Bicultureel en homoseksueel; Mounir Samuel interviewt Tofik Dibi

In het artikel haalde Samuel Dibi’s autobiografische debuutroman Djinn aan, waarin Dibi schrijft over zijn verborgen gehouden homoseksualiteit. Samuel vatte de kern van het boek samen als een “strijd tussen twee stemmen, die van het (zijn homoseksualiteit die het hele boek geen naam krijgt) en zij (de stemmen van familie, vrienden en de gemeenschap).

Enkele jaren daarvoor had Samuel tijdens het praatprogramma De Halve Maan Dibi, die zich kandidaat had gesteld voor het lijsttrekkerschap voor GroenLinks, gevraagd uit de kast te komen. “Je bent zo dapper om die lijsttrekkersschapsrol aan te vechten terwijl je eigenlijk weet dat je niet gaat winnen, maar waarom durf je niet uit de kast te komen?” vroeg Samuel destijds. Tofik weigerde in die beruchte uitzending een antwoord te geven op die vraag.

Eind vorig jaar kwam Dibi alsnog uit de kast, gelijktijdig met het verschijnen van Djinn. ‘Ik wilde een van de Marokkanen zijn, moslim zijn, man zijn, maar ook verliefd kunnen worden op wie ik wil. Ik wilde het allemaal en ik heb altijd gedacht dat ik moest kiezen. Nu denk ik: misschien hoef ik niet te kiezen’, vertelde hij toen in een interview met De Volkskrant.

Aflevering 1

Aan een keukentafel gaan Samuel en Dibi voor het eerst in gesprek over het ongemakkelijke moment tijdens die aflevering van De Halve Maan. “Ik was boos op je toen, Tofik, omdat ik eigenlijk op je wilde stemmen,” zegt Samuel. “Als lijsttrekker van dé emancipatiepartij van Nederland kun je niet zo openlijk in de kast zitten.”

Door zelfhaat, mede verergert door stiekeme seksuele escapades, stelt Tofik stelt dat hij mentaal niet klaar was om uit de kast te komen. “Na iedere afspraak, ook al was er niets gebeurd, voelde ik me heel vies. Ik was ook constant op m’n hoede, alert, getraind om op ieder geluidje te reageren,” vertelt hij. Dat gevoel van constant moeten opletten en je vies voelen was veel erger dan de misbruikmomenten.”

Oorlog tussen ‘Het’ en ‘Ze’

Dibi spreekt openhartig over dit dubbelleven en over de strijd die gaande is tussen ‘het’ (zijn geaardheid) en ‘ze’. Over ‘ze’ schreef Dibi in Djinn het volgende: “Waar het is, zijn ze. Ze vergezellen me ook, overal heen. Het en ze voeren al heel lang oorlog. Het is alleen. Ze zijn met heel veel. Ze hebben niet één, maar vele, vele namen. Ze zijn de buren, de slager, mijn neven, nichten, ooms en tantes. Ze zijn geloofsgenoten, collega’s en studiegenoten.”

Dibi vertelt dat hij nog vaak naar zijn homoseksualiteit refereert met ‘het’ omdat hij zijn seksuele geaardheid lange tijd als een Djinn (een bovennatuurlijk onzichtbaar wezen, dat volgens islamitische overleveringen, die aan bod komen in de Koran, bezit kan nemen van mensen) heeft beschouwd. Ondanks dat Dibi nog angstig om voor zijn seksuele identiteit in bepaalde settingen, benadrukt dat hij “blij is met zichzelf” en opgelucht is dat hij eindelijk uit de kast is gekomen.

Het doorbreken van de risico’s die deze strijd met zich mee brengt is één van de redenen waarom Dibi zo publiekelijk met zijn verhaal naar buiten treedt. “Ik wil dat alle familieleden van alle mensen zoals ik, die nu nog in de kast zitten, weten wat de risico’s zijn van iemand vertellen dat hij zijn of haar zonden moet bedekken,” zegt Dibi. “Het is belachelijk hoeveel Marokkaanse jongens op de chat drugs verkopen of in de prostitutie zitten. Ik denk dat ze daarmee proberen goed te praten waarom ze in die scene zitten.”

Daarvoor zijn nieuwe rolmodellen en bekende gezichten nodig die bij kunnen dragen aan de discussie over homoseksualiteit in de Marokkaanse gemeenschap.“Ik denk dat het belangrijk is voor Marokkaanse families om in te zien dat mensen zoals ik niet opeens een ander persoon zijn als ze uit de kast komen,” zegt Dibi.

Unieke talkshow 

Dibi’s openhartige verhaal over zijn seksuele geaardheid, zijn angsten maar ook zijn overwinning leveren een sterke eerste aflevering van Heart Talk op: