Maandag 23 januari gaan op initiatief van Turkije en Rusland vredesbesprekingen over Syrië van start in het Kazachse Astana. Dit is een gevolg van de toenadering tussen Rusland en Turkije afgelopen zomer, en een nieuwe poging om de Syrische oorlog die al zes jaar duurt te stoppen. Beide landen staan nog steeds tegen over elkaar als het om het Assad-regime gaat. Rusland intervenieerde in Syrië om het regime te redden; Turkije is het land dat de Syrische gewapende oppositie het meest steunt. Maar de Turken lijken de Russische kant op te bewegen.
Jaish al Islam en VSL naar Astana, Ahrar al-Sham niet
Delegaties van Jaish al-Islam en het Vrije Syrische Leger (VSL) zijn aanwezig in Astana. De delegatie van Jaish al-Islam heeft aan het hoofd Mohamed Alloush, de leider van de belangrijkste oppositiegroep die tegen Assad en IS vecht na het Vrije Syrische Leger. Hun hoofdkwartier is in Oost Ghouta, een buitenwijk van Damascus. Dat is ook de reden waarom juist hij de delegatie leidt volgens ingewijden. (video)
Wie zijn Jaish al-Islam? (Het leger van de Islam)
In het algemeen wordt aangenomen dat Jaish al-Islam steun ontvangt, of in ieder geval ontving, van de Saoedi’s en, anders dan het VSL, een islamitische staat met invoering van de Sharia wil. Het politieke kantoor van de rebellengroep is gevestigd in een kantoor in Istanbul, net achter de Mall of Istanbul vlakbij de luchthaven Ataturk. Afgelopen augustus ontkende de toenmalige woordvoerder, commandant Islam Alloush, in een interview met mij dat ze steun krijgen van Saoedi-Arabië. “Helaas is dat niet waar, alleen Turkije steunt ons, Turkije is nog de enige die de Syrische oppositie steunt, en ook niet zo royaal als je het vergelijkt met de steun die door Iran georganiseerde milities krijgen, zoals Hezbollah.”
Op de vraag hoeveel strijders Jaish al-Islam heeft, zei Alloush: "Ongeveer dertigduizend. Zijn ze groter dan Ahrar al-Sham -de andere groep buiten het VSL die Rusland uitnodigde naar Astana – wilde ik weten. Alloush: “Dat weet ik niet precies maar er is een verschil qua militaire effectiviteit. Wij werken vanuit hoofdkwartieren ver buiten de steden. Ahrar is anders, als militaire brigades. Zij zijn verdeeld, zij zitten in de steden", aldus Alloush. “Ik ben zelf gedeserteerd uit het Syrische leger, ik zat bij militaire inlichtingen, en daarna bij de geheime dienst nabij Damascus in Douma." Op de vraag wat het doel is van Jaish al-Islam antwoordde Alloush: “We zijn een Syrische militaire organisatie die vecht tegen het Assad-regime en tegen IS."
Op donderdag 19 januari meldde de Arabische zender AlJazeera dat het Assad-regime bombardementen uitvoert op Oost Ghouta, waar Jaish al-Islam is gevestigd.
Video uit 2015 van een militaire parade van Jaish al-Islam, met de vorig jaar december gedode leider Zahran Alloush.
Verschil met het VSL?
“Ze zijn militair beter georganiseerd. Ze hebben een islamistische kijk op Syrie. Maar sinds ongeveer een jaar functioneert Jaish al-Islam onder de paraplu van het VSL, ze hebben hun eigen politieke agenda ondergeschikt gemaakt aan de meerderheid van de oppositie.” Dat zegt Fayiz A, lid van de politieke tak van al-Fauj al-Awwal, een van de VSL-brigades uit Noord-Syrië die heeft getekend voor deelname aan Astana. “De toenadering tussen Jaish al-Islam en het VSL is gegroeid tijdens de Geneve-besprekingen. Jaish al-Islam leider Mohamed Alloush was destijds ook de vertegenwoordiger van de gezamenlijke oppositie.”
We hopen dat Rusland meer druk kan zetten op het regime en op Iran om de bombardementen te stoppen
Het Vrije Syrische leger
Dat bestaat uit gedeserteerde militairen uit het leger van Assad, en mannen in geheel Syrië. Zij zijn qua aantal het grootste, maar niet strak georganiseerd, en slecht bewapend. “Ongeveer 90 procent van de fracties van het Vrije Syrische Leger heeft getekend om mee te doen aan de besprekingen in Astana”, zegt Fayiz A. “In een bijeenkomst in Ankara die zes dagen duurde. Daar heeft Turkije garanties gegeven dat ze het Vrije Syrische Leger zal steunen.” “We zien dit als een kans om het te proberen, we geloven dat Rusland het meent”, zegt de woordvoerder van het Vrije Syrische Leger, Osama Abu Zaid.
Abu Zaid studeerde rechten aan de universiteit van Damascus. “Het is nog niet zeker of alle groepen meegaan”, zegt hij. "Maar dit is het resultaat van zes dagen onderhandelen en 15 januari viel de beslissing”, aldus Abu Zaid. Belangrijkste redenen voor het VSL, veruit de grootste gewapende oppositiegroep op de grond in Syrië, om mee te doen is volgens Abu Zaid het verlies van Oost Aleppo en de continue bombardementen op burgers en rebellen die ook ondanks het staakt-het-vuren niet stoppen. “We hopen dat Rusland meer druk kan zetten op het regime en op Iran om de bombardementen te stoppen en de humanitaire situatie van de mensen te verbeteren”, aldus Abu Zaid.
“Ook al komt er een vredesakkoord in Astana, de Iraniërs zullen er niet blij mee zijn. We verwachten dat ze het op de grond gaan saboteren, zegt Fayez A. Van al-Fauj al-Awwal, een van de fracties van het VSL die naar Astana gaan. "Iran is de machtigste speler op de grond namelijk.” Dat zien we nu in Wadi Barada waar Hezbollah-strijders samen met het regime sinds begin van het staakt-het-vuren in december elke dag aanvallen uitoefenen op de vallei die onder controle van het Vrije Syrische Leger is.
Ahrar al-Sham
En dan de andere grote anti-regime militie die door Rusland en Turkije in Astana is uitgenodigd. In Oost-Aleppo hebben ze nog over een evacuatie deal met Rusland onderhandeld. Maar inmiddels heeft de salafistische groep laten weten dat ze niet mee zullen doen aan Astana. “Ahrar al-Sham lijkt de tegenovergestelde beweging van Jaish al-Islam te maken, zij schuiven op naar Jabhat Fateh al-Sham, dat zich eerst Jabha al-Nusra noemde”, zegt Fayez A. Ze zitten tussen het nationalistische Vrije Syrische Leger en voormalig al-Nusra/AlQaida. Ahrar al-Sham gaf een verklaring af waarom ze niet naar Astana gaan:
Astana legt verschillen tussen Rusland en Iran over Syrië bloot
Turkije en Rusland zeggen bij herhaling dat ze willen dat de VS meedoet aan de besprekingen in Astana. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov nodigde de VS opnieuw uit, maar Javad Zarif, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, meldde dat hij daar op tegen was. Het onderstreept de zorgen dat Iran zich niet zal houden aan een eventueel akkoord. De nieuwe Amerikaanse president Donald Trump heeft bij herhaling zijn steun voor het beleid van Poetin in Syrië geuit, en lijkt dus op dezelfde lijn als de Russen te zitten. Anderzijds dreigt hij met het opzeggen van de Iran-deal van Obama.
Rusland heeft het benoemen van Jaish al-Islam en Ahrar al-Sham als terroristen gebruikt ter rechtvaardiging voor het bombarderen.
Wat verwacht Assad?
Donderdag liet Assad weten dat de besprekingen in Astana tussen het regime en terroristische groepen zijn, en dat hij er geen verwachtingen van heeft. De regime-delegatie wordt aangevoerd door Bashar Jaafari, Syrische VN-afgevaardigde. Onlangs liet hij in de VN een foto zien van soldaten in Oost-Aleppo die burgers zouden helpen. Het bleek een foto uit Irak te zijn van Iraakse militairen. “Het Assad-regime en Iran willen Astana niet, zij geloven in een militaire oplossing” zegt schrijver in ballingschap Azmi Bishara op AlJazeera deze week.
Rusland noemde Jaish al-Islam en Ahrar al-Sham
“Het is vreemd dat Rusland nu ineens Jaish al-Islam en Ahrar Al-Sham uitnodigt voor Astana, en Jaish al-Islam’s leider Mohamed Alloush als hoofdonderhandelaar accepteert, terwijl Rusland nog geen jaar geleden Jaish al-Islam en Ahrar al-Sham als terroristen aanmerkte. Dat gebruikte destijds Rusland als reden om Oost-Ghouta bij Damascus – hoofdkwartier van Jaish al Islam – en Oost-Aleppo waar Ahrar al-Sham groot was te bombarderen. Terwijl de Russen nu juist met Ahrar al-Sham de evacuatie/deportatiedeal voor Oost Aleppo uitonderhandelden. “De Russische generaal verantwoordelijk voor Aleppo heeft ons benaderd”, vertelde Al-Farouq Abu Bakr bij AlJazeera. “Maar toen we volgens afspraak met de Russen de gewonden eerst bij het checkpoint brachten, mochten die er van de Iraniërs niet door”
Later bleek dat Iraanse troepen en Hezbollah een aantal mannen in koele bloede hebben vermoord, ondanks de afspraken. “Rusland heeft het benoemen van Jaish al-Islam en Ahrar al-Sham als terroristen gebruikt als rechtvaardiging voor het bombarderen. Nu zijn het ineens geen terroristen meer, nu zijn het zelfs de hoofd onderhandelaars. Wat een contrast”, aldus Fayez.
