Hoe dier(on)vriendelijk is jouw wollen trui?

Wat het extra pijnlijk maakte: Patagonia was sinds 2005 al bezig met dierenwelzijn in haar keten. Zo besloot het merk alleen nog wol af te nemen uit gebieden in Nieuw-Zeeland en Australië waar volgens hen geen mulesing – het onverdoofd wegsnijden van huid rond het achterwerk van de schapen om parasieten te voorkomen – plaatsvond. Daarnaast stelde het merk een heel eisenpakket samen waaraan de leveranciers  moesten voldoen. Maar alle beloftes ten spijt, bleek nu uitgerekend Patagonia, dat zei ‘verantwoorde wol van duurzame bedrijven’ af te nemen, dus toch dieronvriendelijke wollen truien en vesten te verkopen. 

Op enkele uitzonderingen na, weten de kleinere verkopers niet waar de grote handelaren met wie ze zaken doen hun wol inkopen. “Het land van herkomst is meestal wel bekend, maar daar blijft het bij. Over diervriendelijkheid kunnen we vaak alleen iets zeggen in algemene termen.” Zo vertelt hij dat wol uit Australië een grotere kans heeft om van schapen afkomstig te zijn die aan mulesing zijn onderworpen, dan schapenwol uit Nieuw-Zeeland, waar de procedure sinds dit jaar verboden is en hoge boetes staan op overtreding. 

In Nederland wordt wel wol geproduceerd, van het Texelse schaap bijvoorbeeld, maar deze is van een andere kwaliteit, net als de overige wol uit Europa. Waar de Australische merinowol fijn en zacht aanvoelt, is die van Europese schapenrassen stug en ruw. Bovendien is wol uit Europa een stuk duurder, vanwege de hogere lonen en strengere milieuwetgeving. En zeg nu eerlijk: in de winkel kiezen we toch allemaal liever voor een zachte trui met een aantrekkelijk prijskaartje, dan voor een dure die ook nog stug aanvoelt?    

Maar is dat voldoende? Van der Mast: “Eigenlijk vinden wij van niet. Liever zouden we alles zelf uitzoeken en direct zaken doen met de wolproducent, maar zolang we niet groot genoeg zijn en nog onvoldoende geld hebben, moeten we er helaas op vertrouwen dat de certificeerders hun werk goed uitvoeren.”

Last zou graag zien dan zijn leveranciers zich in de toekomst aan de eisen van de Responsible Wool Standard, die de gehele keten van schaap tot eindproduct kan omvatten, gaan houden. “Helaas is zo’n certificering erg duur, zeker voor kleinere schapenboeren.” De hoge kosten hebben niet te maken met de aanpassing die een boer of herder moet doorvoeren om aan de eisen te voldoen, maar aan de dure controlesystemen waar ze voor moeten opdraaien. 

Patagonia constateerde dat traceerbaarheid van de supply chain voor de meeste merken lastig is. ‘Het is praktisch onmogelijk vanwege het aantal agenten en handelaars – iets dat kenmerkend is voor de wereldwijde wolmarkt.’ Naar aanleiding van de misstanden die PETA in 2015 aan het licht bracht, besloot het merk dan ook te stoppen met de afname van wol bij de leverancier in kwestie. En dat niet alleen: het besloot zelfs helemaal geen wol meer te gebruiken zolang garanties over herkomst en diervriendelijkheid niet mogelijk waren. 

Sinds de ontwikkeling van de Responsible Wool Standard (RSW) in 2016 is Patagonia weer wol gaan gebruiken. Deze wereldwijde standaard waarborgt volgens hen voldoende dat de dieren op een goede manier worden behandeld. Inmiddels hebben ook grote merken als H&M en C&A zich bij deze certificering aangesloten.  

Last hoopt dat er een manier komt waardoor wol makkelijker traceerbaar wordt. Hij is er alleen niet erg hoopgevend over. “Veel wol is een bijproduct, van de vlees- en/of de cosmetica-industrie waar het vet uit de wol wordt gebruikt. Alle wol die daarbij komt, wordt op een hoop gegooid. Niemand heeft er belang bij om alles netjes uit elkaar te houden.”

Als zelfs de detaillist niet weet waar de wol precies vandaan komt, hoe kun je er als consument dan achter komen hoe dier(on)vriendelijk je trui, wanten en sjaal zijn gemaakt? Nou, niet dus. Het enige wat je kunt door is checken of een bedrijf is aangesloten bij een keurmerk als de RSW of simpelweg: het bedrijf ernaar vragen. Wie weet zijn ze een uitzondering, en kunnen ze wél precies vertellen waar de schapen staan en hoe die behandeld worden. Maar één ding is duidelijk: 100 procent zekerheid heb je nooit.

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl in november 2018.