De ‘war on woke’ is goed georganiseerd

Hoewel het anti-woke geluid dus ook in Europa luid aanwezig is, is het minder duidelijk georganiseerd dan de white backlash in de VS. Daar kwam de ‘tegenbeweging’ echt op gang tijdens de eerste maanden van de coronapandemie. #BLM zorgde in de zomer van 2020 voor meer aandacht voor institutioneel racisme, waardoor de publieke opinie verschoof; steeds meer mensen waren van mening dat de VS moest afrekenen met racisme, maar er gebeurde nog iets: door de pandemie werkten mensen massaal thuis. De antiracismetrainingen die na #BLM steeds vaker op het programma staan, zijn daardoor veelal online. Door de vorm (schriftelijk, video) vond de inhoud van die cursussen al snel een weg naar de media, die er gretig mee aan de haal gingen.

Volgens Rufo dragen antiracismetrainingen geen progressieve visie uit, maar een radicale ideologie: de critical race theory (CRT). CRT is ontstaan binnen de rechtswetenschap en gaat over het actief onderzoeken van de rol van ras als een ‘sociaal construct’1 en racisme in de maatschappij. CRT laat zien hoe institutioneel racisme een systeem in stand houdt dat mensen van kleur onderdrukt.

Deze strategie volgt een historisch patroon. Racistische bewegingen gaven antiracistische terminologie altijd doelbewust een eigen invulling. Het apartheidsbewind in Zuid-Afrika gebruikte bijvoorbeeld de antiracistische taal van het cultuurrelativisme2 om te verdedigen dat elke cultuur apart moest leven. En republikeinen in de Verenigde Staten misbruikten Martin Luther Kings beeld van een ‘kleurenblinde samenleving’ om beleid voor positieve discriminatie tegen te gaan.

Maar niet alleen de termen, ook de theorieën worden op gewiekste manier hergebruikt. Zo staat in de DeSantis’ Stop WOKE Act dat niemand zich ‘oncomfortabel, schuldig of angstig mag voelen, of een andere vorm van psychologische stress mag ervaren op basis van zijn of haar ras’. Je denkt even dat het hier gaat om de impact van racisme op bijvoorbeeld zwarte mensen, maar nee, deze wet moet witte mensen beschermen tegen onderwijs óver racisme.

Anti-wokecampagnes zijn vaak ter bescherming van kinderen. Denktanks als Rufo’s Manhattan Institute zetten bijvoorbeeld sinds begin 2021 hun zinnen op ouders en scholen. Ze bieden strategieën en instrumenten om op scholen ‘de invoering van critical race theory’ te stoppen. Daarmee doelen ze op alle initiatieven die met diversiteitsbeleid te maken hebben en alle lessen waarin racisme, slavernij of zelfs de geschiedenis van de Amerikaanse burgeroorlog ter sprake komt. De denktanks adviseren ouders om zich onafhankelijk te organiseren, inspraakavonden te kapen met pleidooien voor ‘minder raciale indoctrinatie’ en docenten onder druk te zetten door hun adres en telefoonnummers op te vragen.

Bijna 900 scholen waren sinds september 2020 doelwit van zulke acties. Veel leraren en diversiteitsmedewerkers voelen zich aangevallen en geïntimideerd. Inmiddels verloren 14 medewerkers hun baan door deze georkestreerde acties. In meer dan veertig Amerikaanse staten zijn al wetten voorgesteld of doorgevoerd die onderwijs over racisme aan banden leggen.

Florida stands with parents to protect children. Exposing children to inappropriate sexualized content is wrong and the state will hold accountable those establishments that transgress this clear boundary. pic.twitter.com/HfmJOvdaPT

— Ron DeSantis (@GovRonDeSantis) July 27, 2022

De keuze van veel Nederlandse media om te spreken van een ‘wokedebat’ of ‘-discussie’ is ten slotte niet onschuldig. Ze is misleidend omdat de ondermijning van de emancipatie van gemarginaliseerde groepen doelbewust gebeurt. Je kunt dus wellicht beter spreken van politieke strijd, overheersing en onderdrukking. De inzet van deze strijd zijn de rechten en levens van mensen van kleur, trans personen en andere gemarginaliseerde groepen.