Zonder Amazone geen regen voor boeren

Maar ondertussen spreken ook binnen de agrarische sector mensen zich tegen deze gedachtegang uit. Bos is namelijk broodnodig voor voldoende regen, zeggen ze. Bovendien zou bosbescherming nodig zijn om de afzet van Braziliaanse producten op de wereldmarkt zeker te stellen.

Bosbehoud is voor de sector belangrijk omdat het regen garandeert, aldus senator Abreu. Ook de landbouw heeft onder droogte te lijden. Verder vreest Abreu dat de houding van de regering-Bolsonaro voor risico’s zorgt voor de exportmarkt van Braziliaanse landbouwproducten.

Het kwam Abreu op kritiek uit haar sector te staan. ‘Ze verandert net zo makkelijk van mening als van blouse’, sneerde een collega-congreslid. Maar er klonk ook bijval – uit onverwachte hoek. Blairo Maggi, een van de grootste sojaboeren van het land, waarschuwde ervoor dat landen hun markten kunnen sluiten voor Braziliaanse producten: ‘We moeten niet denken dat de wereld de landbouwproducten uit Brazilië nodig heeft. Wij zijn slechts één speler – en erger, we zijn vervangbaar.’ Het laatste nieuws lijkt zijn waarschuwing te bevestigen.

Nu, anno 2019, is de situatie volgens het IPAM anders. Alencar: “We zitten nog maar in het begin van de periode van de branden en zien al een enorme piek in brandhaarden. En het ís geen uitzonderlijk droog jaar zoals in 2016. Dat kan maar één ding betekenen: de ontbossing is enorm gestegen.”

De regering-Bolsonaro was not amused over deze cijfers. Aanvankelijk stelde de president dat de cijfers waren gelogen – directeur Ricardo Galvão moest het veld ruimen. Maar toen hij en het INPE uit binnen- en buitenland steun kregen voor de kwaliteit van het onderzoek, moest de regering inbinden. De cijfers waren dan misschien reëel; het INPE had ze niet aan de grote klok moeten hangen, vond de regering. Voortaan moet het instituut de gegevens (nu voor iedereen toegankelijk via de website) eerst aan de regering voorleggen.

Noorwegen en Duitsland besloten naar aanleiding van deze alarmerende cijfers en de houding van de regering ten opzichte van het INPE hun financiële steun aan bosbescherming (zij zijn hoofdsponsor van het Amazonefonds) te bevriezen.

“De enige manier om het tij te keren is als de president verklaart dat hij de ontbossing een halt toe wil roepen”, zegt Alencar van het IPAM. “De wereld is zich steeds bewuster van het belang van natuur en milieu en ook in Brazilië zelf groeit dit bewustzijn. Brazilië moet weer streven naar een positie als leider op het gebied van natuurbehoud.” Onderzoek wees uit dat meer dan 90 procent van de Brazilianen, onder hen ook aanhangers van Bolsonaro, tegen ontbossing is.

En de eerste reacties vanuit de Europese Unie druppelen al binnen. In juli werd na maar liefst twintig jaar onderhandelen een vrijhandelsakkoord tussen de EU en Mercosur – het Zuid-Amerikaanse handelsblok waar Brazilië deel van uitmaakt – gesloten. In Duitsland gaan stemmen op om dat akkoord vanwege de Braziliaanse houding ten opzichte van ontbossing niet te ratificeren. In Nederland pleitte GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks ervoor om een strenge clausule tegen ontbossing op te nemen en sancties te treffen als daar niet aan wordt voldaan. De Franse president Macron heeft gezegd dat hij wil dat de G7 tegen Brazilië in het geweer komt. Zo lijkt de vrees van senator Abreu gegrond.