Dit zegt #ifafricawasabar over internet en Afrika

Stereotypen op een luchtige manier bespreekbaar maken. Dat was het idee van Siyanda Moutsiwa (22, @SiyandaWrites) uit Gaborone, Botswana toen ze op maandagochtend een vraag stelde op Twitter die tienduizenden antwoorden zou opleveren. Als Afrika een bar was, wat zou jouw land drinken of doen?

"Social media bieden Afrikanen de kans om met elkaar te praten, zonder tussenkomst van de gevestigde media", vertelde Moutsiwa aan CNN.  "Ik wilde iets luchtigs en leerzaams doen tegelijk. Stereotypen op tafel leggen op een vriendelijke manier, geeft de kans om deze bij te stellen." Nu de twitterstorm is gaan liggen, kunnen we kijken wat #IfAfricaWasaBar heeft opgeleverd. 

1. Wie wil meepraten, moet internet hebben
We analyseerden twintigduizend tweets om te achterhalen welke landen het meest tot de verbeelding spraken. Dit is het resultaat: 

Nigeria is de getapte jongen die rondjes geeft en het licht uitdoet, maar er vandoor blijkt met je vriendin en een openstaande rekening. Kenia voert het hoogste woord en probeert zijn tafelgenoten te imponeren, terwijl Zuid-Afrika het buitenlandse bediening het café uit probeert te jagen.
Leggen we deze top tien naast de ranglijst van internettoegang in Afrikaanse landen, dan blijkt dat de landen met de hoogste grapdichtheid binnen #IfAfricaWasaBar (Nigeria, Kenia en Zuid-Afrika) ook het hoogste scoren qua internetgebruik. Met deze kanttekening: op het Afrikaanse vasteland. De Seychellen, een eilandengroep ten oosten van Afrika, heeft met ruim 50% officieel de beste internettoegang van het Afrikaanse continent, maar valt in deze twitterwaterval letterlijk en figuurlijk buiten de boot ('Seychelles didn't turn up', zoals een van de weinige tweets luidde). Overigens heeft Kenia de afgelopen vijf jaar een enorme sprint getrokken: het internetgebruik steeg daar met 200%. 
De Arabische wereld vormt een uitzondering binnen de waargenomen trend, aangezien Marokko en Tunesië vrij hoog scoren op de internettoegang, maar weinig worden genoemd in de conversatie (1%). 

Kaart: Afrika & internettoegang: het percentage inwoners van een land dat gebruik kan maken van internet (OneWorld Data Atlas)

2. De kloof tussen haves & have nots vertaalt zich naar de digitale discussieruimte
Wie meepraat, bestaat. Dat geldt althans in de wereld van de sociale media. Landen als Niger (0.1%) en Tsjaad (0.2%), die helemaal onderaan bungelen in de internet-ranking, worden in #IfAfricaWasaBar nauwelijks genoemd. De 'digital divide' betekent dus niet alleen gebrek aan informatie, maar vertaalt zich ook naar onzichtbaarheid in een landenoverstijgend publieke debat.

3. Wil je een stem hebben op social media? Spreek Engels
Omdat de bar landenoverstijgend is, hoor je er nauwelijks Swahili, Hausa, Lingala of Zulu. Of het nu je eerste of tweede taal is, Engels is de taal die men spreekt in #IfAfricaWasaBar. Dat sluit de niet-Engelssprekenden buiten de conversatie. In de top tien staan geen landen waar Frans of Portugees de officiële taal is. Egypte haalde als enige land uit de Arabische wereld de top tien, wellicht vanwege het Engels als relict uit de koloniale tijd. 
Rwanda, dat de laatste jaren een inhaalslag heeft gemaakt zowel qua glasvezelkabel als Engels, duikt in onze lijst op op de vijftiende plaats. President Kagame maakte in 2008 Engels tot de derde officiële taal naast Kinyarwanda en Frans. 
Opvallend zijn de vierde en vijfde plaats voor (Engelstalig) Ghana en Uganda, waar slechts een op vijf mensen toegang heeft tot internet. Een steekproef van tweets laat #Ghana zien als vredelievende allemansvriend met een uitgebreide, dorstige familie, terwijl #Uganda vaak voorkomt in relatie tot buurland Kenia, een beetje zoals onze Belgenmoppen. 

En zo staan de landen die in traditionele media vaak vergeten worden, vanwege hun lage internetdichtheid en taalbarrière ook bij dit pan-Afrikaanse virtuele café voor een gesloten deur. 
In het oktobernummer van OneWorld komen we met een special over internet.