Dit vinden nieuwkomers zélf van het integratiebeleid

De discussie ontstond in een periode dat het debat rond immigratie en integratie steeds hoger opliep. Nu wordt in 2020 weliswaar een nieuw inburgeringsbeleid ingevoerd (zie kader), maar het is nog maar de vraag of dat de zorgen en moeilijkheden wegneemt. Daarbij is het niet duidelijk naar wiens zorgen eigenlijk is omgekeken. Nederland maakt zich druk om integratie, maar de enige groep die daadwerkelijk weet hoe integratie eruit ziet in de dagelijkse praktijk, bestaat uit nieuwkomers die weinig ruimte krijgen in het debat. Hoog tijd dus, om migranten zelf aan het woord te laten over integratie en inburgering.

Acceptatie, aanpassing en iets teruggeven: het klinkt simpel. Maar volgens Nancy is het belangrijk om te onthouden dat integratie voor iedereen iets anders betekent. Zo gelooft zij dat lhbti+-vluchtelingen zich de ‘westerse cultuur’ makkelijk eigen maken. “Zelf voelde ik me op dag één al thuis in Nederland, omdat ik voor het eerst mezelf kon zijn. Dat is niet voor alle vluchtelingen even makkelijk.”

En dan is er één ding waar niemand het over heeft. Op de ID-kaart die je krijgt, staat ‘asiel’. Ik heb al twee keer meegemaakt dat ik een baan bijna had en alleen nog het contract moest tekenen. Dan zagen ze mijn ID-kaart en opeens waren ze van gedachten veranderd. Kunnen ze daar niets aan doen?”

In hoeverre de stemmen van migranten zelf worden meegenomen in de beleidsvorming is moeilijk te zeggen. “Bij elk onderzoek klinkt de stem van degenen die moeten inburgeren luid en duidelijk door”, zegt de Gruijter. “Maar het is weer een andere vraag in hoeverre je ook tegemoet komt aan die ervaringen: het beleid is ook een uitvloeisel van politieke onderhandelingen.” Het is geen geheim dat politici reageren op de publieke opinie, en juist die opinie wordt gebaseerd op een incompleet debat.

En ik heb het geluk gehad om mee te doen aan de Ajax Challenge voor statushouders, een project van Ajax, de Gemeente Amsterdam en het ROC. Dat was gewéldig: we hadden lol samen, ik heb Nederlandse vrienden gemaakt en ik zou geen Nederlands spreken zoals ik nu doe zonder dit project. Ik hoop dat meer scholen zoiets organiseren want dit werkt, juist voor mensen die moeilijk leren.”

De nadruk op sociaal contact herkent De Gruijter uit haar eigen onderzoek. “Maar het heeft geen plek in de wetgeving. Het beleid faciliteert het leren van de taal, het idee is dat je daarmee alles kan bereiken. Wel zijn er talloze vrijwilligers en initiatieven. Het zou goed zijn als gemeenten dat aanbod kennen, niet in de weg staan en bij voorkeur zelfs faciliteren. Ook bij klantmanagers is veel te winnen op dit gebied: zorg dat zij het veld goed kennen.”

* Wegens privacyredenen zijn de achternamen niet vermeld. De volledige namen zijn bij de redactie bekend.