Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Goede journalistiek controleert de macht, informeert en is vaak het enige wapen waarnaar burgers kunnen grijpen als ze vermalen dreigen te worden door de bureaucratische almacht van grote bedrijven en instellingen. Waarom is het zo moeilijk om geld te verdienen met een product waarvan het maatschappelijk belang zo enorm groot is?
“
De digitalisering van journalistiek en media is de afgelopen 20 jaar rampzalig verlopen
Het antwoord is niet eenduidig – en het zware financiële weer waarin OneWorld dit jaar terechtkwam, geeft wel aan dat ook dit medium het antwoord nog niet gevonden heeft – maar ik durf wel te stellen dat de digitalisering van journalistiek en media de afgelopen twintig jaar rampzalig is verlopen. Uitgevers hadden geen antwoord op het aanhoudende verlies van advertentie-inkomsten en hun krimpende, vergrijzende abonneebestanden, en vormden zo een makkelijke prooi voor investeerders die met elk vermeend stukje vet ook kwaliteit en arbeidsvreugde wegsneden. Terwijl vaste aanstellingen steeds schaarser worden, zien freelance journalisten hun tarieven verdampen waardoor ze gedwongen worden om de passie voor hun eigen vak te financieren met commerciële klussen. Tegelijkertijd wordt het gat dat zij achterlaten gevuld met mensen die wel bereid zijn voor uitbuittarieven te werken, en die hebben vaak niet de benodigde ervaring of expertise.
Knip-en-plakstukjes
Een anonieme journalist van het Britse magazine Tribune laakt in een opiniestuk in datzelfde blad het gebrek aan visie bij de leiding van traditionele media, waardoor veel journalisten tegenwoordig veroordeeld zijn tot het bedrijven van ‘churnalism’. Simpele knip-en-plakstukjes met sappige koppen maken, die slechts tot doel hebben om zo veel mogelijk traffic en ‘engagement’ te genereren. Hij schrijft: “Hoe zijn werkomstandigheden in de media zo diep gezonken en waarom hebben zo veel journalisten het vak verlaten? Omdat het een verdienmodel is om ons werk gratis online te plempen en ons de prijs te laten betalen. Veranderden ze van strategie toen het falen in chocoladeletters stond afgedrukt? Nee, ze deden wat alle kapitalisten doen: ze ontsloegen werknemers om winsten te redden en vertelden de overlevenden dat ze maar harder en langer moesten werken om de verliezen goed te maken.”
“
Corrupte politici worden blij van het samenvoegen of zelfs verdwijnen van regionale titels
Die problemen waren er al voor de opkomst van sociale media, maar de verschraling kwam erdoor in een stroomversnelling. In de Verenigde Staten verdwenen tussen 2014 en 2018 meer dan zevenduizend banen bij dagbladen. De hardste klappen daalden neer op de regionale titels. Een internationaal probleem, want ook in Nederland werd in 2018 nog alarm geslagen door de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) over het samenvoegen of zelfs helemaal verdwijnen van regionale titels. Een fenomeen waar vooral corrupte politici erg blij van worden, waarschuwt de Amerikaanse schrijver en oud-journalist David Simon. Hij schreef onder meer The Wire; een legendarische HBO-serie over structurele problemen in de boven- en onderwereld van Baltimore, waarin journalisten het gevecht aangaan met politieke corruptie.
Pivot to video
Maar waar verliezers zijn, zijn ook winnaars: socialemediabedrijven die zelf geen ‘content’ maken, maar wel alle advertentie-inkomsten binnenharken die voorheen bij kranten, tijdschriften, radio en televisie terechtkwamen. Zij houden mediabedrijven en uitgeverijen de belofte van oneindige bezoekersaantallen voor, om vervolgens de kraan dicht te draaien en betaling te eisen om hun eigen werk gratis te mogen weggeven.
“
In 2018 kwam aan het licht dat Facebook streamingcijfers aandikte tot wel 900 procent
Jarenlang werden digitale strategieën ingericht op bereik via externe socialemediaplatformen, waarover men geen enkele controle had. Toen Mark Zuckerberg in 2016 aankondigde dat hij verwachtte binnen enkele jaren alleen nog videocontent op Facebook te hosten, haasten uitgevers zich om dat aan te kunnen bieden. Die ‘pivot to video’ zoals de beruchte beweging zou komen te heten, bleek echter gedoemd te mislukken. In 2018 kwam in een rechtszaak tegen het bedrijf naar voren dat Facebook de streamingcijfers aandikte tot wel 900 procent. Mensen die na drie seconden wegklikten, werden onterecht meegeteld alsof ze de hele video hadden bekeken. Ondertussen waren honderden traditionele journalisten hun baan kwijt en bleek de videostrategie rampzalig uit te pakken voor de bezoekcijfers van nieuwsmedia. Mensen wilden artikelen lezen en niet in video’s zoeken naar wat ze wilden weten.
Zonder inzicht te geven in het hoe of waarom, werd regelmatig gefoezeld met de algoritmen die onze timelines bestuurden. Iemand draaide ergens in Palo Alto aan een knop en je werd als mediamerk pardoes uit Google News gegooid, of bereikte ineens nog maar anderhalve man en een paardenkop op Facebook, nadat je jarenlang zorgvuldig een lezersschare had opgebouwd. Hoewel steeds werd gezegd dat politieke kleur daarbij geen rol speelde, blijkt uit onderzoek van The Wall Street Journal dat Facebook vanaf eind 2017 beleidsmatig verkeer naar progressieve mediamerken afkneep, ten gunste van rechtsradicale blogs als Daily Wire en Breitbart.
“
Als je flirt met extreme content of desinformatie, maakt dat je uniek in de ogen van het algoritme
In de Amerikaanse verkiezingsweek van 3 november werden video’s op YouTube waarin ten onrechte werd beweerd dat er sprake zou zijn van grootschalige verkiezingsfraude meer dan 138 miljoen keer bekeken. Dat meldt
The New York Times op basis van een onafhankelijk onderzoeksproject naar misinformatie op YouTube.
De Canadese dataconsultant Christopher Wylie, klokkenluider in het Cambridge Analytica-schandaal, vergelijkt in NRC radicalisering zoals vele Trump-aanhangers die doormaken met het wervingsproces van sektes: “Een belangrijke stap bij het werven van nieuwe rekruten is dat de recruiter het potentiële nieuwe lid probeert te isoleren. Dat gebeurt onder andere door alle wegen af te snijden naar informatie die een tegenwicht kan bieden tegen de propaganda van de organisatie. Facebook doet dat automatisch. Als je flirt met extreme content of desinformatie, maakt dat je uniek in de ogen van het algoritme en zal het besluiten je die informatie te blijven tonen en andere informatie bij je weg te houden.”
Weldenkende mensen
De schade die democratieën ondervinden van dergelijke desinformatiecampagnes op sociale media, wordt steeds duidelijker zichtbaar. Of het nu gaat om het opzwepen van de achterban van een presidentskandidaat, door de meest bizarre verzinsels over zijn politieke tegenstanders de wereld in te helpen met het zaaien van twijfel over en bieden van weerstand tegen maatregelen en vaccins waarvan vele levens afhangen, te midden van een pandemie. Over de intimidatiecampagnes en doodsbedreigingen waarmee geprobeerd wordt om mensen het zwijgen op te leggen, en waarvan uitgesproken vrouwen van kleur het favoriete mikpunt zijn. Of over het aansporen tot en faciliteren van geweld, bijvoorbeeld tegen de Rohingya in Myanmar.
Deze gevaarlijke ideeën verspreiden zich razendsnel en maken echte slachtoffers. Veel ‘weldenkende mensen’ hebben hun Facebook-account inmiddels opgeheven (maar dragen Mark Zuckerberg via WhatsApp en Instagram nog steeds overal bij zich) en schrikken van de snelheid waarmee extreme ideeën de samenleving insijpelen. Zoals bijvoorbeeld bij Forum voor Democratie, waar de leider gelooft dat corona een complot is waar de Joodse filantroop George Soros achter zou zitten.
“
Gedegen journalistiek is niet gratis en OneWorld is er nog lang niet klaar mee
Zijn partij liep daardoor flinke schade op. Toch neemt ‘Big Social’ nog steeds geen enkele verantwoordelijkheid voor de brandjes die worden gesticht. Ingrijpen bij de meest grove excessen gebeurt alleen onder zware druk en met zichtbare tegenzin. De mensen die door onderaannemers worden aangenomen om de haat en het geweld op te dweilen dat tegen de plinten van de socialemediaplatformen omhoog klotst, gaan er met grote regelmaat aan onderdoor. En de journalistiek die daar zo goed en zo kwaad als het gaat over probeert te berichten, delft het onderspit tegen de tsunami aan nepnieuws die dagelijks van alle kanten over ons wordt uitgestort.
Inmiddels stelt 70 procent van de volwassen Amerikanen hun nieuws ‘via sociale media’ te consumeren. In Nederland was dat vorig jaar gelukkig nog maar 10 procent, maar waar een Big Mac aan allerlei voedselveiligheidsstandaarden moet voldoen, is er nog steeds niemand die checkt of we onze hersenen niet vergiftigen met ‘snackable content’.
Ik hoop dat magazines en websites als die van OneWorld hierop ook in de toekomst een positieve uitzondering kunnen blijven vormen. En ik hoop ook, lieve lezer, dat je bereid bent ons daarbij te helpen. Want gedegen journalistiek is niet gratis en OneWorld is er nog lang niet klaar mee.
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld Magazine.
