De rapper die is vastgezet door de president van Oeganda

Omdat informatie over een vrijlating al een week uitblijft, zijn in de hoofdstad Kampala en andere steden in Oeganda rellen uitgebroken, die de politie met stokken, traangas en kogels beantwoordt. Daarbij zijn tot nu toe zeventig demonstranten opgepakt, is een persoon doodgeschoten en zijn verschillende journalisten en burgers gewond geraakt.

Bobi Wine (echte naam: Robert Kyagulanyi) ging vorig jaar de politiek in en wordt ook wel de ‘Ghetto President’ genoemd. Vorige week was hij in het noordwestelijke stadje Arua, waar lokale parlementsverkiezingen werden gehouden. Toen er rellen uitbraken werd zijn chauffeur doodgeschoten. Zie hier de laatste tweet die Bobi Wine plaatste, met (pas op) een zeer bloederige foto.

Wine vluchtte naar zijn hotelkamer, waar hij door een speciale eenheid van de politie werd mishandeld en opgepakt.

Hoe erg is hij eraan toe? “Zijn gezicht is enorm toegetakeld, je herkent hem bijna niet meer. Er komt bloed uit zijn oor en zijn nieren zijn beschadigd. Hij kan niet meer zelfstandig lopen, of zitten, en hij praat onsamenhangend”, aldus de vrouw van Wine.

Alleen zijn vrouw en advocaat hebben een bezoekje mogen brengen aan de ernstig toegetakelde rapper. Hij zit nu al ruim een week vast in een militaire barak in Makindye, een wijk in Kampala. Volgens zijn vrouw en advocaat lijdt hij aan interne bloedingen en heeft hij urgent professionele medische hulp nodig.

President Museveni ontkent dat Wine en andere oppositieleden zijn gemarteld, en verklaarde in een persbericht dat er ‘geen hoofdverwondingen of gebroken botten zijn geconstateerd’. De politie zegt in een persbericht dat Wine vastzit op verdenking van illegaal wapenbezit en beraming van een aanslag op de auto van de president.

Veel Oegandezen geloven daar geen snars van. De zittende partij heeft er een handje van politieke tegenstanders te criminaliseren en intimideren. Ondertussen is #FreeBobiWine trending in Oeganda en klinkt er vooral op sociale media heftige kritiek op zittende president Yoweri Museveni (M7, zoals hij vaak wordt genoemd) en zijn National Resistance Movement (NRM).

Bobi Wine werd begin 2000 populair in de sloppenwijken met zijn afrobeatnummers over sociale verandering in Oeganda, waar president Museveni nu al 31 jaar aan de macht is. De gemiddelde Oegandees is nauwelijks 16 jaar oud; het merendeel van hen heeft nooit een andere president gekend. Wine mobiliseerde de jeugd tegen de zittende macht, en wist zijn jonge, overwegend arme fans via dancehall- en reggaenummers aan te sporen om politiek actief te worden en verandering te eisen. Zoals hieronder in zijn nummer Freedom (met Engelse ondertiteling).

De ‘Ghetto President’ zorgde vorig jaar augustus voor een kleine aardverschuiving door als jonge onafhankelijke kandidaat een verkiezing te winnen in een district vlakbij hoofdstad Kampala. Hij kreeg genoeg stemmen en werd beëdigd als jongste lid van het parlement.

Wine kwam dit jaar in opstand tegen de ‘social media tax’, een belasting op het versturen van berichtjes op websites als Facebook en Twitter. Volgens critici is de belasting vooral bedoeld om commentaar op de zittende president de kop in te drukken.

Daarnaast leidde Wine het protest tegen het schrappen van de wet die dicteert dat een zittende president niet ouder dan 75 jaar oud mag zijn. Die wet is nu toch aangepast, wat betekent dat de 74-jarige Museveni, die in 1986 aan de macht kwam en nu 31 jaar op het pluche zit, zich in 2021 voor een zesde termijn verkiesbaar mag stellen.

Sinds Bobi Wine is opgepakt hebben verschillende overheden (waaronder die van Nederland) en mensenrechtenorganisaties aandacht gevraagd voor het feit dat hij en andere leden van de oppositie onrechtmatig vastzitten en recht hebben op medische hulp. Verschillende radiostations in Kampala hebben afgesproken om elk uur een nummer van Wine te draaien.

Hoewel Wine populair is onder een groot deel van de arme, gemarginaliseerde jeugd, verwijten politieke analisten hem ervan veel vorm maar weinig inhoud te hebben. Of de rapper-die-politicus-werd voor echte verandering kan zorgen in een land waar de macht van de zittende president zo geconsolideerd en allesoverheersend is, is nog maar de vraag.

Zeker is wél dat zijn symbolische rol als martelaar van het volk hem alleen maar populairder maakt. Onzeker is wanneer, in welke staat en óf hij die rol weer kan vervullen.