Babucarr en zijn broer Alhagie Manka staan aan het hoofd van State of Mic, dat in 2007 werd opgericht door Bas Ackermann en enkele andere Nederlanders, en inmiddels het grootste mediaproductiebedrijf van Gambia is. In samenwerking met opkomende filmmakers maakte Bas daar de documentaire Welcome to the Smiling Coast; later werd ook Emiel Martens bij deze film betrokken. Inmiddels is de documentaire op meer dan veertig filmfestivals en -evenementen vertoond; nu vormt hij de basis voor Gifts from Babylon.
Martens: “Vorig jaar wonnen we de pitchwedstrijd van Movies that Matter met ons plan. Dat was het startschot. Uiteindelijk zijn we in december met bijna 15.000 euro, opgehaald via crowdfunding en met hulp van fondsen, naar Gambia gegaan om de film te draaien.” Ackermann: “Dat is natuurlijk een bedrag van niks. Dat is niet eens low-budget, eerder no-budget.”
Martens: “In de berichtgeving in Nederland worden vluchtelingen vaak negatief neergezet – denk bijvoorbeeld aan woorden als ‘vluchtelingenstroom’ en ‘asieltsunami’ – terwijl het persoonlijk drama en psychisch leed waar illegale migranten mee worstelen, meestal onvermeld blijft. Daar willen wij verandering in brengen. Via het verhaal van een terugkeermigrant willen we de menselijke kant van migratie in beeld brengen en tegelijkertijd een onderbelicht aspect aankaarten, namelijk de terugkeer.”
Manka: “Een belangrijk onderdeel van de migratiecyclus zijn de verhalen van terugkeerders. Hun verhalen hoor je echter nauwelijks in de media, ook niet in Gambia. Maar het zijn juist de verhalen van deze groep die veel jongeren inspireren om in hun voetsporen te treden en zelf ook de oversteek te wagen. De terugkeerders komen thuis met prachtige verhalen over het paradijs in Europa, terwijl de realiteit vaak totaal anders was. Veel terugkeerders zijn getraumatiseerd, en hebben moeite om weer onderdeel te worden van hun gemeenschap en samenleving.”
Martens: “Het doel is om de film te vertonen aan jongeren in Nederland, Gambia en elders, om daarna met ze over migratie te praten. We willen de film echt als educatietool inzetten. We hebben een plan om in Gambia aan te haken bij een recent opgezette mobiele cinema die film- en discussieprogramma’s organiseert in lokale gemeenschappen.”
Ackermann: “En we willen de Gambiaanse filmindustrie een boost geven. We hopen uiteindelijk een speelfilm neer te zetten die wat betreft productie en storytelling de Gambiaanse cinema naar een hoger niveau kan tillen.”
Manka: “Ze verlaten hun land niet zomaar. Veel jongeren zijn enorm gefrustreerd door Het gebrek aan mogelijkheden. Er zijn weinig initiatieven om de jeugd te ontwikkelen, en voor zover die er zijn, zijn die geconcentreerd in en rond Banjul, de hoofdstad. Jongeren op het platteland hebben amper toegang tot onderwijs, werk en een waardige levensstandaard. Gezinnen zijn vaak afhankelijk van hun kinderen om uit de cyclus van armoede te komen, wat nog extra druk op jongeren legt. Daarom proberen zoveel jongeren naar de ‘kombos’ te migreren.
Daarbij worden ze op sociale media overspoeld door beelden van Gambianen die al het moois van Europa showen. Niemand wil toegeven dat ze het daar niet gemaakt hebben, dus laten ze het thuisfront zien hoe geweldig ze het ze daar hebben. De verschrikkelijke beelden van de gevaarlijke, vaak dodelijke reis of van het onmenselijke bestaan in Europese vluchtelingenkampen veranderen niets aan de hoop die velen koesteren op een betere toekomst in Europa.”
“In het Westen wijst men graag op wanbeleid en corruptie van Afrikaanse overheden, maar het Westen is zelf vaak hoofdschuldige aan de armoede en oorlog
“Sinds de onafhankelijkheid in 1965 wordt Gambia gezien als stabiele democratie, maar tot voor kort was de corrupte en dictatoriale Jammeh er aan de macht. Zijn wanbeleid heeft er mede voor gezorgd dat de bevolking lang te lijden heeft gehad. Met de nieuwe president, Barrow, gaat het iets beter, maar verandering vergt veel tijd. Voor de meeste Gambianen is hun dagelijks leven vrijwel hetzelfde gebleven.”
Martens: “In het Westen wijst men graag op wanbeleid en corruptie van Afrikaanse overheden, alsof deze overheden ‘losstaan’ van het Westen, alsof het Westen daar niks mee te maken heeft. Maar het Westen is medeplichtig, vaak zelfs hoofdschuldige, aan de armoede en oorlogen in Afrika. Dat proberen we met onze films ook duidelijk te maken; de oorzaken van migratie zijn vreselijk complex en zijn mede geworteld in het koloniale verleden en het neokoloniale heden.”
Martens: “We zijn ons bewust van de lange traditie van westerse filmmakers die naar Afrika afreizen en daar, vaak zonder lokale mensen bij de productie te betrekken, films maken die een stereotype beeld van ‘exotisch’ en ‘donker’ Afrika neerzetten. We proberen aandacht en respect voor de lokale cultuur te betrachten, en koloniale structuren niet te reproduceren maar juist uit te dagen.”
Ackermann: “Die samenwerking is de sleutel tot succes. Omdat ik al zo lang betrokken ben bij State of Mic en inmiddels veel vrienden in Gambia heb, hebben we een unieke toegang tot de lokale jeugd. Zo kunnen we ook op plekken en bij gemeenschappen komen waar je als buitenlandse filmmaker normaal gesproken niet snel toegang toe hebt.
Bas, je wordt als een geëngageerde filmmaker gezien. Blijkt dat ook uit Gifts from Babylon?
Ackermann: “Ik noem mezelf eigenlijk nooit zo. Met mijn werk probeer ik de rauwe realiteit te laten zien, soms in de vorm van een documentaire, soms in fictie. De realiteit heeft altijd impact, omdat veel mensen die niet willen zien. Maar ik maak geen films met als doel om te choqueren, de realiteit is meestal al shocking genoeg.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
