Tara Geerdink Beeld: Judith Tielemans
Mensenrechten

‘De techneuten stonden te popelen om hun steentje bij te dragen tegen corona’

De techniek is er, maar hoe zorg je dat nieuwe beademingsapparatuur ook écht bruikbaar is? Tara Geerdink begeleidde tijdens de coronacrisis een team van techneuten in de ontwikkeling van beademingsapparatuur. ‘Er stonden mensenlevens op het spel, dat leverde zo’n gedrevenheid op.’

Door 1 juli 2020
coronacrisis Goal Getters innovatie SDG3 sociaal onrecht
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
‘Nood is hoog’ voor beademingsapparatuur, hoe komen we aan nieuwe?’ ‘Wie mag wel aan de beademing en wie niet? Pak de dobbelsteen maar’. De krantenkoppen logen er half maart niet om. Door een tekort aan beademingsapparatuur dreigden een tekort aan ic-bedden en onnodig overlijden van mensen met Covid-19. Voor de een werkte die dreiging verlammend, de ander kwam er juist door in actie. Doener Tara Geerdink (32), die in haar dagelijks werk innovatieprocessen begeleidt, valt in die tweede categorie. “Ik wist dat er technologisch van alles mogelijk is en dat techneuten stonden te popelen een steentje bij te dragen in die onheilspellende tijd. Ik wilde daarbij helpen.”

Op een terras in het Haagse stationsgebied blikt Geerdink terug op de beginweken van de coronapandemie. Ze werkt als strategisch adviseur bij kennisinstituut TNO, waar ze haar liefde voor efficiëntie doorgaans inzet om de energietransitie zo soepel mogelijk te laten verlopen. Toen de pandemie losbarstte, schaarde ze zich in haar vrije tijd bij een groep bevriende techneuten die het ambitieuze plan hadden opgevat het dreigende tekort aan beademingsapparatuur te verlichten.

OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Het toeval wilde dat haar werkgever tegelijkertijd Brains4Corona opzette, waarbij TNO-medewerkers werden aangemoedigd hun kennis in te zetten voor de bestrijding van de coronacrisis. Geerdink liet haar reguliere werk uit handen vallen en stortte zich in dat kader volledig op de ontwikkeling van nieuwe beademingsapparatuur. Voor de groep vrijwilligers waar ze al mee werkte, maar ook voor zes andere bedrijven en universiteiten die medische apparatuur ontwikkelen.

Rekening houden met gebruiker

Geerdink deed daarbij waar ze het best in is: zorgen dat de technici producten ontwikkelen die daadwerkelijk bruikbaar zijn, in dit geval beademingsapparaten die onder meer aan alle veiligheidseisen voldoen. “Technologische innovatie strandt geregeld als er in het ontwerpproces geen rekening wordt gehouden met de maatschappij die die techniek zou moeten dienen. Zonde!”

Zo noemt ze zonneparken die stuiten op weerstand van omwonenden, waardoor de bouw vertraagt. “Ik wilde voorkomen dat bij de ontwikkeling van beademingsapparatuur dat soort misverstanden ontstaan tussen de makers en gebruikers. Juist in een crisissituatie waar de techneuten het liefst zo snel mogelijk ontwikkelen, ligt het risico op de loer dat ze daarbij voorbijgaan aan de gebruiker.”

“

Als deze apparatuur in India of Zuid-Afrika is toe te passen, kunnen we dáár levens redden

In no-time bracht Geerdink in kaart waar de ontwikkelteams tegenaan liepen bij het ontwerpen en fabriceren van de apparatuur. Vervolgens vond ze experts die konden helpen die obstakels te trotseren: artsen, veiligheidsexperts en andere deskundigen die de technologen konden adviseren.

Vijf weken lang kwamen de makers en deskundigen onder Geerdinks leiding virtueel samen om naar oplossingen te zoeken. Zo hielp ze zes prototypes voor nieuwe beademingsapparaten verder ontwikkelen, variërend van goedkope apparaten die makkelijk te bouwen zijn, tot geavanceerde varianten. Nu in Nederland het gevaar van schaarste voorlopig geweken is, richt ze haar pijlen op productie voor ontwikkelende landen. “Als deze apparatuur in India of Zuid-Afrika is toe te passen, kunnen we dáár levens redden.”

Grote saamhorigheid

Geerdink praat vol enthousiasme over de teams die ze begeleidde. “Het zijn zulke creatieve, gedreven mensen.” Ze vertelt over ingenieur Gerwin Smit van de TU Delft, die – met toestemming – een zestig jaar oud beademingsapparaat uit de vitrine van wetenschapsmuseum Boerhaave haalde. Zijn team schroefde het uit elkaar en nam het als uitgangspunt voor een volledig mechanisch beademingsapparaat dat overal ter wereld van simpele onderdelen gebouwd kan worden. Het is een van de zes projecten die Geerdink de afgelopen weken begeleidde.
“

Er stonden mensenlevens op het spel, dat leverde zo’n gedrevenheid op

Terwijl de wereld onder de lockdown tot stilstand kwam, draaide Geerdink overuren. “Ik ging om een uur of acht achter m’n computer zitten en kwam er vaak pas tegen middernacht weer achter vandaan. De dynamiek in die weken was bijzonder, bij alles wat we deden hadden we gewild dat het gister al klaar was geweest.”
Beeld: Judith Tielemans
Een team dat op vrijdagmiddag een fout in zijn ontwerp ontdekte, bracht zonder morren het weekend in het lab door. “Ze lieten pizza’s bezorgen en gingen door tot op zondagavond de fout was hersteld. Op maandagochtend ging het prototype in productie. Er stonden mensenlevens op het spel, dat leverde zo’n gedrevenheid op. Ik hoorde van vrienden dat ze zich geen raad wisten met de lockdown, maar dit project heeft mij erdoorheen gesleept.”

Geerdink merkte dat de crisissituatie solidariteit creëerde bij de mensen die ze begeleidde. In feite waren de zes ontwerpteams concurrenten van elkaar, maar tijdens het ontwikkeltraject was de saamhorigheid groot. “Iedereen werkte keihard. Teams dachten mee over elkaars ontwerp, alsof we ook één groot team waren geworden. Dat mensen in zo’n crisissituatie verder kijken dan hun eigenbelang, geeft vertrouwen in de mensheid.”

Verschuivende vraag

In de loop van het traject kantelde het perspectief. Philips, de voornaamste leverancier van beademingsapparatuur in Nederland, wist zijn productie op te schroeven, en tegelijkertijd begon de besmettingscurve af te vlakken. “De sessie waarin tot iedereen doordrong dat er geen Nederlandse markt zou zijn voor de apparatuur waar onze deelnemers zo veel tijd en energie in hadden gestoken, was intens.

Mensen waren teleurgesteld. Maar tegelijkertijd beseften de teams dat het rampscenario van een tekort aan apparatuur hier vooralsnog was afgewend. Dat was het hogere doel waar iedereen zo hard voor had gewerkt, dus naast die teleurstelling ontstond ook opluchting, blijdschap.”

“

Mocht Nederland bij een tweede golf toch weer in de problemen komen, dan is er hulp beschikbaar

Hugo Touw van het Radboud UMC, die als deskundige bij die sessie aanwezig was, verzekerde de makers dat hij zich als intensivist gesterkt voelde door het feit dat er hulp beschikbaar is mocht Nederland bij een tweede golf toch weer in de problemen komen. Geerdink: “Het deed me goed te merken dat de teams gemotiveerd bleven om door te gaan, al was de urgentie hier voor nu verdwenen.”

Uiteindelijk besloten vier teams hun beademingsproject voor het moment in de koelkast te zetten. Zij pakken de draad weer op bij eventuele nieuwe tekorten in Nederland. Twee teams zien mogelijkheden met hun uitvinding een steentje bij te dragen in landen waar beademingsapparatuur momenteel nog schaars is, in India of Zuid-Afrika bijvoorbeeld. Dat is geen sinecure. “Het is makkelijk om te denken: wij hebben een prototype en in India is er een tekort aan beademingsapparatuur, een en een is twee. Maar voor de vertaalslag naar zo’n andere context moet je eigenlijk weer een maatschappelijk onderzoek doen. Wat is wel en niet wenselijk en haalbaar in India?”

“

Het zou fantastisch zijn als onze lessen de zorg voor mensen met Covid-19 elders ter wereld ten goede kan komen

Sommige apparaten zijn bijvoorbeeld alleen bruikbaar op een volledig uitgeruste ic-afdeling, maar in veel ontwikkelende landen is de ic-capaciteit te laag om daarvan afhankelijk te zijn. Andere apparaten worden bediend met een app, maar wat als er geen internetverbinding is, of als de stroom uitvalt?

“Dat zijn ontwikkelvraagstukken waar we de overgebleven teams nu bij ondersteunen. We zoeken artsen, veiligheidsexperts, maar ook ngo’s en lokale bedrijven waarmee we kunnen samenwerken en die de apparaten kunnen samenstellen en testen. De eerste prototypes zijn al naar Zuid-Afrika verstuurd. We hebben zo veel geleerd de afgelopen weken, dat is heel waardevol, mocht er een tweede piek ontstaan in Nederland. Maar het zou ook fantastisch zijn als onze lessen de zorg voor mensen met Covid-19 elders ter wereld ten goede kan komen.”

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door TNO.

Hoe Afrika ons proeflab voor vaccins werd

Het kan er goedkoop en er is nauwelijks toezicht.

'Een onbetaalbaar coronavaccin: dat mogen we niet laten gebeuren'

Arts Dave van der Kruijssen eist dat de overheid farmaceuten prijsvoorwaarden oplegt.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons