Achtergrond
Klimaat

Waarom mogen we nog geen kweekvlees uitproberen?

De technologie om vlees zonder slacht te produceren is er.  Dichtbij huis ligt de kweekchorizo al in de koeling klaar, maar niemand mag het proeven. Waarom duurt het zo lang voordat we kweekvlees kunnen kopen?

Door 8 juni 2018
duurzaam food klimaat kweekvlees Tegenlicht vlees voedsel
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Elf euro betaalde het technologiemuseum NEMO in het noorden van Amsterdam voor een ready-to-eat gekweekt chorizoworstje. Het product dat aangeleverd werd door de Amerikaanse startup Just ligt nu opgeborgen in een vriezer. Het museum bekijkt hoe ze het eerste commercieel verkochte worstje zullen inzetten en – vooral – hoe ze het gaan conserveren. Ook het restaurant D’Swarte Walvis in Zaandam heeft pakketjes kweekchorizo aangeleverd gekregen. Maar de worstjes mogen nog niet op de borden van de klanten liggen. Eerst moet het vlees allerlei testen doorstaan om een label ‘veilig voor de consument’ te krijgen. Het gaat namelijk om een novel food – een product dat mensen binnen de Europese Unie vóór 15 mei 1997 (wanneer de eerste verordening hieromheen kwam) nauwelijks consumeerden. De beoordelingsprocedure kan gemakkelijk twee jaar duren. Bovendien moeten alle EU-lidstaten toestemming geven om kweekvlees tot de Europese markt toe te laten.
Op 25 november 2015 werd de nieuwe Europese Novel Food Verordering aangenomen. Vanaf 1 januari 2018 is die van kracht. Deze verordening regelt de toelating van nieuwe voedingsmiddelen en nieuwe voedselingrediënten, ofwel de novel foods. Hieronder vallen nieuw ontwikkelde voedingsmiddelen, voedingsmiddelen die zijn geproduceerd met behulp van nieuwe technologieën en productieprocessen en exotische producten, bijvoorbeeld insecten, die alleen buiten de EU geconsumeerd worden.

Om goedgekeurd te worden moet novel food veilig voor consumenten zijn en goed geëtiketteerd zijn, om consumenten niet te misleiden

Als nieuw voedsel bedoeld is om een ander voedsel te vervangen, mag het niet verschillen op een manier dat het gebruik van het nieuwe voedsel uit voedingsoogpunt nadelig is voor de consument.

NEMO; Kweekvlees; Marijn Frank & Michiel Buchel met worstje
We aten uiteraard al vlees vóór 1997. Onder de microscoop is er ook geen verschil te merken tussen een lapje ‘echt vlees’ en een gekweekte variant. Enkel het productieproces is anders. Op dit moment wordt kweekvlees gemaakt in laboratoria. “Je hebt alleen een cel nodig”, vertelt Josh Tetrick, de baas van Just in Vleeskwekers in een uitzending van VPRO Tegenlicht. “In de meeste gevallen wordt er een stamcel van een dood dier gebruikt, legt Erin Kim van het New Yorkse onderzoeksinstituut New Harvest uit in een WhatsApp-gesprek. “Maar in theorie is het ook mogelijk om een biopsie bij een levend dier uit te voeren.” De cellen worden gemengd met een serum dat de cellen doet vermenigvuldigen. Uit een vloeibare, paarse substantie ontstaan na enkele maanden slierten van vlees.

Diervriendelijk?

Deze experimenten in laboratoria zijn tijdelijk. In de toekomst zal kweekvlees in bioreactoren worden gemaakt om de tijdrovende, grotendeels handmatige productie te vervangen door een proces dat op het brouwen van bier lijkt. Mosa Meat, het bedrijf van Mark Post, de maker van de eerste gekweekte hamburger, experimenteert momenteel met bioreactoren met een inhoudscapaciteit van 25.000 liter, waar de stamcellen kunnen groeien.

Productie-opschaling en het verkrijgen van de nodige certificaten zijn niet de enige uitdagingen voor kweekvlees. Onderzoekers zijn ook op zoek naar alternatieven om de cellen te voeden. Het kalfsserum dat momenteel wordt gebruikt is namelijk duur en slechts in kleine hoeveelheden verkrijgbaar. Het is bovendien afkomstig uit bloed van bijna voldragen, ongeboren kalfjes, een feit dat een donkere schaduw werpt op de diervriendelijkheid van kweekvlees.

“Kalfsserum is een groeimiddel dat al jaren in onderzoek op het gebied van tissue engineering wordt gebruikt. Dat is ook de reden waarom het nog steeds wordt toegepast. Maar we weten nog altijd niet wat de celvermenigvuldiging veroorzaakt. Onderzoekers doen hun best om een ​​vervanger te zoeken, maar hoe kunnen ze het serum nabootsen als onduidelijk blijft waarom het serum zo effectief is?”, vraagt Kim zich af.

Toch zijn er ondertussen enkele synthetische serums commercieel beschikbaar. Just gebruikt bijvoorbeeld een plantaardig alternatief om hun cellen mee te voeden.

Gebrek aan transparantie

Hoewel de technologie om dierlijke cellen te kweken er is, staat het onderzoek nog steeds in de kinderschoenen. Het is onduidelijk wanneer kweekvlees daadwerkelijk op de markt komt. De startups kondigen een nieuw tijdperk van clean meat aan, maar blijven vaag over de stand van zaken in hun laboratoria. De Amerikaanse historicus Benjamin Wurgaft schrijft momenteel een boek over de toekomst van voedsel en technologie, en bevestigt tijdens een Skype-gesprek dat het “op dit moment onmogelijk is om te vertellen hoe dicht kweekvlees bij de realiteit staat.” Dat komt, volgens hem, door een gebrek aan transparantie vanuit de startups die intellectueel eigendom willen genereren en hierdoor de voortgang van onderzoeken geheimhouden.
Veel gebeurt achter de schermen. Maar één ding is zeker: “Er is geld en tijd nodig om kweekvlees te commercialiseren”, stelt Daan Luining, stamcelbioloog, oprichter van de Cultured Meat Foundation en directeur van de onderzoeksafdeling van de Cellular Agriculture Society. Dat eerste is echter moeilijk te verkrijgen: “De Nederlandse regering is conservatief met uitgeven van wetenschappelijk onderzoeksgeld. Het gaat trouwens om een obscuur onderzoeksgebied dat tissue engineering, voedingswetenschap, celbiologie, chemische en mechanische engineering en milieu (in de context van reduceren van grondstoffen) combineert. Binnen het kabinet heeft niemand er zeggenschap over. Kweekvleesonderzoek valt daardoor in een financieel gat omdat het als innovatie niet onmiddellijk gecommercialiseerd kan worden en tegelijkertijd misschien niet aantrekkelijk genoeg is om binnen de gevestigde wetenschap te passen. Er moet iemand binnen de overheid zijn die zegt: ‘hier willen we geld aan geven’. Maar er is niemand die dat doet.”

Bron: twitter.com
“

De hype rond clean meat in de media en PR van startups zorgen er ook voor dat “alles veel geavanceerder lijkt dan in de werkelijkheid

De hype rond clean meat in de media en PR-afdelingen van startups zorgt er ook voor dat “alles veel geavanceerder lijkt dan in de werkelijkheid”, stelt Kim vast. “Als je het aan een leek zou vragen, dan krijg je waarschijnlijk te horen dat kweekvlees dit jaar nog op de markt komt. In de werkelijkheid bestaat er nog altijd geen commercieel product.”

Als kweekvlees in de toekomst toegelaten wordt tot de Europese markt zal het in eerste instantie geproefd kunnen worden in restaurants. Dat was ook de bedoeling in Zaandam, maar de worstjes liggen nu nog veilig opgeborgen in de vriezer. Ook Post van Mosa Meat verwacht aanvankelijk met restaurants, speciaalzaken en kwaliteitsslagers te zullen werken. Het product zal dus niet zomaar in de supermarkten te koop zijn.

New Harvest en Benjamin Wurgaft raden aan om termen die misleidende associaties kunnen hebben, zoals ‘clean meat’, ‘in vitro vlees’ en ‘laboratoriumvlees’ te vermijden. Wurgaft vindt de eerste term onbevredigend omdat dit het concept van carnivorisme veroordeelt, suggererend dat het ‘vies’ is. De laatste term is een tijdelijke benaming. Hoewel kweekvlees momenteel in laboratoria wordt gekweekt, zal het productieproces in de toekomst plaatsvinden in bioreactoren. De wetenschappelijke term die het proces van het kweken het meest nauwkeurig beschrijft, is kweekvlees.

Wat nu?

De Partij voor de Dieren vindt kweekvlees ‘een sympathieke gedachte’ maar wijst er tegelijkertijd op dat “het voedselprobleem dat de wereld heeft te urgent is om te wachten op de ontwikkeling van kweekvlees. Die ontwikkeling gaat te langzaam.” Alle Nederlanders zouden flink minder vlees moeten gaan eten om een bijdrage te leveren aan een beter milieu, stelt ook De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies van april 2018. Het naar echt vlees smakende en betaalbare alternatief laat immers nog even op zich wachten.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons