Beeld: Ruby Cruden
Interview
Mensenrechten

Actrice Maryam Hassouni: ‘De wereld van tv is links en fucking racistisch’

Zolang grensoverschrijdend gedrag in de filmindustrie niet wordt aangepakt, zal actrice Maryam Hassouni niet meer spelen, zo liet ze deze week weten. OneWorld interviewde haar voor het volgende magazine over haar boek Wat de fak, en over de vernederende film- en theaterwereld.

Door 4 november 2022
discriminatie film filmwereld Kunst & cultuur media Nederland racisme
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
‘Maryam, twee seconden voordat je je eerste zin zegt, kijk je naar links met een wanhopige blik, dan zucht je even, komma spelen, kijk dan naar rechts zodat ik zie dat je luistert, dan loop je twee stappen vooruit, terwijl je naar rechts blijft kijken en je zin zegt. En daar wil ik het echte verdriet zien. Leeft je moeder nog?’

– fragment uit Wat de fak

Maryam Hassouni staat met regisseur ‘Dick’ (pseudoniem) op de set van een mozaïekfilm. Ze is negentien. Drie jaar eerder werd ze bekend als Dunya in de serie Dunya en Desie (2002-2004). Dick geeft haar minutieuze aanwijzingen, waarin ze zelfs de interpunctie moet spelen. Als ze zegt dat ze geen robot is, noemt hij haar een ‘amateur’ en een ‘verwend kutkind’. Jaren later komt ze hem tegen op een filmevenement, waarna hij haar een e-mail stuurt over de eerdere samenwerking.
Pas achteraf besefte hij dat ik toen nog zo jong was, en er zo ontzettend veel in mijn leven gebeurde. Ik was, volgens hem, als twintigjarige toen nog maar een klein meisje, met name in mijn ‘privé-psychologische ontwikkeling’ door mijn ‘niet-westerse achtergrond in een westerse wereld’.
Eigenlijk had ze toen heel hard weg moeten rennen, vindt Hassouni (37) nu. In plaats daarvan was ze opgelucht dat hij niet meer boos was. In de e-mail noemt de succesvolle regisseur haar talentvol, sterk en aantrekkelijk – ‘echt een speciaaltje’. Of ze niet mee wil werken aan zijn nieuwe project. “Hij wilde mij wel als muze. Ik voelde me vereerd. Maar muzen zijn zielloze vrouwen. Hij wilde me vertellen wat het is om vrouw te zijn, en niet zomaar een vrouw, een westerse vrouw. Hij was de white savior die mij ging redden van mijn barbaarse zandbakcultuur.” Toch bezoekt Hassouni hem in zijn Italiaanse landhuis. Terwijl zij maar blijft vragen wanneer ze het script door gaan spreken, wil hij alleen over seks praten.
“

Als ik me koest zou houden, zou het machtsmisbruik ophouden, hoopte ik

Het is slechts een voorbeeld van het seksisme en racisme waar ze mee te maken kreeg in haar jaren als actrice, vertelt Hassouni. Het afgelopen jaar heeft ze met het schaamrood op de kaken oude berichten en mails teruggelezen voor haar boek Wat de fak, waarin ze letterlijk een boekje opendoet over haar traumatische jaren in de filmindustrie. “Wat anderen hebben gezegd en gedaan is niet eens het ergste. Dat ik zelf zo over mijn grenzen ben gegaan, vind ik schokkend. Als ik me koest zou houden, zou het machtsmisbruik ophouden, hoopte ik. Ik wilde erkend worden als actrice, maar ik zat gevangen in een droom.” Het machtsmisbruik hield niet op.
Dit is een korte versie van het interview met Maryam Hassouni dat in december verschijnt in OneWorld Magazine. Nog geen abonnee? Meld je snel aan.

Cliché na cliché

In de film Offers, waarvoor ze in 2006 een Emmy Award voor Beste Actrice won, speelde Hassouni een Palestijnse zelfmoordterrorist die onderdeel is van een slapende internationale terreurcel. De geloofwaardigheid van het script was nihil, maar ze speelde een interessant personage, schrijft ze in Wat de fak. De Emmy zou haar eindelijk toegang bieden tot de complexe en gelaagde rollen die ze tot dan toe miste, dacht ze. Rollen die niet gingen over de islam, drugskoeriers, of terroristen. Maar het bleef lang stil. En daarna kreeg ze weer clichéscripts toegestuurd.
“

Het is niet te doen, als actrice van kleur normale rollen krijgen

“Het is niet te doen, als actrice van kleur normale rollen krijgen”, vertelt Hassouni. “Steeds vaker zei ik: dit wil ik niet spelen. Dan beloofden regisseurs dat mijn rol echt inhoud zou hebben. Maar nadat je het contract hebt getekend, kunnen schrijvers nog van alles aanpassen. Dan ging het toch weer over hoofddoeken en bomgordels. Zo frustrerend. Er wordt je een identiteit aangepraat en als jij daar niet in mee wilt gaan, dan ben jij het probleem.”

Interview gaat verder onder de foto.

Beeld: Ruby Cruden
Op een gegeven moment liet ze in de contracten vastleggen dat ze geen clichérollen wilde spelen. “Maar dan ging de hoofdrol in een ziekenhuisserie niet door, of werd mijn rol gedegradeerd tot bijrol. Kwam het door die clausule? Je komt er niet achter.” Dat producenten daarvoor kiezen is geen domheid, zegt Hassouni. “Voor hen is dit soort verhaallijnen fast tv; makkelijk te schrijven en kijkers hoeven niet te veel na te denken. Terwijl het publiek best complexere, meer realistische rollen aankan.”
“

Het is een misvatting dat alleen in rechtse kringen racisme voorkomt

Pas nu ziet ze het voor wat het is: racisme. “Het is een misvatting dat alleen in rechtse kringen racisme voorkomt. De tv- en theaterwereld is links, maar ondertussen zijn de verhalen van series en films fucking racistisch. ‘Zo gaat dat nou eenmaal in die cultuur’, zeiden mijn witte collega’s. ‘Verhalen over eerwraak en terrorisme moeten we ook vertellen, dát is diversiteit!’ Als ik daar tegenin ging, zeiden ze: ‘Jij bent anders, Maryam, jij bent modern. De gemiddelde Marokkaanse vrouw is niet zo.’ Links racisme vind ik nog gevaarlijker dan rechts racisme, omdat het moeilijker te herkennen is. Het is ingepakt in een illusie van tolerantie. Zo kun je mensen er nauwelijks op aanspreken.”

Ze kreeg ook regelmatig minder betaald dan witte collega’s voor vergelijkbare rollen, merkte ze toen ze rondvroeg. “Daardoor ga je aan jezelf twijfelen. Je doet het toch niet voor het geld, maar voor de passie, hoor je dan. Dan slikte ik het maar weer.”

Safe space

Je grenzen in de gaten houden als acteur kan ingewikkeld zijn. “Tijdens het spelen is het goed om je kwetsbaar op te stellen, je grenzen op te zoeken. Buiten je comfortzone leer je het meest. Maar waarom voelde het dan helemaal niet goed om over mijn grenzen te gaan? Pas later ben ik gaan begrijpen dat je daarvoor een safe space nodig hebt. In de tv-wereld is die er vaak niet.” Als ze negentien is, drukt een regisseur zijn piemel tegen haar billen tijdens de repetities van een toneelstuk. Na afloop laat hij haar langer blijven en moet ze een zoenscène oefenen met de acteur die haar broer speelt, terwijl zo’n scène niet voorkomt in het toneelstuk. Als Hassouni zich terugtrekt uit de productie wordt ze niet uitbetaald en belandt ze op een ‘zwarte lijst’.
“

Waar je grenzen liggen, weet je op een gegeven moment niet meer omdat ze zo vaak worden overschreden

“Deze vernederingen zijn blijkbaar normaal, dacht ik. Misschien was ik gewoon overgevoelig. Als je over zulke dingen ‘zeurt’, krijg je geen nieuwe rollen meer. Waar je grenzen liggen, weet je op een gegeven moment niet meer omdat ze zo vaak worden overschreden.” Zo gaat ze voor een film na weken onderhandelen akkoord met naaktscènes, terwijl ze dat eigenlijk niet wil. Als ze vlak voor de opnames wordt afgezegd, voelt ze zich gebruikt.
Ik lag een week in bed en probeerde alles wat ik weg had gegeven terug te halen. Ik eiste mijn borsten terug, ik eiste mijn tepels terug, ik eiste mijn billen terug, ik eiste mijn schaamhaar terug en ik eiste mijn vagina terug. En nog een keer en nog een keer en nog een keer, totdat ik mijn lichaam weer als een geheel aan elkaar had geplakt.

Functioneren in de fallocratie

Ze is dertig jaar en eigenlijk wel klaar met de tv-wereld – ze studeert inmiddels Engels – als ze een hoofdrol krijgt aangeboden in een serie. Na lang wikken en wegen gaat ze overstag. De rol is mooi – stoer en vrij van clichés – maar tegenspeler ‘Henk’ (ook een pseudoniem) houdt wel van ‘schoolpleinhumor’, zoals hij het zelf noemt.
“

Mannen beschermen elkaar, vrouwen passen zich aan om te kunnen functioneren in de patriarchale samenleving

Henk gaat zich steeds meer misdragen. Hassouni: “Hij keek hoe ver hij kon gaan. Bij een scène in een kroeg klemde Henk opeens mijn hoofd vast met zijn arm, boog me voorover en gaf me een harde mep op mijn billen. Dat stond niet in het script. Iedereen schrok, maar niemand zei iets. Mannen beschermen elkaar, vrouwen passen zich aan om te kunnen functioneren in de patriarchale samenleving.” Zelf kan ze op dat moment niet anders dan schaapachtig lachen. “Terwijl ik kapotging vanbinnen. Sommige mensen schreeuwen, ik verstijf. Ik hoopte dat het op zou houden als ik me koest hield. Het hielp niet.”

Nadat Hassouni vertrekt bij de serie, geeft de omroep de producent opdracht om onderzoek te doen naar wat er op de set is gebeurd. Pas in maart dit jaar – vier jaar na dato – ontving ze de uitkomsten. Ze noemt het een smaadschrift. “Mijn woorden uit app-berichtjes zijn uit hun context getrokken, willekeurige fragmenten uit oude interviews zijn gebruikt om me als labiel en leugenachtig neer te zetten. Dat is voor hen gemakkelijker dan de grote acteur ontslaan.”

De tv- en toneelwereld is ziek, vindt ze. “Voor vrouwen, mensen van kleur en queers kan het echt een giftige omgeving zijn. We moeten ons ervan bewust zijn dat dit systeem niet vanuit de hemel is neergedaald. Het is man made. Als genoeg mensen tegengas geven, kunnen we het veranderen.” Ze zou willen dat kinderen op school leren zich uit te drukken en hun grenzen te kennen. “In plaats daarvan leren we incasseren, slikken, niet te veel ruimte innemen, braaf op je stoel blijven zitten.”

Interview gaat verder onder de foto.

Beeld: Ruby Cruden

Ruimte innemen

Haar boek heeft ze voor zichzelf geschreven, vertelt ze. “Om te helen van al die keren dat ik mensen over mijn grenzen liet gaan. Om ruimte in te nemen. Voor mij gaat het boek over een vrouw die de regie over haar leven terugneemt en van zich laat horen. Eindelijk.”

Hassouni ziet zichzelf niet meer acteren in de toekomst. “Ik vind spelen het leukste wat er is, maar na al die jaren van racisme en seksisme zie ik echt te weinig verandering. Op een gegeven moment moet je zeggen: het is klaar.” Haar eigen waarheid verkondigen en ernaar leven is het mooiste wat ze kan doen. “Dan maar geen carrière.” In de toekomst zoekt ze in haar eigen tempo de uitdagingen weer op. “Lean into discomfort, maar wél in een veilige omgeving. Ik wil geen muur optrekken, maar openblijven. Alleen dan kan je blijven groeien.”

Een langere versie van dit interview verschijnt in december in OneWorld Magazine. Nog geen abonnee? Meld je snel aan.

Acteur Daniël Kolf (Kofi's Tori): 'Script met racistische grap? Dan ga ik weg’

'Ik las een script met een racistische grap en zei: als ik dit moet zeggen, ga ik weg.'

Nog geen 10 procent doet aangifte seksueel misdrijf: 'Wie neemt mij serieus?'

'Mijn baas zei: misschien moet je op assertiviteitscursus.'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons