen dat er bij al die tafels een evenwichtig pakket ligt. Het kan niet zo zijn dat de ene sector zwaar bevoordeeld wordt ten opzichte van de andere sector.
De maatregelen voor de industrie moet je afwegen tegen het verhogen van het waterpeil om vervening van de bodem tegen te gaan, tot het isoleren van een huis.
Alle tafels hebben een taak te volbrengen, zo kostenefficiënt mogelijk. Als je kijkt naar de kosten van CO2-besparing, moet de Gebouwde Omgeving 7 procent van de CO2-reductiedoelstelling realiseren en de industrie 30 procent.
Dan begrijp ik dat het voor de politiek een lastige afweging is: waar stop ik het geld in?”
“Ik woon in Amsterdam in een rijksmonument. Ik heb er zowat alles aan laten doen wat mogelijk is: een zelfdenkende hr-ketel, de Kierenkoning die langskwam om alle tochtplekken dicht te plakken, het isoleren van het dak en de vloeren en de individuele bediening van onze radiatoren.
Ik doe mijn best, maar ik heb ook beperkingen omdat ik in een monument woon. Zo mag ik bijvoorbeeld geen zonnecellen op mijn dak leggen.”
“De binnenstad van Amsterdam is niet voor niks werelderfgoed, en een beschermd stadsgezicht met rijksmonumenten. Daar moet je met verstand mee omgaan. En kijken wat wel mogelijk is: zo kun je in huis ook al veel doen, via verwarmingsmanagement bijvoorbeeld. Delen van mijn huis waar ik niet of nauwelijks kom, verwarm ik niet of alleen op een bepaald tijdstip.
Bij mij is het gasgebruik daarom zo laag, dat het gasbedrijf langskwam om te vragen of er iets aan de hand was.
En soms is iets een esthetische keuze. Voorzetramen zijn dikwijls niet fraai en monumentenglas is buitengewoon kostbaar.
Ik wil maar zeggen: je hoeft niet te wachten tot de politiek aan zet is. Mijn levensmotief is: nooit wachten tot later. Dat geldt ook voor de energietrein.”
In die periode presenteerde hij het eerste Nationale Milieubeleidsplan. In ’89 organiseerde hij de eerste internationale conferentie over klimaatverandering op ministersniveau.
Nijpels bekleedt momenteel een groot aantal bestuurlijke functies in zowel maatschappelijke organisaties als in het bedrijfsleven.
Ook is hij voorzitter van de Borgingscommissie die toeziet op de uitvoering van het Energieakkoord, voorzitter van het Klimaatberaad en Kroonlid van de Sociaal-Economische Raad (SER).
- de opbrengsten van zelf opgewekte zonnestroom mag je aftrekken van je energierekening ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
