‘Social media justice warriors’ bereiken een nieuwe generatie stemmers

Wie heeft er recht op de kwijtschelding van een studieschuld? Kunnen we de klimaatcrisis oplossen onder het huidige mondiale kapitalistische systeem? En hoe komt het dat mensen met een migratieachtergrond in Nederland bij voorbaat verdacht worden van fraude? In een tijd waarin maatschappelijke kwesties hoog op de agenda staan, vinden steeds meer jongeren hun weg naar online platforms om hun stem te laten horen en verandering teweeg te brengen.

Of het nu gaat om ongelijkheid, onrechtvaardigheid of milieuproblematiek, verschillende jonge social media justice warriors maken gebruik van platforms zoals Instagram of TikTok om sociale en politieke kwesties aan te kaarten, het gesprek verder op gang te brengen en bewustwording bij jongeren te bevorderen.

Nugah Shrestha (28): ‘Ik vind het belangrijker dat mensen met elkaar in gesprek gaan dan dat ik mijn eigen mening deel’

Nugah Shrestha beheert het Instagram-account @politieke_jongeren, met meer dan 150 duizend volgers. Hij deelt er voornamelijk screenshots van Twitter en nieuwsberichten met als doel jongeren bewust te maken van verschillende politieke perspectieven en standpunten.

Tijdens zijn tijd als student Sociale Geografie en Planologie merkte Nugah Shrestha (28) op dat rechts-extremistische ideeën steeds meer populariteit begonnen te winnen, vooral onder jongeren. In 2018 besloot hij zijn eigen perspectief op politiek te delen via het Instagram-account @politieke_jongeren, dat met ruim 150 duizend volgers inmiddels een van de grootste politieke platforms in Nederland is.

Shrestha: “Ik heb bewust voor deze naam gekozen, omdat die een brede groep aanspreekt. Vijf jaar geleden waren er weinig politieke accounts te vinden, wat inmiddels een ander verhaal is.”

De meeste posts op Shrestha’s pagina zijn screenshots van Twitter en nieuwsberichten. “Maar ik volg geen vaste formule.” Meestal bekijkt Shrestha zijn eigen Twitter-tijdlijn of zoekt naar relevante kernwoorden van actuele onderwerpen. Zo krijgt hij een gevarieerde informatiestroom.

Veel berichten op Shrestha’s pagina worden duizenden keren geliket en gedeeld. Shrestha hoopt dat dat betekent dat die berichten de gesprekken tussen jongeren beïnvloeden: “Er is ondertussen een gemeenschap ontstaan waar veel reacties en discussies te zien zijn.” Af en toe reageert Shrestha op de reacties, maar dat probeert hij zoveel mogelijk te vermijden. “Ik hecht er meer waarde aan dat jongeren met elkaar in gesprek gaan dan dat ik mijn eigen mening deel.”

In aanloop naar de nieuwe verkiezingen plaatst Shrestha meer posts dan gewoonlijk. “Er is veel te delen.” Met minder dan drie maanden te gaan tot de verkiezingen wil hij jongeren motiveren om te gaan stemmen. Omdat de opkomst van jongeren vaak lager is dan bij andere leeftijdsgroepen, benadrukt Shrestha dat hij het belangrijk vindt dat de overheid jongeren aanspreekt, om hun een gevoel van betrokkenheid te geven.

Shrestha heeft eveneens de populariteit van TikTok onder jongeren opgemerkt, wat hem ertoe heeft aangezet om de komende tijd meer reels (video’s) op Instagram te delen. Een reel waarin hij mensen vraagt wat ze denken van de val van het kabinet-Rutte IV, werd ruim 70 duizend keer bekeken. “Je ziet duidelijk dat Instagram het algoritme van TikTok heeft overgenomen, waarbij video’s het veel beter doen dan gewone berichten en een groter bereik hebben.”

Calvin van Laaren (21): ‘Met dit format bereik ik groepen die ik niet met de krant of televisie bereik’

Calvin van Laaren plaatst op zijn TikTok-account @cutbeans (13,6 duizend volgers) video’s over onderwerpen als klimaatverandering, het schuldenprobleem in Nederland en identiteit. Ook gaat hij op zijn platform regelmatig in gesprek met verschillende journalisten en deskundigen.

Iemand die de wereld van TikTok goed onder de knie heeft, is Calvin van Laaren (21), een student HBO-ICT die momenteel een tussenjaar neemt. Hij beschouwt zijn TikTok-platform, met meer dan dertienduizend volgers, vooral als een hobby, en twijfelt nog over de precieze richting die hij ermee op wil. “Media en het creatieve maakproces geven me veel voldoening, maar ik voel ook de behoefte om mijn ICT-kennis voor een directe positieve impact op de wereld in te zetten.” Behalve eigen content maakt hij ook video’s voor VPRO Tegenlicht, waarin hij verschillende onderwerpen aanpakt, zoals het effect van schulden door overheidsbeleid.

Vorig jaar november, tijdens een lezing over democratie en klimaat tijdens het Warming Up Festival in Amsterdam, dat kunst- en mediaprojecten rondom het klimaatvraagstuk presenteert, was Van Laaren verbaasd over het gebrek aan diversiteit in het publiek in de zaal: hij zag vooral oude, witte mensen. Terwijl: “Dit soort onderwerpen zijn juist voor iedereen relevant.” Volgens van Laaren zijn lezingen in grote steden niet voor iedereen even makkelijk te bezoeken, vanwege de tijd, kosten en vervoer. Precies om die reden brengt hij onderwerpen zoals klimaatverandering, identiteit en rechtvaardigheid naar het internet, waar ze voor iedereen zichtbaar zijn.

Van Laarens video’s duren meestal tussen de 1 en 2 minuten. Daardoor kan hij niet altijd uitgebreid op onderwerpen kan ingaan. Toch staat hij achter de keuze voor die lengte: “Dit format bereikt groepen die je niet met de krant of televisie bereikt. En als ik mijn analyses moet geloven, spreekt het veel jongeren aan.” Zo nu en dan nodigt hij journalisten en deskundigen uit, zoals correspondent Zorg bij De Correspondent Lynn Berger en journalist en programmamaker Tim Hofman.

Bovendien moedigt hij jongeren aan om zich verder te verdiepen door boeken aan te prijzen, zoals The Uninhabitable Earth van David Wallace-Wells, een non-fictieboek uit 2019 over de gevolgen van klimaatverandering. “Het is vrij lastig om de impact van mijn platform te meten, maar het allermooiste is wanneer iemand me plotseling een bericht stuurt dat degene door mijn TikTok-post een boek heeft gekocht.”

Ondanks zijn enthousiasme is van Laaren zich bewust van de beperkingen van zijn autoriteit als het aankomt op bepaalde onderwerpen, zoals neokolonialisme, verslaving of racisme. “Andere mensen hebben wellicht meer autoriteit om hierover te spreken. Soms kan ik wel iets vertellen over een onderwerp, maar niet over een specifiek vraagstuk binnen dat onderwerp. Ik kan uitleggen wat etnisch profileren is en waarom het racistisch en verkeerd is, maar ik kan nooit vertellen hoe het is om etnisch geprofileerd te worden, omdat ik wit ben. Maar als ik mijn stem op een verantwoorde manier kan gebruiken, wil ik dat ook zeker doen.”

Van Laaren wijst op het veelvoorkomende ‘Lubach-effect’, een uitspraak van Sahil Amar Aïssa, waarbij onderwerpen zoals de Oeigoerse genocide door bepaalde groepen lange tijd niet serieus worden genomen. Maar zodra Arjen Lubach er aandacht aan besteedt, begint men er wel naar te luisteren. “Het is een fenomeen waar ik me in mijn werk zeker van bewust ben.”

Liyah Park (30): ‘Activisme draait voor mij om het vertegenwoordigen en beschermen van anderen’

Met 21,3 duizend volgers op haar persoonlijke Instagram-account @six.north, richt Liyah Park zich met haar tweede account @vrouwentoilet specifiek op vrouwen en levert ze kritiek en inzicht op discriminerend of misleidend beleid. Zo streeft ze ernaar om haar volgers beter te informeren.

Liyah Park (30) is student psychologie en resource accessibility advocate, wat betekent dat ze zich inzet voor het bevorderen van de toegankelijkheid van informatie, ongeacht iemands achtergrond, beperkingen of situatie. Daarnaast is ze ook spreker, presentatrice en mediamaker, met een focus op discriminatie, racisme, jongeren en maatschappelijke onderwerpen. Park begon haar eigen podcast ‘@vrouwentoilet’ tijdens de coronapandemie, en heeft inmiddels al twee seizoenen geproduceerd. In de podcast, die als uitgangspunt ‘media zonder de male gaze’ heeft, behandelt ze thema’s als een multiculturele identiteit, discriminatie en wat het betekent om vrouw te zijn in de huidige maatschappij. In elke aflevering nodigt ze een nieuwe spreker uit, zoals presentator Talitha Muusse en politicus Milka Yemane, om een bepaald onderwerp te bespreken.

Soms raakt ze een gevoelige snaar. Een Instagram-post over de kwijtschelding van studieschulden (vooral voor mensen die door omstandigheden studievertraging hebben opgelopen of een chronische ziekte hebben) ontving meer dan 200 reacties. “Mijn content richt zich niet alleen op het verspreiden van mijn mening, maar vooral op het helpen van anderen.” Voordat Park een bericht samenstelt, besteedt ze meestal twee à drie dagen aan onderzoek, voornamelijk het doornemen van beleids- en wetteksten.

‘Overmatig online activisme’ probeert Park te vermijden. “Ik deel alleen berichten als ik iets waardevols te bieden heb, zoals praktische informatie of concrete stappen. Vooral in reactie op actuele gebeurtenissen in de media.” Als resource accessibility advocate voelt ze zich geroepen om actief in contact te blijven met haar volgers, mensen te helpen bij het begrijpen van informatie en zoveel mogelijk vragen te beantwoorden. “Voor mij draait activisme om het vertegenwoordigen en beschermen van anderen. Maar ik hoop vooral dat mensen me als een individu zien, en niets slechts als een activist of platform.”

Terwijl Park verschillende doelgroepen bereikt (maar met name vrouwen van kleur van verschillende leeftijden), merkt ze dat er momenteel een grote kloof is tussen ontwikkelingen in de politiek en de dagelijkse realiteit van jongeren. Zelf werkte ze al eens samen met Represent Jezelf, een initiatief dat jongeren bij de politiek betrekt, en ze is ook als gastdocent bij ELANCE Academy, een coachingsacademie gericht op meiden en jonge vrouwen, betrokken. Als ze op middelbare scholen of universiteiten over onderwerpen zoals discriminatie, intersectionaliteit en armoede spreekt, moedigt ze jongeren aan om zelf na te denken over het reproduceren of in stand houden van onderdrukkende systemen. “Het is enorm belangrijk om jongeren te betrekken, omdat dit hun motivatie stimuleert en de kansen op verandering vergroot.”