Waarom was OneWorld niet op de demonstratie tegen racisme?

Al voordat ik deze tweet van Sanne-Louise las, besefte ik dat wij als OneWorld een grote manifestatie aan ons voorbij hadden laten gaan: de antiracisme-demonstratie van afgelopen zaterdag in Amsterdam. Terwijl wij racisme zeer serieus nemen en er constant over publiceren. Demonstranten wezen op het gebrek aan media-aandacht voor de mars.

Of ben ik en zijn wij bij OneWorld toch ook gevoelig voor maatschappelijke druk en enorme aandacht van mainstream media? Doorgaans varen wij onze eigen koers. Wij hoeven niet mee te surfen op een golf die al genoeg vaart heeft. Dat willen we ook helemaal niet. En tóch is de maandenlange media-aandacht voor de Klimaatmars – inclusief de klimaatjongeren in Nederland en België voorafgaand aan de grote mars – blijkbaar ook voor ons reden geweest om ons daarbij aan te sluiten. En is het gebrek aan media-aandacht voor de demonstratie tegen racisme de reden geweest dat het ons niet als vanzelfsprekend bewoog om collectief in actie te komen.

Je kunt je afvragen of media – of journalisten – een plek hebben op een demonstratie. Daarover schreef ik jaren geleden al een column in Trouw, toen ik voor het eerst in mijn werkende leven de behoefte voelde mijn journalistieke werk niet in de weg te laten staan van mijn maatschappelijke betrokkenheid. Mijn conclusie destijds was: ik ben niet neutraal. Wat media en journalisten ook van zichzelf beweren, niemand is neutraal. Een medium staat ergens voor en journalisten staan, ook privé, ergens voor. Het speelt een rol in onze onderwerpkeuze en welke mensen of bronnen we wel of niet aan bod laten komen. OneWorld is ook niet waardenvrij. Wij bedrijven journalistiek voor een eerlijke en duurzame wereld. Onze missie is helder: wij staan voor rechtvaardigheid. En een rechtvaardige wereld bereik je niet door enkel te praten, je moet ook handelen.

Hoé, dat is nog de vraag. Waar laat je je gezicht wel zien en waar niet? We waren immers ook niet aanwezig bij de Women’s March, terwijl wij een compleet online platform hebben ingericht dat zich onder andere richt op feminisme. Want ook over onze uitgesproken aanwezigheid bij de Klimaatmars was intern discussie. Is het een vorm van promotie? Is het wel oprecht als je ook je logo tentoonspreidt?

Dat we over de demonstratie hadden moeten berichten staat buiten kijf. Of we als medium aanwezig hadden moeten zijn, dat is een tweede. Eerlijk gezegd zijn we nog zoekende naar onze rol; wij zullen nooit de plek van activisten innemen. Wel zullen we altijd alert blijven op onze eigen blinde vlekken.

OneWorld had een blinde vlek voor de antiracisme-demonstratie, maar andere media waren ook ver te zoeken. Waarom was er gebrekkige media-aandacht voor de antiracisme-demonstratie? We vroegen het modejournalist en activist Janice Deul, universitair docent Nadia Bouras en journalist Hasna El Maroudi, die alle drie wél aan de demonstratie hebben deelgenomen. Interviews door Romy de Weert.

Nadia Bouras
Docent Universiteit Leiden

“De media hebben typisch gedrag vertoond: het grote nieuws dat er zo’n 10.000 mensen de straat opgaan wordt compleet genegeerd, maar een leus van Antifa wordt direct opgepakt. Zo’n leus is natuurlijk heel ernstig, maar Sylvana Simons wordt aan de lopende band bedreigd. Daar hoor ik de minister-president en de burgemeester helemaal niet over. Het is allemaal zo willekeurig. En het is juist die willekeur die bijdraagt aan een nog giftiger klimaat in Nederland.

Waar ik me het meest zorgen over maak is dat racisme ontkend wordt door politici en de media. Het wordt genormaliseerd en we raken eraan gewend. Voor mij en voor heel veel anderen is het steeds erger geworden, maar kennelijk schrikken we er niet meer van. Dat geeft al aan dat racisme steeds normaler wordt. 

Er was een journalist die aan een vrouw van kleur vroeg tijdens de stille tocht in Utrecht: bent u hier als moslim of als mens? Die journalist dacht waarschijnlijk dat hij daarmee een heel normale vraag stelde. Dit geeft aan hoe intens en hoe giftig het racismedebat is. Zelfs mensen met de juiste intenties hebben niet door hoe schadelijk hun woorden kunnen zijn. Dat is de paradox in Nederland: we hebben te maken met alledaags racisme, maar tegelijkertijd wordt het keihard ontkend. We hebben in Nederland niet door hoe giftig woorden zijn en welke effecten ze hebben, en dat is het grootste gevaar.”

Hasna El Maroudi

Journalist De Volkskrant, De Correspondent en NPO Radio 1

“Waarom wordt de antiracisme-demonstratie pas nieuws als één persoon Thierry Baudet bedreigt? Een demonstratie, hoe groot die ook is, moet op zichzelf al nieuws zijn. Ik was al van plan om mee te lopen, maar na de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen vond ik het nóg noodzakelijker om een geluid te laten horen tegen Forum voor Democratie, maar ook tegen andere partijen.

Demonstreren is voor mij een voorrecht. Het is zóiets persoonlijks waar je fysiek en emotioneel klaar voor moet zijn, omdat het veel impact kan hebben. Het kan nogal emotioneel zijn. Deze demonstratie was dat niet; het voelde meer als een soort feestje. Maar ik heb weleens met demonstraties meegelopen waarbij ik dacht: ‘Verdomme, er gaat gewoon niks veranderen.’ Bijvoorbeeld bij de demonstratie om de bevolking van Gaza te bevrijden. Die problematiek is concreet en zichtbaar, terwijl voor veel mensen racisme een abstract begrip is.

De pijn die je als slachtoffer van racisme kunt ervaren wordt niet altijd serieus genomen. Net zoals de aanpak: er wordt niets concreets tegen gedaan. Daarom was het demonstreren zo ontzettend fijn. Er waren eindelijk mensen die ook zo denken. Hoewel de opkomst veel minder was dan bij de klimaatmars, was ik tevreden. De aanloop naar de klimaatmars was langer en ik denk dat klimaatverandering veel meer witte jongeren aanspreekt dan antiracisme dat doet.”

Janice Deul

Modejournalist en activist

“Tijdens de antiracisme-demonstratie was er zo veel positiviteit. Het voelde als een warm bad en de samenhorigheid was bijna tastbaar. Daarom baalde ik er zo enorm van dat de media alléén het negatieve voorval eruit hebben gehaald. Iets positiefs is blijkbaar niet de moeite waard om over te publiceren. Juist die positieve drive was voor mij kenmerkend voor deze tocht. Ik begrijp de media niet. Waarom hebben zij deze gebeurtenis niet aangegrepen om te verbinden en die togetherness te vieren, in plaats van de demonstratie in een negatief daglicht te plaatsen?

‘Its our time to shine’, dat is mijn slogan. Maar de laatste paar maanden word ik steeds een beetje vermoeid en verlies ik soms mijn blijheid en positiviteit. Hoe vaak moeten we dezelfde boodschap herhalen voordat mensen inzien dat er structureel sprake is van ongelijkheid op alle vlakken?

Dit was de tweede keer dat ik meeliep met een demonstratie. Ik merk dat we in het racismedebat steeds een kleine stap vooruitzetten en vervolgens een forse stap terug. De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen kwam als een klap. Ik kreeg kippenvel toen ik de speech van Thierry Baudet hoorde. Racisme wordt genormaliseerd omdat iedereen maar moet kunnen zeggen wat ‘ie wil zeggen. Om dat te veranderen zouden witte mensen eens een stapje terug moeten doen. Ze moeten letterlijk hun ruimte afstaan ten gunste van een ander, maar dat zal nog wel veel voeten in de aarde hebben.”