Van Kampala naar Wormerveer. Hoeveel groter kan de overgang zijn? Veel migranten komen in grote steden terecht, maar Juliet gaf me een duidelijke opdracht mee. Niet naar Amsterdam. Liever een kleinere plaats daar niet ver vandaan, waar rust en ruimte is en de kinderen veilig op straat kunnen spelen. Zo bezien is Wormerveer, 25 minuten treinen van Amsterdam, zo gek nog niet. Maar divers is anders.
Na ruim zes jaar in Oeganda en Zuid-Soedan is correspondent Arne Doornebal terug in Nederland. Na een gezinsherenigingsprocedure van acht maanden werd hij eind augustus herenigd met zijn vrouw Juliet en hun twee kinderen. Hoe is het voor de Oegandese Juliet om te integreren in Nederland? Daarover lees je in dit blog.
Dacht ik. Tot ik op een bewolkte woensdagmiddag in augustus een zwarte man uit de trein zie stappen in Wormerveer. Uitchecken doet hij niet. Zijn hand komt van onder zijn grijze capuchon vandaan, waar hij een mobiele telefoon vast houdt. ‘Eeej. Kale, kale. iiiiiiih.’ Het zal toch niet?
Matoke
‘Jebaleko, Ssebo!,’ schreeuw ik hard. Het is de meest gebruikte groet in het Luganda. Hij kijkt om. ‘Oli-otya,’ vraag ik vervolgens, waarop hij netjes ‘Gyendi’ (het gaat goed met me) antwoord. Bijna niet te geloven dat ik hier in Wormerveer een Ugandees tegen kom. Een Muganda nog wel, dus behorend tot hetzelfde volk als Juliet.
Dit voelt als een cruciaal moment. Alles wil ik van hem weten. Maar vooral; hoe rooit hij het hier? “Geen zorgen,” zegt hij vriendelijk. “Ik weet waar je matoke kan kopen.”
Juliet is dolenthousiast als ik vertel over deze toevallige ontmoeting; het gerecht matoke is van levensbelang voor het Ugandese huishouden. We hebben onze eerste vriend gemaakt in Wormerveer.
Dan gaat het hard. We ontmoeten zijn Oegandese vrouw, en hun drie kinderen. Op het schoolplein knoopt Juliet gesprekjes aan met iedereen, maar vooral met de –incidentele- zwarte mama’s. Geboren en getogen in Nederland, 100 procent Nederlands, maar toch zwart. Juliet moet nog aan het concept wennen. Ook onze dochter Maureen. “Hoe kan dat nou, papa? Die mensen zijn zwart maar spreken Nederlands alsof het Nederlanders zijn?” Voor wie net uit Oeganda komt, zijn zwart/wit verhoudingen hier best ingewikkeld. Daar is het vrij duidelijk; zwart ‘is van hier’ en wit ‘komt van buiten.’ White (Muzungu) en black als term mogen gewoon. Oeganda kent – in tegenstelling tot Kenia of Zuid-Afrika – praktisch geen ‘white Africans.’
Black Sisterhood
We lopen langs de chocoladefabriek. In onze nieuwe woonplaats voert de Zaan rivier cacao uit Afrika aan. Een zwarte jongvolwassene met twee vlechten fietst langs. Haar blik en die van Juliet kruisen elkaar. Ze lachen. Zwaaien zelfs. Wat is dit voor black sisterhood, welke connectie zit er tussen deze twee vrouwen, behalve dan hun kleur?
Toch meen ik het te herkennen. Het lijkt op dat moment van opluchting dat je ook bij Europese backpackers ziet die, licht verloren in de chaos van een Afrikaans busstation, opeens een andere blanke tegenkomen. Dat onverklaarbare gevoel van opeens samen zijn. Beoordeelt de mens de ander dan toch als eerste op kleur?
Natuurlijk stel ik mijn gezin voor aan mijn vrienden van vroeger. Maar ik wil Juliet ook nadrukkelijk de ruimte geven om op zoek te gaan naar haar eigen vriendinnen. Er blijkt een heel netwerk van Oegandese ‘vrouwen van’ (het zijn haast nooit mannen) Nederlanders te bestaan.
Afrika-daten
Een nieuwe wereld gaat voor me open. Een Oegandese vriendin van Juliet wordt vanuit Limburg naar Wormerveer gebracht door haar vriend, een ex-militair vol spannende verhalen. Drie weken later wordt een andere Oegandese voorgereden, deze door haar dertig jaar oudere vriend die haar via internet heeft leren kennen. We beleven een gezellige middag- waarbij hij me introduceert in de fascinerende wereld van het online Afrika-daten.
Gelukkig wonen niet alle vriendinnen zo ver weg. Op een goede dag komt Juliet vrolijk thuis. “Ik hoorde dat twee straten verderop een Ghanese woont. Op nummer 22. Zonder afspraak vallen we er binnen; we worden met drank en spijs onthaald door een gepensioneerde dame die al drie decennia in Nederland is en voor Juliet wel als een soort stand-in moeder wil fungeren. Met een sociaal netwerk als dit komt ze er wel.
