Eén van de keukens van het voormalig kantoorpand, die gebruikt wordt door de Poolse arbeidsmigranten. Beeld: Ula Idzikowska

De Polen, waar zitten ze verscholen?

Polen die in Nederland in de logistiek of de tuinbouw werken, hebben allemaal een slaapplek nodig. Maar de huisvesting laat al jaren te wensen over. Hoe bied je een waardige woning voor tijdelijke werknemers?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het grauwe voormalige kantoorpand valt niet op in het industriegebied aan de rand van Waalwijk. Alleen de kleurrijke logo’s van het uitzendbureau E&A doorbreken de grijze monotonie. E&A huurt dit pand sinds 2017. Ze hebben de oude kantoren omgevormd tot slaapkamers voor hun buitenlandse werknemers, voornamelijk Polen.

Het gebeurt wel vaker dat de werkgever ook fungeert als huisbaas. “Mensen die tijdelijk naar Nederland komen hebben onmiddellijk een kamer nodig. Het is ontzettend lastig om iets in de privésector te zoeken als je nog in Polen woont”, vertelt Bas de Cock, huisvestingsmanager van E&A. “Zeker als je de taal niet spreekt en niet weet hoe lang je in het land zal verblijven.”

Nog een paar maanden en dan ga ik huiswaarts, waar mijn vrouw en kinderen op mij wachten

Dat geldt ook voor Michal1, die in een van de keukens in het voormalige kantoorpand behendig gepaneerde schnitzels omdraait. “Ik woon hier sinds november. Nog een paar maanden en dan ga ik huiswaarts. Mijn vrouw en twee kinderen wachten op mij.”

Michal werkt in een nabijgelegen distributiecentrum van Albert Heijn, net als vele andere bewoners van het pand. Degenen die nachtdienst hebben gedraaid maken zich klaar voor de nieuwe werkdag. Sommigen genieten van de zon, anderen sjouwen blauwe Albert Heijn-tassen vol inkopen richting de keuken waar ze zometeen hun lunch gaan voorbereiden. Druk is het er niet. De tweehonderd bewoners werken in verschillende ploegen, dus het komt bijna nooit voor dat iedereen tegelijk thuis is.

Tijdelijk thuis in miniatuur

Het gebouw was al aangepast op de komst van arbeidsmigranten vóór E&A het besloot te huren. “De eigenaars hebben bijvoorbeeld extra douches en toiletten geplaatst”, vertelt De Cock. “Maar we wilden het pand huiselijker maken. Daarom besloten we de boel te verbouwen. In de voorkant van het gebouw vind je afzonderlijke woonunits met elk drie tweepersoonsslaapkamers met gedeelde keuken, douche en toilet. Dat biedt al meer privacy. Tegenwoordig wonen hier namelijk steeds meer stelletjes; aanvankelijk hadden we vooral jonge alleenstaande mannen in dienst. Dan is zo’n tweepersoonskamer een goede oplossing.”

Uit ervaring weten we dat mensen beter werken als ze in fatsoenlijke omstandigheden gehuisvest zijn

Michal kwam alleen naar Nederland, dus deelt hij zijn kamer – kraakwitte muren, twee bedden, twee kledingkasten en een tafel met twee stoelen – met een andere medewerker van E&A. Hij is tevreden. “Ik had geluk met de woning. Ik werk met mensen die op een andere woonlocatie van E&A zitten: in een klooster in het centrum van Tilburg. Blijkbaar zijn de omstandigheden daar niet echt om over naar huis te schrijven.”
Beeld: Ula Idzikowska
De Cock: “Het is niet optimaal wonen, dat geef ik toe. Tien jaar geleden, toen we ermee begonnen, was het nog in orde. Maar ondertussen is alles versleten. De riolering is elke twee weken verstopt en het tocht. Het gebouw is gewoon te oud om continu door honderd mensen bewoond te worden. Uit ervaring weten we dat mensen beter werken als ze in fatsoenlijke omstandigheden gehuisvest zijn. Daarom stoppen we over drie maanden met die locatie.”

We vinden het belangrijk dat ze om de paar weken hun Poolse vrienden en familie zien

De achterkant van het gebouw in Waalwijk is nog niet verbouwd. Daar slapen Polen in voormalige kantoren. Naast de deuren hangen nog steeds karakteristieke kantoorbordjes. Er is één gemeenschappelijke keuken.
“Sommige medewerkers wonen veel liever in het oude gedeelde”, zegt De Cock. “Daar hoeven ze niet schoon te maken. Omdat de faciliteiten gemeenschappelijk zijn, is het moeilijk nagaan wie iets vuil heeft gemaakt. Daarom maken we de douches, toiletten en de grote keuken zelf schoon. Maar het nieuwe gedeelte is sowieso een tijdelijke oplossing. Binnenkort komen daar ook de woonunits met steeds drie slaapkamers, en een afzonderlijke keuken, douche en toilet.”
Beeld: Ula Idzikowska
Bewoners van dit arbeidershotel mogen maximaal acht weken achter elkaar in dezelfde kamer verblijven. “Na die tijd willen we dat de kamer leeggemaakt wordt”, zegt De Cock. “We maken die grondig schoon en laten er een andere medewerker intrekken. De vorige bewoner is dan meestal op verlof in Polen. We vinden het belangrijk dat mensen om de paar weken hun Poolse vrienden en familie zien. De meesten doen het ook. Als ze terug zijn, kunnen ze gewoon weer voor ons aan de slag. Hun contracten lopen door.”

Huisvestingsnormen voor ‘de show’

In het pand zouden in principe veel meer mensen kunnen wonen. De Cock: “Het is een enorm gebouw. Als we hier 900 medewerkers laten intrekken, dan voldoet de huisvesting nog steeds aan de norm van twaalf vierkante meter per inwoner. Bij de berekening hiervan wordt alles meegenomen – de douches, toiletten, keukens. Maar hier 900 man in proppen – dat vinden we niet kunnen. Mensen hebben meer ruimte nodig.

Sommige uitzendbureaus, die ook huisvesting regelen, denken er anders over: ze proberen het maximale uit zo’n gebouw te halen. Het aantal mogelijke huisvestingsplekken voor arbeidsmigranten in Nederland is beperkt. Naar schatting van het Expertisecentrum Flexwonen is er alleen al in Brabant een tekort van 20.000 kwalitatieve slaapplekken voor arbeidsmigranten. Dus sommige uitzendbureaus worden creatief als er meer medewerkers nodig zijn dan er slaapplaatsen beschikbaar zijn. Dan wordt er bijvoorbeeld gekeken of er niet meerdere personen op dezelfde kamer kunnen slapen.”

Beeld: Ula Idzikowska
De norm van tien vierkante meter is één van de regels van de Stichting Normering Flexwonen (SNF) waar de woning van arbeidsmigranten aan moet voldoen. Volgens De Cock zijn die voorschriften een absoluut minimum. Het gaat om zaken als brandveiligheid, hygiëne, privacy en ruimte. “Blijkbaar is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend. Veel potentiële woonlocaties die we bezoeken voldoen niet aan die basisvereisten. Zo komen we bijvoorbeeld gebouwen tegen waar zelfs niet genoeg brandblussers hangen. Het kost weinig moeite om dat in orde te maken. Het kost alleen veel geld, en dat wil niet iedereen betalen.”

Uit onderzoek van NRC blijkt bovendien dat ook woningen die in een verschrikkelijke staat verkeren gecertificeerd zijn door de SNF. “Volgens critici wordt er niet gecontroleerd of uitzendbureaus aan de criteria van het certificaat voldoen”, schrijven onderzoeksjournalisten van NRC.

In Nederland houden we van regels. Maar er wordt vervolgens onvoldoende gecontroleerd of ze nageleefd worden

Dat bevestigt Jurriën Koops, directeur van de Algemene Bond Uitzendondernemingen tijdens het event ‘Ons Polen’ in het Amsterdamse debatcentrum Rode Hoed: “In Nederland houden we van regels. Maar er wordt vervolgens onvoldoende gecontroleerd of ze nageleefd worden. Dat geldt ook voor de huisvesting van arbeidsmigranten.
Beeld: Ula Idzikowska
Af en toe barst er een nieuw schandaal los, en dan volgen er controles, maar daarna wordt het opnieuw stil. De overheid doet niets, gemeentes kijken weg.” Koops vindt de uitgevoerde inspecties trouwens weinig zinvol: “Ze worden aangekondigd. Dus dan kan je de gebreken nog snel herstellen. Bovendien kiezen uitzendbureaus zelf welke instanties hen controleren en ze betalen er zelf voor.”

Menselijk zijn

De Cock maakt zich kwaad over smerige omstandigheden waarin sommige uitzendkrachten moeten wonen. En over de manier waarop ze door hun werkgevers worden behandeld: een boete voor het meeste vuil op de kamer, geen respect noch vertrouwen. “Dat is bij ons anders en daarom hebben wij nog steeds voldoende werknemers. Er is een uitzendbureau dat bijvoorbeeld geen medewerkers meer uit Polen vindt. Onder andere door slechte woonomstandigheden.”

Dit vinden Polen in Nederland van de heersende stereotypen

Landjepik in Polen

  1. We spraken Michal tijdens een rondleiding in het gebouw. Hij stelde zich enkel met zijn voornaam voor. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons