“Is het ondertekenen van een petitie niet een luie manier van actievoeren?
Clicktivisme
Voor dit ‘activisme vanuit je luie stoel’ bestaat een treffende term: clicktivisme. Dat gaat niet alleen over het tekenen van een online petitie, maar ook over het gebruik van hashtags op Instagram of het liken van een Facebook-actie. ‘Online petities en hashtag-protesten passen perfect in een tijd waarin technologie bijna ieder facet van het leven makkelijker maakt’, verklaart auteur Eva Rovers in haar boek Practivisme, een handboek voor heimelijke rebellen. ‘Had je vroeger drie weken nodig om op straat duizend handtekeningen te verzamelen; dankzij websites als Petities.nl, Petities24.com en Avaaz.org hoef je de deur niet meer uit om je petitie te laten ondertekenen.’
“'Met een petitie kun je erachter komen of je gelijkgestemden hebt'
Ook Reinder Rustema, oprichter van Petities.nl, ziet het plaatsen of ondertekenen van een handtekeningenactie vooral als beginpunt of als onderdeel van een bredere campagne. Hij richtte het platform op in 2005, toen hij als docent Nieuwe Media aan de Universiteit van Amsterdam werkte. De laagdrempeligheid van een petitie ziet hij als groot voordeel; ze kosten weinig tijd, geld en moeite. “Als je je ergens druk over maakt, is het belangrijk om te weten of er gelijkgestemden zijn. Een online petitie is een goede manier om dat te peilen.”
Tekst gaat verder na de illustratie.
Een petitie is ook bij Amnesty International vaak onderdeel van een grotere campagne, legt Kuijper uit. Zo vroeg de organisatie de afgelopen tijd veel aandacht voor de mensenrechtenschendingen in Iran. Ze begon verschillende petities, organiseerde demonstraties voor de Iraanse ambassade in Den Haag en hield een belactie om de ambassade te overspoelen met bezorgde telefoontjes. Helaas konden die acties niet voorkomen dat meerdere Iraanse demonstranten werden geëxecuteerd na een schijnproces.
Tekst gaat verder na het kader.
Tussen 1 juli 2015 en 10 juli 2018 hadden burgers nog een ingrijpender instrument om een onderwerp op de kaart te zetten: het raadgevend referendum. Wie zo’n referendum tot stand wilde brengen, moest 300.000 handtekeningen verzamelen. In 2016 lukte het Geenpeil, een actiecomité verbonden aan de website Geenstijl, samen met Forum voor Democratie en het Burgercomité EU om een referendum te organiseren over het associatieverdrag met Oekraïne. Maar zoals de naam al doet vermoeden, is ook het raadgevend referendum niet bindend. Een meerderheid van de stemmers was tegen het verdrag, maar de Tweede Kamer en de Eerste Kamer stemden er uiteindelijk toch mee in – zij het in een aangepaste versie. In 2018 schafte Rutte III het raadgevend referendum weer af. Het had ‘niet gebracht wat ervan werd verwacht’, zei minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken erover.
Minder impact dan je hoopt
“Opstellers en ondertekenaars van petities moeten niet al te hoge verwachtingen hebben
Tekst gaat verder na de illustratie.
De ervaring van Rustema is dat kleine, goed onderbouwde petities meer kans van slagen hebben. In 2016 tekenden meer dan 50 duizend mensen bijvoorbeeld de petitie om een bloemenkraam aan de Amsterdamse Westermarkt te behouden. Met succes: de gemeente gaf door de petitie toch opnieuw een vergunning af.
40.000 handtekeningen? Overweeg een burgerinitiatief
Een burgerinitiatief is voor de Kamer dus minder vrijblijvend dan een petitie, maar er wordt maar weinig gebruik van gemaakt. Volgens eigen rapportage door de Tweede Kamer werden er van 2016 tot en met 2021 in totaal 31 burgerinitiatieven aangeboden: gemiddeld ongeveer vijf per jaar. Dat komt waarschijnlijk doordat zo’n initiatief aan een aantal strikte regels moet voldoen. Zo moet het voorstel nauwkeurig omschreven en gemotiveerd zijn en moeten alle ondertekenaars behalve hun naam ook hun volledige adres en geboortedatum opgeven.
Ook onderwerpen waarover korter dan twee jaar vóór indiening van het voorstel een besluit is genomen in de Tweede Kamer, zijn uitgesloten van een burgerinitiatief. “Dat is lastig te beoordelen voor mensen”, legt Das uit. “Er worden ontzettend veel besluiten genomen in de Tweede Kamer. Burgers weten vaak helemaal niet wat er al over een bepaald onderwerp is besloten.” Hij vermoedt dat de drempel voor het burgerinitiatief vaak zo hoog is dat burgers toch maar kiezen voor een petitie.
Uit Practivisme. Een handboek voor heimelijke rebellen van Eva Rovers
Genereer publiciteit voor je petitie. Schrijf bijvoorbeeld een opiniestuk over het onderwerp van je petitie;
Probeer je petitie op het beste moment in te dienen, bijvoorbeeld als de Tweede Kamer een politieke kwestie bespreekt waar het onderwerp onder valt;
Dien je petitie in bij de griffier van de Kamercommissie die over het onderwerp gaat. Zo zorg je ervoor dat het op de agenda wordt geplaatst;
Houd je ondertekenaars op de hoogte van de ontwikkelingen;
Heb je meer dan 40.000 handtekeningen, begin dan een burgerinitiatief. Je moet daarvoor wel voldoen aan een aantal strikte voorwaarden.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
