Mugabe is zacht gezegd omstreden. Vroeger werd hij onthaald als een groot vrijheidsstrijder, maar sinds hij rond het jaar 2000 begon met het onteigenen van blanke boerderijen en zijn land een financiële afgrond in dreef wordt hij verguisd door het Westen. In Afrika wordt hij, opvallend genoeg, nog met erg veel egards behandeld. Op 9 oktober nog stond ik oog in oog met hem, toen hij in Uganda het feest ter ere van 50 jaar onafhankelijkheid op kwam luisteren.
Hoe is het zo gekomen met Robert Gabriel Mugabe, de man die zeven universitaire studies afrondde en die vroeger altijd het braafste jongetje van de klas was? Heidi Holland wijdde hier een jarenlang onderzoek aan wat resulteerde in haar boek ‘Dinner with Mugabe.’
Niet alleen ‘monster Mugabe’
Holland graaft diep in Mugabe’s ziel, en schenkt ruime aandacht aan de grootste tragedie van zijn leven. Het was 1966, aan het begin van de oorlog waarin het zwarte Zimbabwaanse volk zich van de blanke onderdrukkers ontdeed. Terwijl Mugabe in een Zimbabwaanse cel werd vastgehouden door het blanke regime van Ian Smith, overleed in Ghana zijn 3-jarige zoontje Nhamo Mugabe. Een officieel verzoek tot tijdelijke vrijlating werd afgewezen. De blanke dictators verboden het een vader om zijn zoontje te begraven.
Mugabe krijgt iets menselijks, waarvan Holland hem onmiddellijk weer ontdoet door het om de haverklap over het ‘monster Mugabe’ te hebben. Een trucje om de boekverkoop in Engeland omhoog te stuwen? We kunnen het Heidi niet meer vragen, want niet lang na haar succesvolle boek –waarvoor ze uiteindelijk zelfs een drie uur durend interview met de Zimbabwaanse leider kreeg- ontnam ze zichzelf het leven.
CV van geweld
Het brave jongetje Mugabe, dat steeds dieper in de politiek terecht kwam, behield zijn positieve imago lange tijd. Ondanks het feit dat hij vermoedelijk al vlak voor de onafhankelijkheid een belangrijke politieke rivaal om het leven liet brengen om zijn eigen gang naar de macht mogelijk te maken. Halverwege de jaren ’80, toen het Westen Zimbabwe nog als een modelstaat wenste te zien, schonk het niet teveel aandacht aan de Gakurahundi, de massamoorden waarbij Mugabe’s mannen in Matabeleland (zuidelijk Zimbabwe) duizenden burgers afslachtten die ervan verdacht werden de oppositie te steunen.
Bovenop dit CV van geweld kwamen dus de landonteigeningen, die volgens Mugabe gerechtvaardigd waren omdat blanken vrijwel alle vruchtbare landbouwgrond in handen bleven houden, ook na de onafhankelijkheid in 1980. “Iedereen snapt dat het land oneerlijk verdeeld was,” zei een Zimbabwaanse journalist daarover toen ik eerder deze maand met hem door Harare reed. “Maar de onteigeningen verliepen op desastreuze wijze en brachten de economie in crisis.”
Mugabe zelf geeft de schuld aan de Britten, die beloofden geld te sturen zodat blanke boeren uitgekocht konden worden. Dat is deels terecht, schreef ook Holland. Het beloofde geld werd namelijk nooit overgemaakt door Groot-Brittannië.
Later dit jaar staan er in Zimbabwe presidentsverkiezingen gepland. Met op de kieslijst opnieuw Robert Gabriel Mugabe; Bob voor vrienden.
