Zo ontkracht je de onzin van klimaatsceptici

Hoewel steeds meer mensen de ernst van klimaatverandering inzien, vinden veel mensen nog altijd dat je je grof aanstelt als je je zorgen maakt. Hieronder vind je een lange (maar geen volledige) handreiking hoe je kunt reageren op drogredenen, ongefundeerde claims en koppige opmerkingen van klimaatontkenners en mensen die klimaatactie proberen te vertragen.

Peil altijd eerst hoe serieus je gesprekspartner is. Is hij/zij/hen ziedend of agressief en voel je je onveilig? Kies eieren voor je geld. Ga je het gesprek wél aan, probeer dan altijd respectvol te blijven. Laat je minachting thuis en probeer te snappen waarom jullie wereldbeelden zo uiteenlopen. Lukt het niet? Geef dan tijdig op. Ga lekker op huis aan en probeer je hoofd leeg te maken met een paar seizoenen Love Island. Let’s do this!

‘Waar maak je je druk om? We zijn toch al te laat.’

Nee hoor, we zijn helemaal niet te laat. Sterker nog: het is belangrijk om altijd hoop te houden. Hoewel ik snap dat je neerslachtig kan worden van alle berichten over bijvoorbeeld de gevolgen van 1,5 graad opwarming, wil dat niet zeggen dat we de handdoek in de ring moeten gooien en het tot 2 of 3 graden opwarming moeten laten komen.

‘Weet je niet hoe slecht jullie sojaburgers voor het milieu zijn?’

Zo’n 90 procent van de soja die wordt verbouwd wordt niet gegeten door mensen, maar gaat naar veevoer, om de dieren vet te mesten die na de slacht in de supermarkt belanden.

‘Laat China maar iets aan het klimaat doen! Nederland is maar een klein landje.’

Klopt, Nederland is heel klein en het kan demotiverend zijn om te horen dat grote landen klimaatregels voor zich uit schuiven. Maar Chinezen hebben een kleinere ecologische voetafdruk dan wij, waar wij ook nog eens deels verantwoordelijk voor zijn met al onze Chinese producten. Bovendien als wij ons al niet aan de klimaatafspraken houden, wie zijn wij dan om te zeuren over China?

‘Laat ze eerst wat aan de overbevolking doen, daar in die derdewereldlanden.’

Ho, ho – even rustig aan vriend(in). Ten eerste: dat soort dingen riekt naar racisme. Ten tweede: het is bewezen dat het aantal mensen op aarde niet het echte probleem is van de klimaatcrisis. Wel de overconsumptie van een kleine groep rijke mensen in – daar ga je! – de meest welvarende landen in de wereld. In de landen die jij de schuld in de schoenen probeert te schuiven is de uitstoot van broeikasgassen juist het laagst.

‘Het komt wel goed, als we in de toekomst dit en dat uitvinden.’

Ik waardeer je optimisme, maar de toekomst is nu. En eigenlijk al gisteren. Het lijkt er vooralsnog op dat we de klimaatdoelen van 2030 maar net gaan halen. En dan ook alleen als álles meezit. Tijd om rustig op onze lauweren te liggen hopen dat iemand een leuke uitvinding doet, hebben we dus niet. Focussen op innovatie is leuk als extraatje maar kan geen hoofdplan zijn.

‘Die zielige Greta’s moeten gewoon eens gaan werken voor hun geld.’

Geen paniek, de gemiddelde Greta werkt volgens mij hartstikke hard, maar offert met liefde haar vrije tijd op om iedereen die het wil horen te vertellen over ons klimaatprobleem. Maar zelfs al is een activist werkloos, dan is het toch zijn volste recht om z’n stem te laten horen tijdens een crisis?

‘Klimaatactivisten zijn een groter gevaar dan klimaatverandering zelf.’

Waar heb je dat gehoord? En wat bedoel je er precies mee? Heb je daar geen antwoorden op? Dan neem ik dit moment om te vertellen dat klimaatactivisten maar één ding willen: een leefbare aarde voor ons allemaal en alle generaties na ons. Maakt dat je kwaad?

‘Ik eet nog effe lekker vijftig frikandellen, honger jij jezelf maar uit voor Moeder Natuur.’

Waar haal je het idee vandaan dat we ons zouden moeten uithongeren voor Moeder Natuur? Als jij vandaag vijftig frikandellen wil eten, moet je dat helemaal zelf weten. Wist je dat mensen tegen elkaar opzetten zodat ze niet doorhebben wat de grote vervuilers allemaal doen onderdeel was van een grote PR-campagne? Een succesvolle, zo blijkt.

‘De aarde doet toch wel wat–ie wil.’

Klimaatverandering komt niet door de aarde zelf of een andere onzichtbare entiteit buiten onze verantwoordelijkheid om. Klimaatverandering komt door ons gedrag en onze levensstijl. De aarde luistert inderdaad niet naar één man uit Alblasserdam die toevallig heeft besloten vegan te worden, maar met zeven miljard mensen kunnen we wel een verandering teweegbrengen. Hoe je het ook wendt of keert, de mens heeft de meeste invloed op aarde. Laten we die invloed voor iets moois gebruiken.

‘Kan het wat minder dramatisch? Als het echt zo erg is, waren we al dood of had de overheid al ingegrepen.’

Je hebt het misschien gemist, maar de afgelopen twintig jaar zijn al honderdduizenden mensen overleden als direct gevolg van klimaatverandering. De meest getroffen landen liggen echter ver van ons af, zoals Bangladesh, Myanmar en Honduras. Ook is er een tiental landen dat nauwelijks bijdraagt aan de wereldwijde CO2-uitstoot, maar wel ernstig lijdt onder de opwarming van de aarde. Dat zijn landen zoals Somalië, Congo en Tsjaad. Dus we maken ons eigenlijk veel te laat druk om met klimaatverandering. Blijf jij ook door rood lopen tot je eindelijk wordt aangereden?

‘Ik ben veel te arm om me hier ook nog eens zorgen om te maken.’

I feel you, hoor. Het is ook oneerlijk dat de individuele burger opeens last van dat wijzende vingertje krijgt, maar besef: stemmen op een politieke partij die wél bereid is om actie te ondernemen tegen de multinationals die hun beleid moeten veranderen, is gratis. Je omgeving vertellen hoe het echt zit, is ook gratis. Je huis kwijtraken omdat we met z’n allen moeten vluchten voor het stijgende water gaat ons veel meer kosten. Ik hoop dat je snapt dat we zelfs recht hebben op een leefbare planeet. Laten we het er vooral veel over hebben samen.

‘De aarde heeft om de zoveel jaar een ijstijd en we zijn er altijd bovenop gekomen.’

Het klopt dat er vroeger ook klimaatverandering was, zonder invloed van de mens. Maar dat betekent niet dat we de invloed van de mens op de huidige klimaatverandering kunnen ontkennen. Het duurde vroeger bovendien wel twintigduizend jaar voordat de aarde 6 graden was opgewarmd, terwijl de aarde nu in slechts honderd jaar al meer dan 1 graad is opgewarmd.

‘Als de aarde opwarmt, waarom was het dan zo’n rukzomer?’

Klimaat is een gemiddelde. Een strenge winter of een natte lente zeggen dus heel weinig. Klimaatverandering en de opwarming van de aarde betekent niet een lekkere hittegolf wanneer je er behoefte aan hebt. Nee, sterker nog: het betekent juist onrust, verschuivingen van de seizoenen en verergerde weersomstandigheden. Steeds extremer weer, vaker dan vroeger.

‘We kunnen niet zonder fossiele brandstoffen, en arme landen al helemaal niet.’

Sorry lieverd, maar je hoeft niet eerst terug in de tijd te gaan voor je nieuwe technologie kunt gebruiken. Of zoals Greenpeace zegt: ‘Hebben landen in opkomst ook vaste telefoonlijnen nodig voor ze met mobiele telefoons kunnen bellen?’ Landen rondom de evenaar zijn bijvoorbeeld juist topkandidaten voor zonne-energie. Soms mist er alleen nog  kennis voor een omslag in beleid en niet onbelangrijk: armere landen verdienen de hulp van rijkere landen die hen al jaren beloofd wordt.

‘CO2 is toch juist goed voor de bomen?’

Ja, CO2 zorgt er inderdaad voor dat bomen en planten goed groeien. Maar CO2 heeft nog een skill: het houdt de warmte van de zon vast. En dat maakt het de belangrijkste opwarmer van de planeet, waardoor ijskappen smelten en het water stijgt. Zoals wel eens wordt gezegd: de aarde overleeft het wel, alleen zal ze dermate veranderen en onleefbaar worden dat wij het als soort mogelijk niet gaan overleven. En al je favoriete dieren ook niet.

‘De overheid wil ons gewoon bang maken en geld aan ons verdienen.’

Heel eerlijk? Het kan geen kwaad om kritisch op je overheid te zijn. Maar de waarheid is dat onze overheid en veel andere overheden juist veel te weinig ondernemen op het gebied van klimaatactie. Afspraken worden niet of veel te langzaam nagekomen. Subsidies aan grote vervuilers zijn gigantisch. De focus ligt nog vaak op het aanspreken van het individu en onze minister van klimaat en energie komt nog altijd niet verder dan ‘we moeten wat vaker de fiets pakken’.

‘We hebben wel ergere dingen aan ons hoofd.’

Ja, je moet inderdaad ook de andere brandjes blussen die nu flink oplaaien, maar moeten we daarom negeren dat het hele huis al flink in de fik staat?

‘Als die demonstranten nou niet op snelwegen gingen liggen, konden we misschien een volwassen gesprek voeren.’

Er zijn best veel activisten die dezelfde overtuiging hebben als de demonstranten op de A12 en kruispunten en daar niet gaan liggen. Die hebben absoluut tijd voor een praatje met jou. Wanneer kun je?

‘Maar jij vliegt nog toch nog gewoon?’

Hoor je jezelf? Je focust je op individueel vlieggedrag in plaats van de jaarlijkse uitstoot van gigantische bedrijven als Shell en Tata Steel, of onze overheid die liever tientallen miljarden euro’s aan de fossiele industrie besteedt – dat is exact wat die partijen willen. We vechten elkaar de tent uit terwijl zij in ons bed schijten. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we niet veel bewuster moeten omgaan met dingen als vliegreizen, maar laten we ons eerst focussen op het grotere kwaad.