Brood mag je niet weggooien

Brood hoort bij elke maaltijd en wordt soms speciaal voor je gebakken; van die dunne, platte en ronde broden die zo uit de tanoor of de kleioven op tafel komen, of de zachtere ‘samoon’-broodjes van de bakker in de vorm van een wybertje. Brood is niet weg te denken van de tafel, maar het gaat niet altijd op. Wat gebeurt er daarna mee?

Wanneer je helpt een tafel af te ruimen (als dat je tenminste wordt toegestaan), of als vrienden bij je komen eten, zie je ze het overgebleven brood altijd opzijleggen. Dat gaat in een aparte broodzak, of wordt elders bewaard. Toen een vriend me erop betrapte brood te willen weggooien dat lang over de versheidsdatum was, schold hij me bijna uit. Dat doe je niet!

Brood is heilig. Het is van God gegeven. En daarom is het een religieuze plicht om brood aan de armen te geven.

Het gaat zelfs zover, dat wanneer je brood op straat ziet liggen, je dat oppakt en het ergens hoger neerlegt, in een kozijn, of op een muurtje. “Dan heeft iemand er misschien nog wat aan”, zei een vriend ter verklaring. Brood aan vogels en dieren geven mag ook: dan wordt het in elk geval nog gebruikt. Maar de afvalbak in: dat kan absoluut niet.

De Nederlandse filmer en columnist Beri Shalmashi tweette: ‘Eten weggooien gaat in beschaafde culturen als die van Iraniërs veel verder dan een simpele belediging. Het betekent dat je eten vervloekt. Dat je jaren van armoede en honger over jezelf wil afroepen.’

Krol gaf toe dat hij fout zat, maar bood geen excuses aan. Blijkbaar is de ernst van zijn vergrijp in de context van de regio niet goed tot hem doorgedrongen. Pistachenootjes zijn een luxeartikel. Als je een basisproduct als brood al niet mag weggooien, dan zulke nootjes al helemaal niet.

Inmiddels weet ik natuurlijk dat veel van dat overgebleven eten later, opgewarmd of niet, weer op tafel komt, als er geen bezoek is. En dat het afgeruimde eten in restaurants bij de achterdeur wordt opgehaald door de armen, of aan dieren gevoerd. Dat gaat dus niet verloren.

Door onze overvloed in het Westen lijken we het besef te zijn kwijtgeraakt hoe waardevol voedsel dat je zelf niet meer wilt, nog voor een ander kan zijn. Waarom koos Krol voor de vuilnisbak, in plaats van de liefdadigheid? Hij had die nootjes toch net zo goed demonstratief kunnen weggeven, aan een vrouw, of aan slachtoffers van het Iraanse regime misschien?

Maar het besef dat voedsel ons gegeven is, dat we er zorgvuldig mee moeten omgaan – waar is dat gebleven? De deur uit, met moeders waarschuwing om ‘niet met je eten te spelen’ en het dankgebed voor de maaltijd?

Voor mij geldt in ieder geval, dat ik me tegenwoordig wel drie keer bedenk, eer ik brood in de vuilnisbak gooi. En niet alleen omdat ik daarmee de mensen om me heen beledig, of de kans loop een vervloeking over mezelf af te roepen – als ik dat al zou geloven. Ik doe het omdat het voedsel is waar iemand anders nog heel gelukkig mee kan zijn. Dat schept een verantwoordelijkheid.