Tycho Bear Beeld: Coco Olakunle

‘De tijd is rijp voor een hoger minimumloon’

De welvaart stijgt al jaren, maar de inkomensongelijkheid groeide mee. Daarom pleit Voor14 voor een fiks hoger minimumloon. Tycho Bear is lid van het eerste uur: ‘Een eerlijk loon moet van bovenaf worden ingevoerd, maar kan van onderaf worden afgedwongen.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Jongeren nemen hun rechten voor lief”, zegt Tycho Bear (31). “Dat we vakantiedagen hebben, dat ziekte wordt doorbetaald, dat we een minimumloon hebben – we weten niet beter, maar daar is heel hard voor gestreden. De vakbond is altijd een heel belangrijke kracht gebleken; dat bewustzijn moet terugkomen.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Bear is een van de vele vrijwilligers van de Voor14-campagne van de FNV; de beweging voor een wettelijk minimumloon van 14 euro. Toen in april 2019 FNV-organisatoren in Rotterdam langs de deuren gingen om mensen te werven, aarzelde hij geen moment en sloot zich aan. Om dezelfde redenen die de campagne geeft: sinds de jaren ’70 is de welvaart gegroeid, maar zijn vooral de rijken rijker geworden. Omdat het minimumloon onvoldoende is meegestegen (het ligt nu op ongeveer 10 euro, afhankelijk van het contract), zijn vooral mensen die daarvan leven een steeds groter deel van hun inkomen kwijt aan huur en vaste lasten.

Een hoger minimumloon zou de kloof tussen arm en rijk kleiner maken

Voor14 legt de lat hoog: het volwassen minimumloon moet naar 14 euro, en omdat de hoogte van de AOW- en bijstandsuitkeringen momenteel aan het minimumloon gekoppeld is, moet die ook meestijgen. De 1,3 miljoen Nederlanders die nu in armoede leven zouden er daardoor op vooruit gaan, en de kloof tussen arm en rijk zou kleiner worden.
Waarom 14 euro?

De Voor14-beweging gebruikt de eerder voorgestelde EU-richtlijn dat het minimumloon op 60 procent van het gemiddelde loon zou moeten liggen. Jaren geleden was dat ook in Nederland zo, maar sinds de jaren ’80 is het minimumloon onvoldoende meegestegen met het gemiddelde inkomen; momenteel ligt het op 43,6 procent. Voor14 heeft uitgerekend dat, inflatie meegerekend, 60 procent van het gemiddelde inkomen op januari 2022 zou uitkomen op ongeveer 14 euro.

Op de markt

Bear is geboren en getogen in de wijk Feijenoord in Rotterdam-Zuid: een wijk waar het gemiddelde inkomen ‘aan de lage kant ligt’, in zijn woorden. Zo’n vier jaar geleden besloot hij om lid te worden van de vakbond. “Ik ben nooit arm geweest,” maakt hij duidelijk. “Maar ik heb me wel van jongs af aan afgevraagd waarom het geld in de wereld zo scheef verdeeld is. En ik was me al vroeg bewust van racisme, vooral het verband tussen racisme en gezondheid interesseerde me. Wereldwijd, ook in Nederland, zie je dat mensen van kleur vaker gezondheidsproblemen hebben. Langzamerhand zag ik in dat dit allemaal economische problemen zijn.”

Tijdens zijn studie – hij studeerde Commerciële Economie aan de Haagse Hogeschool, en schrok des te meer van de bedragen die er in het wereldje rondgaan – groeide zijn liefde voor politiek activisme en de vakbond.

Bijna alle politieke partijen willen het minimumloon verhogen

De Voor14-campagne startte begin 2019 in Rotterdam, en is sindsdien uitgebreid naar zeventien andere steden. De beweging heeft honderden actieve leden, de ‘brandbrief’ aan de Tweede Kamer is inmiddels door meer dan 65.000 mensen ondertekend, en langzaam maar zeker wordt het effect zichtbaar. Een hoger minimumloon ligt vrijwel zeker in het verschiet: bijna alle politieke partijen willen het minimumloon verhogen. Hoeveel precies, dat verschilt per partij, en sommige noemen geen precies bedrag. Alle linkse partijen staan achter de verhoging naar 14 euro, en willen dat ook koppelen aan uitkeringen. Alleen BIJ1 wil de verhoging per direct invoeren; andere partijen willen het stapsgewijs veranderen.

Natuurlijk zijn er ook tegenstanders: volgens werkgeversorganisaties en economen zou een hoger minimumloon banen kosten. Bear verweert zich daartegen met de argumenten van Voor14 en verschillende experts: “Vanaf het moment dat het minimumloon voor het eerst werd geopperd, en elke keer dat het daarna is gestegen, riepen economen dat het banen zou kosten. En elke keer gebeurde dat niet. Waar het mij om gaat: voor onze mensenrechten is een bepaalde levensstandaard nodig die met het huidige minimumloon gewoon niet wordt gegarandeerd.”

Door ongelijkheid aan te pakken gaat uiteindelijk iedereen erop vooruit

Bear werkt bij de klantenservice van een grote verzekeringsmaatschappij, en besteedt vrijwel al zijn vrije tijd aan Voor14. Dat betekent vooral: vergaderen, brainstormen, de straat op gaan en met héél veel mensen praten. “Ik heb vaak op de markt gestaan met onze petitie; dat is de beste manier om mensen te bereiken. Daar kun je direct op hun zorgen ingaan. Zo hoor je bijvoorbeeld veel dat de ‘bakker op de hoek’ het niet zou redden als ze hun personeel zo’n hoog minimumloon moeten betalen.

Dan leg ik uit dat het ons veel meer om de grote multinationals gaat, om de aandeelhouders die enorme winsten maken ten koste van werknemers. Door die ongelijkheid aan te pakken, gaat uiteindelijk iedereen erop vooruit; als mensen meer geld hebben om uit te geven, profiteren ook kleine ondernemers daarvan.” Toch blijkt het een stuk moeilijker om mensen daadwerkelijk op de been krijgen. “Dat blijft een zoektocht; het aantal écht actieve Voor14-leden neemt maar heel langzaam toe.”

Tycho Bear: ‘Door ongelijkheid aan te pakken, gaat iedereen erop vooruit.’Beeld: Coco Olakunle
Een activist moet vooral heel veel geduld hebben, weet Bear. “Feitelijk hebben we in die anderhalf jaar niets gerealiseerd”, moet hij eerlijk bekennen. “Het minimumloon is onveranderd. Maar de boodschap slaat aan, er lijkt een omslag aan te komen in de politiek, en het mooie is: we bereiken jongeren die soms niet eens weten wat een vakbond is.” Bear spreekt bijna nostalgisch over eerdere arbeidersbewegingen in de geschiedenis – alsof hij er zelf bij was.

“Een van de meer recente bewegingen, die me enorm inspireert, is die van de schoonmakers uit 2010. De groep bestond uit veel migranten, veel vrouwen ook, en ze hebben laten zien wat je samen kan bereiken: ze kregen een hoger loon en nog een aantal verbeteringen, zoals een vrije dag op 1 mei, de Dag van de Arbeid; dat geldt in Nederland voor de meeste mensen niet.”

De druk opvoeren

“Een hoger minimumloon moet natuurlijk van bovenaf worden ingevoerd, maar alleen wíj kunnen dat afdwingen”, zegt Bear. En dat leerde hij niet alleen uit de geschiedenisboeken; hij spreekt ook uit ervaring. Een jaar geleden overtuigde hij zijn eigen collega’s bij de klantenservice van de verzekeringsmaatschappij, om een hoger loon te eisen. “We verdienden meer dan het minimumloon, maar het was zeker geen vetpot; ze hadden ons al talloze keren een verhoging beloofd, maar nooit waargemaakt, terwijl de winsten van het bedrijf alsmaar toenamen. Dus uiteindelijk dachten we: vragen werkt niet, we moeten het anders aanpakken.”

De druk moet van onderaf komen, door petities in te dienen, te demonstreren

Ze stelden een brief op waarin ze een loonsverhoging eisten; daarvoor riepen ze de hulp in van een FNV-bestuurder met jarenlange ervaring met CAO-onderhandelingen, die precies wist welke argumenten en woorden je moet gebruiken. “En het wérkte: na die brief kregen we eindelijk onze verhoging. Dat gaf zoveel energie.”

De Voor14-campagne richt zich niet zozeer op werkgevers, maar op de politiek. Ook daar geldt: de druk moet van onderaf komen, door petities in te dienen, te demonstreren, maar ook door steun van gemeentes te vragen. Talloze gemeentes kregen van Voor14 de vraag: steunen jullie onze eis als die wordt voorgedragen aan de Tweede Kamer? Gemeentes gaan weliswaar niet over het minimumloon, maar door zoveel mogelijk steun te verzamelen wil Voor14 nóg meer druk leggen op de landelijke politiek.

We willen niet te vroeg juichen; politici roepen wel vaker iets

Bear: “In Rotterdam is het in de gemeenteraad besproken, maar afgewezen. Dat verbaasde ons niet, we hebben een ontzettend rechtse gemeenteraad.” In andere steden, zoals Helmond, Nijmegen en Groningen was er meer succes. Van de grote steden is tot nu toe alleen Den Haag overstag.

En nu lijken de politieke partijen langzaam maar zeker de Voor14-eisen over te nemen: allemaal willen ze het minimumloon verhogen. Aanvankelijk leek 14 euro te hoog gegrepen, zeker als de uitkeringen zouden meestijgen; nu zijn alle linkse partijen om. Zal dat dankzij de campagne zijn? Bear trekt een brede grijns: “Het heeft er vast en zeker mee te maken, we hebben veel contact gehad met politieke partijen.” Wellicht zijn er ook andere redenen, zoals de economische klap van de coronacrisis, maar het bedrag van 14 euro komt niet uit de lucht vallen. “Dus we zijn er blij mee,” zegt Bear. “Maar we willen niet te vroeg juichen; politici roepen natuurlijk wel vaker iets rond de verkiezingsperiode. Uitvoering is een tweede. Het geeft ons vooral energie om de druk hoog te houden.”

Jij zit betaald thuis, je schoonmaker ook?

Waarom sommige Nederlanders maar een halve AOW krijgen

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons