De Zorgbus helpt ongedocumenteerde mensen (want de huisarts weigert hen)

Ze is één van de tientallen ongedocumenteerde vrouwen die is afgekomen op de ‘Zorgbus’, een bus die speciaal is omgebouwd voor gynaecologisch onderzoek en begin december in Groningen stond. Dat de bus een noodzakelijke dienst levert, blijkt wel uit de meer dan honderd geplande afspraken voor uitstrijkjes. Hard nodig, aangezien mensen zonder geldige verblijfspapieren worden uitgesloten van het landelijke bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. “Terwijl deze vrouwen juist een grotere kans hebben op deze ziekte. Uit een eerder kleinschalig onderzoek1 zagen we dat er bij ongedocumenteerde vrouwen vaker verdachte cellen bij uitstrijkjes worden aangetroffen”, vertelt initiatiefnemer en projectleider Annette Hoogerbrugge.

In de bus kunnen soa- en hiv-testen worden afgenomen, uitstrijkjes worden gemaakt maar ook opties voor anticonceptie worden besproken. Voor het verstrekken van anticonceptie werkt Dokters van de Wereld samen met het programma Nu Niet Zwanger, dat ongewenste zwangerschappen probeert te voorkomen.

De vrijwilligers in de zorgbussen van Dokters van de Wereld zijn BIG-geregistreerde artsen of verpleegkundigen. Ze bieden een luisterend oor, een medisch consult en begeleiden mensen naar de reguliere zorg. Hun missie is in lijn met die van Dokters van de Wereld: in binnen- en buitenland ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot het universele recht tot gezondheidszorg.

Er wordt ruim de tijd genomen voor elk consult; ongeveer drie kwartier. Soms is dat nodig, vanwege taalbarrières. Dan moet er bijvoorbeeld telefonisch een tolk worden ingeschakeld. Maar zo’n relatief lang consult is vooral nodig om de vrouwen op hun gemak te kunnen stellen, vertelt Aniek Crombach (36). Zij werkt als spoedeisende hulp-arts in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen en is één van de Zorgbus-vrijwilligers.

Artikel gaat verder onder de foto.

Hoogerbrugge: “Ongedocumenteerde mensen komen pas ‘tevoorschijn’ als er medische problemen zijn.” Dat bracht Hoogerbrugge op het idee van de Zorgbus. “Soa-testen zijn lastig te regelen voor ongedocumenteerde vrouwen, anticonceptie en abortussen moeten ze zelf betalen. Terwijl seksuele gezondheid gewoon een mensenrecht is.”

De enquête werd verspreid onder 96 huisartsenpraktijken en 34 huisartsenpraktijken deden mee aan het onderzoek. 25 procent van de huisartsenpraktijken accepteert ongedocumenteerde mensen niet als patiënten omdat de gezondheidszorg die moet worden verstrekt te ingewikkeld zou zijn. 5 procent van de huisartsenpraktijken weigert ongedocumenteerde mensen te behandelen omdat ze geen geld zouden hebben om de behandeling te bekostigen. Daarnaast hanteert bijna één op de vijf huisartsenpraktijken een ‘maximumaantal’ ongedocumenteerde patiënten, variërend van nul tot tien per jaar.

Voor arts Crombach is het initiatief een succes als mensen zich echt geholpen voelen – hoewel ze ook hoopt dat de bus op grotere schaal verandering teweegbrengt. “Het allermooiste zou zijn als er binnen de politiek aandacht komt voor ongedocumenteerde mensen die geen zorg krijgen. Zodra het minder bureaucratisch en beter te financieren wordt, kunnen andere huisartsen en zorgaanbieders deze mensen makkelijker helpen in plaats van een ngo. We vullen nu een gat op waarvan we hopen dat dat er ooit niet meer zal zijn.”