Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Opvallend is dat de gemengde Nederlanders die ik sprak, zoeken naar vrijheid. Een andere naam, maar in mijn optiek hetzelfde als meer ruimte voor een gemengde identiteit (ergo, meerdere loyaliteiten). Die vrijheid wordt alleen niet altijd ervaren in de samenleving, waardoor mijn gesprekspartners bewust of onbewust hun identiteit reserveerden voor zichzelf of een meer selectieve kring. Enerzijds logisch, anderzijds is dat niet hetzelfde als maatschappelijke acceptatie. Wat mij opviel is het credo dat ik meermaals hoorde in de gesprekken: etniciteit moet niet belangrijk zijn. Maar het paradoxale daaraan is dat etniciteit niet uit mag maken, omdat het voor de personen zelf wel van belang is.
Eerder kwam Thijs Tuynman er in ‘De mythe van de halve Nederlander’ al achter dat ‘de Nederlander’ niet bestaat. Hij ontdekte een enorme diversiteit, wat zijn zoektocht niet per se makkelijker maakte. Nu deelt hij zijn conclusies.
Enerzijds een versoberend principe. De gemengde identiteit werd door mijn bloed-genoten namelijk vooral gecultiveerd op kleine schaal. De vrijheid om een gemengde afkomst volwaardig te kunnen claimen wordt kennelijk niet ervaren. Anderzijds is het een goed teken dat mijn gesprekspartners hun gemixte etniciteit niet (langer) verdrukken. Allicht het voorstadium van een maatschappelijke trend. Zelf ben ik tot de conclusie gekomen dat ik ten voeten uit een echte gemengde Nederlander ben, en mij binnen en buiten mijn eigen wereld, zo zal presenteren.
Naomi Kok Luís onderzocht voor haar masterscriptie hoe gemengde Nederlanders hun identiteit construeren. Zij bevestigt en herkent dat die gemengde identiteit voor veel personen van belang kan zijn.
Vanuit sociaal psychologische hoek is het te verklaren dat mensen graag categoriseren. Het geven van een eenduidige noemer aan mensen schept overzicht. Maar mensen met gemengde achtergrond zijn niet goed in een categorie te stoppen. In het debat omtrent de Nederlandse identiteit is vaak geen ruimte voor pluriformiteit. Zo wordt wel eens de loyaliteitsvraag gesteld: Nederlands of niet Nederlands. Voor mensen met een gemengde identiteit is dan geen plek.
Wat ook meermaals blijkt is dat gemengde Nederlanders het gevoel hebben dat ze buiten ‘de groep’ vallen. Dat varieert van onschuldige grappen tot xenofobe ervaringen, toch hebben beiden een impact volgens Naomi: ‘Het zijn momenten die je laten zien dat de buitenwereld je anders ziet dan jij naar jezelf kijkt. Op die momenten ga je op jezelf reflecteren en afvragen ‘wie ben ik dan?’ Het is daarom niet bevorderlijk als je geen vrijheid krijgt om jouw beide etnische achtergronden uit te dragen. Wanneer je op die manier wordt gedwongen om voor één kant te kiezen, werkt dat juist averechts in die binding. Ik ben er dan ook geen voorstander van om de Nederlandse identiteit vast te pinnen. Identiteit is namelijk fluïde. Je kunt gezamenlijk vertrekken vanaf bepaalde waarden, maar sterk vasthouden aan eigenschappen, zorgt er voor dat je gaat stereotyperen. Nederlander zijn is meer dan dat, dat zou iedereen uiteraard zelf moeten kunnen invullen.
Brugfunctie
En hoe zit het met de vermaarde brugfunctie die gemengde Nederlanders zouden hebben? Feit blijft dat er binnen de wetenschap weinig over bekend is. Een van de weinige onderzoeken in die richting stelde dat gemengde huwelijken in ieder geval niet werken als maatschappelijk verlengstuk. Maar wie weet zijn hun kinderen een heel ander verhaal. Ik neem daarin een voorbeeld aan Hicham die zijn eigen weg zocht en daarin constant een middenweg zoekt tussen zijn etnische achtergronden.
Ook Naomi Kok Luís beaamt dat er een mogelijkheid bestaat dat gemengde Nederlanders kunnen bijdragen aan de verbinding in de maatschappij. “Er is geen onderzoek over, maar zelf heb ik het idee dat gemengde Nederlanders het gevoel hebben dat ze tot meerdere groepen behoren. Daarmee kunnen ze zich makkelijker verplaatsen en wisselen van perspectief. In een tijd van polarisering is dat een principe dat heel belangrijk is.”
Wat dat betreft haak ik graag aan bij die gedachten. Als gemengde afkomst een brugfunctie kan zijn – zij het door nuance of het samenbrengen van mensen – moeten ‘we’ dat niet nalaten. De multiculturele samenleving kan bij tijd en wijlen wel wat hulp gebruiken. Van wie zou dat beter kunnen komen dan van Nederlanders die in beginsel zelf net zo multiculti zijn? Ik doe het in ieder geval graag, als ik daar de ruimte voor heb.
