De ruggengraat van Rutte, Klaver, Asscher en Simons

De brief van Rutte heb ik niet gelezen. Dat hoefde ook niet: het was een opzichtige campagnetruc om de VVD aantrekkelijker te maken voor de aanhang van Wilders. Toen Rutte later op Facebook verscheen om vragen van het publiek te beantwoorden, hoefde ik dat evenmin te zien. Ik had wel iets beters te doen dan de minister-president het medium zien gebruiken dat het verspreiden van leugens als nieuws vereenvoudigt. Bovendien wist ik allang hoe het zit met Rutte en etnische groepen die door de staat worden gemarginaliseerd. Twee jaar geleden heb ik een top-drie samengesteld over de premier en zijn foute geschiedenis met ons. 

Zwart Beraad

Wij, die telkens te horen krijgen dat dit nimmer en te nooit ons land zal worden en dat wij onszelf te allen tijden moeten invechten om hier te horen, hebben betere dingen te doen. Zoals ons mobiliseren. Nu het gesprek weer oplaait over het opdoeken van de bestuurscommissies, de opvolger van de Amsterdamse stadsdeelraden, herinner ik me het Zwart Beraad. Een activistische groep die in de jaren ’90 juist vanuit deelraad Amsterdam Zuidoost heel Nederland op zijn achterste benen wist te krijgen.

Met de komst van Sylvana Simons lijken de dagen te herleven dat politici met lef het patroon ontregelen, dat zij doorbreken dat gemarginaliseerde etnische groepen worden uitgesloten van beslissingsmomenten. Het is dan ook verwonderlijk dat veel mensen niet snappen waarom Simons een eigen partij begon. Het lijkt alsof journalisten tegenwoordig niet alleen historisch besef missen, maar ook weigeren onderzoek naar onze geschiedenis te doen. Het is een continue herhaling van onwetendheid over de bron van onze ontevredenheid en onze wil ons leven te verbeteren. 

Misschien is boosheid een duidelijker woord dan ontevredenheid, maar alleen witte mannen mogen ‘boos’ zijn. Witte vrouwen trouwens ook. Die mogen het hebben over quota van één tot twee procent aan moslims en hoe we dat voor elkaar moeten krijgen. Zij mogen uitroepen dat we gerust kunnen discrimineren, als we dat maar voorzichtig aanpakken. Die houden ook allemaal hun columns en hun baantjes, en krijgen bij het zogenaamd linkse Buitenhof ongegeneerd politieke zendtijd. Ik verwijs met dit rijtje naar de gebeurtenissen tijdens de boekpresentatie van Waarom haten ze ons eigenlijk? in De Balie, een locatie waar anderhalve week eerder de Martin Luther King Jr.-lezing werd gehouden. De twee uur durende registratie van het moslimuitroeidebat hoef ik net als Ruttes Facebook-livestream niet te bekijken. Al bij het openingsbeeld zie je boven de boektitel een vlammenzee, en daaronder de namen van de sprekers: een who’s who van mensen die binnen het publieke debat in het Nederlands taalgebied moslimhaat aan het normaliseren zijn. Zacht uitgedrukt wordt het tijd dat subsidieverstrekkers van De Balie eisen dat die wat kritischer kijken aan wie ze hun zalen verhuren.

Het middelpunt 

Is het eerlijk om de Martin Luther King Jr.-lezing tegenover dat debat te zetten? Eigenlijk niet. Bij het moslimuitroeidebat van de stichting Werkelijkheid in Perspectief (zo heten ze echt) waren ze namelijk heel stellig dat moslims geen recht hebben op mensenrechten. Hun positie om zogenaamd voor zichzelf op te komen werd zonder blikken en blozen verdedigd. Tijdens de Martin Luther King Jr.-lezing echter vond Tofik Dibi, een van de sprekers, het nodig om juist op te komen voor witte mensen die volgens hem door activisten geschoffeerd werden. Activisten die niks anders doen dan zichzelf verweren tegen alledaags racisme en hun grenzen stellen. Om dat punt te maken, herhaalde hij neerbuigend mijn opmerking dat Sunny Bergman’s documentaire Wit is ook een kleur niet voor mij gemaakt was, zonder erbij te vermelden dat ik aangaf dat ‘dat niet erg was’. Gelukkig was Bergman zelf aanwezig om hem daaraan te herinneren. Ik was voor het eerst in drie jaar in De Balie en wist meteen weer waarom ik daar zo lang was weggebleven.     

Op onze eigen evenementen vertellen wij elkaar dus dat we vooral rekening moeten houden met degenen die ons schade toebrengen. Of we vertellen elkaar dat we anderen uitsluiten wanneer we een heldere groep afbakenen voor wie we willen vechten, zoals gebeurde in Pakhuis de Zwijger tijdens de Black Lives Matter Tegenlicht Meetup. Wie zich uitgesloten voelt omdat andermans onderdrukking centraal staat, is in mijn ogen geen bondgenoot. Ik wil geen energie verspillen aan hun gekrenkte ego’s. 

Contrast

En dus bekeek ik met argusogen hoe de Women’s March werd geduid. Het werd snel gezien als een teken van verandering en de potentie om het schip nog te keren rondom veel zaken. Het was inderdaad hoopvol om te zien hoeveel mensen zich geroepen voelden de straat op te gaan en te protesteren tegen de onderdrukking van vrouwen. Van een anti-Trumpinitiatief groeide het uit tot een wereldwijd fenomeen met ook marsen in Amsterdam en Den Haag. Maar mij deed het vooral denken aan Ieder1. 

Dat was een initiatief dat ook met de beste bedoelingen was opgezet, maar al snel werd gekaapt door andere belangen. Het werd voornamelijk gebruikt om de groep activisten die met hun compromisloze houding de denkruimte hadden gecreëerd om dit soort manifestaties te organiseren, in een verdomhoekje te stoppen. De organisatie van Ieder1 werd neergezet als de positieve tegenhanger van de activisten, die als ondankbaar, destructief en irrationeel werden afgeschilderd. Net als hoe de Women’s March nu tegenover de Black Lives Matter-manifestaties wordt geplaatst. 

Ieder1 werd bovendien door politieke partijen gekaapt terwijl er nadrukkelijk was opgeroepen de tocht niet te politiseren. Maar Asscher en Klaver hebben Ieder1 allebei gebruikt als pr-moment. Asscher gebruikte een fragment uit de mars waar hij zijn arm om Kiza Magendane had in het filmpje waarin hij zich kandidaat stelde voor het lijsttrekkerschap van de PvdA. Dat dezelfde Magendane later moest concluderen dat de eerste zwarte persoon op de PvdA-lijst op plaats 35 staat, is tekenend voor links Nederland. Over het moslimuitroeidebat zei de nieuwe door Klaver aangetrokken ideologische hoeder van GroenLinks Zihni Özdil dat het fascistisch is om mensen die voor de uitroeiing van anderen pleiten geen podium te bieden. Handelen naar het idee dat iemands bestaansrecht geen voer voor discussie zou mogen zijn, lijkt mij geen fascisme. 

Ruggengraatloos

Vergelijk het met Asscher en Klaver die  bij de Libelle Zomerweek glimlachend met hun arm om de zelfverklaarde Marokkanenhater Ebru Umar op de foto gingen. Aangezien Sanoma haar nog steeds in dienst houdt na haar haatzaaiende uitspraken en columns, moeten Klaver en Asscher gedacht hebben dat hun eigen achterban er geen kwaad in zou zien haar uitspraken verder te normaliseren. Links is net als rechts een ruggengraatloze term geworden voor wit nationalisme in Nederland.

Geef mij maar een woede die geen liberale concepten overneemt. Een woede die niet de toon en taal van Wilders gebruikt. Die complexe voorstellingen van de werkelijkheid niet uit de weg gaat. Geef mij liever een boosheid die de eindeloze relativering van onrecht aanpakt. Die het idee van wat politiek is, herdefinieert. Die de deelname aan politieke processen stimuleert van mensen die niet zien hoeveel macht zij werkelijk hebben.

Zonder die woede zullen we het moeten blijven doen met mensen die met ons op de foto willen en ons zo voor de voeten lopen terwijl wij onszelf mobiliseren.