Diep weggestoken in het programma van het 25ste Fespaco filmfestival in Ouagadougou, eerder deze maand, was een film uit Oeganda over NGO’s. Bram Posthumus zag de film en sprak met de maker.
Piekfijn ziet ze eruit. Van het tiptop haar tot de glimmende schoenen. Zo wil ze voor de camera: the Slum Beauty.
Maar de man met de camera wil er niets van weten. ‘In Amerika hebben we niet zoveel met Afrikanen die er uitzien zoals jij’. Ze moet terugkomen met een oud T-shirt aan en hij strijkt vegen vuil over haar gezicht. Zo. Nu is ze klaar voor de shoot.
“Het Westen houdt niet van Afrikanen die er goed gekleed bijlopen.” Arnold Aganze, de Oegandees-Congolese regisseur die deze scene verzon, windt er geen doekjes om. “Ik wilde laten zien hoe het voelt als iemand je komt vertellen hoe je eruit moet zien. We zijn het spuugzat om op die manier geportretteerd te worden. De mensen in het Westen willen Afrikanen zien die arm zijn. Wij willen altijd goed voor de dag komen, ook al wonen we in een sloppenwijk.”
De scene met het tienermeisje komt uit de film N.G.O. (Nothing Going On). Dit is het verhaal: een paar coole hippe jongens (Aganze zelf speelt één van hen) willen nou eindelijk eens een keer naar dat fabelachtig goeie festival dat ze ieder jaar weer mislopen. Want: geen geld.
Er moet een plan komen. En dat plan heet: we zetten een NGO op. Iets met vrouwen, empowerment en kinderen naar school krijgen. Kassa, toch?
'Het geld rolt binnen. Het festival is fan-tas-tisch. Maar dan gaat het mis.'
Een makkelijk in te palmen ontwikkelingstoeriste slingert het idee na terugkomst op het internet en binnen de kortste keren heeft iedereen het over de nieuwe onderneming. Het geld rolt binnen. Het festival is fan-tas-tisch. Maar dan gaat het mis.
Een Amerikaanse ‘expert’ (momenteel eventjes in Liberia) maakt ruimte in zijn goedbetaalde agenda om de NGO te komen filmen. Shit! Onze helden hebben helemaal niks om te laten zien… Kan ook geregeld worden.
De halve buurt krijgt instructies – en een beetje geld – om de ‘expert’ het politiek correcte verhaal te vertellen. Het werkt: de ingevlogen bezoeker en zijn videocamera worden vakkundig om de tuin geleid en meneer de expert kan Amerika weer voeden met beelden van het ‘echte authentieke Afrika’, al moet hij daarvoor de Slum Beauty van haar droom beroven. Zo gaat dat, in NGO-land.
Maar Aganze heeft geen belerende donderpreek neergezet. “Ik wilde een verhaal vertellen over hoe mensen met elkaar omgaan. Mijn inspiratie is mijn directe omgeving, de lucht die ik inadem. Daar zit energie in, wat me in staat stelt een verhaal op een specifieke manier te vertellen.”
Dat laatste betekent: eigen ervaring en eigen gezichtspunt centraal. “Luister, ik ben in Congo geboren tussen NGO’s. Ik ben opgegroeid tussen NGO’s. Mijn land was in oorlog toen ik klein was. Er liepen altijd buitenlanders rond in mijn buurt. Mijn boeken op de lagere school kwamen van UNICEF. Dat was mijn jeugd.”
"Toen ik mijn eerste korte film had gemaakt wist ik dat ik hiervoor in de wieg was gelegd"
Overigens was het niet de oorlog die Aganze naar Oeganda deed vertrekken. “Ik wilde Engels leren. Ik had mijn middelbare school afgemaakt, had pedagogie en politicologie gestudeerd en was begonnen met informatica.” Engels was een logische stap. Hij werkte een jaar bij, jawel, een NGO en ontdekte in 2013 film als medium. “Toen ik mijn eerste korte film had gemaakt wist ik dat ik hiervoor in de wieg was gelegd.” Sindsdien staat zijn leven in het teken van de camera.
Het maken van N.G.O. kostte vijfentwintighonderd dollar. ‘We kregen geen cent van donoren. Maar dit verhaal moest verteld. Dus hebben we alles uit eigen zak betaald. Wij zijn van een generatie die niet meer gaat zitten wachten totdat iemand langskomt en ons geld geeft. Tegenwoordig is het ook gemakkelijk: neem een camera mee en een computer. En maak je film.’
Komen er meer films? Volmondig ja, zegt Aganze. “Als je in Afrika rijk wil worden, wat doe je dan? Je zet een NGO op, of een rebellenbeweging, of een kerk. Dus ik heb nog zeker twee films te gaan…”
