Als je wilt werken, zou je moeten kunnen werken. Kijk maar om je heen, er is genoeg werk te doen. Je kunt ouderen gezelschap houden, documenten archiveren of een website bouwen. Hoewel je er niet altijd voor betaald krijgt is er ‘werk’ genoeg. Het is een uitdaging voor de toekomst om een arbeidsmarkt te creëren waar iedereen die wil werken, lonend kan werken.
Michiel Hietkamp is voorzitter van CNV jongeren. Hij studeerde Wijsbegeerte van de Ethiek en Bedrijfs- en Privaatrecht.
Zingeving
Werk betekent veel meer dan alleen geld verdienen. Werk geeft iemand ook structuur, status en zingeving. Werkloosheid kan ervoor zorgen dat mensen zichzelf isoleren en passief worden. Zoals mijn buurman zegt: “Werklozen hebben vaak meer onkruid in de tuin staan”. Miljoenen Europese jongeren kunnen momenteel geen plek op de arbeidsmarkt vinden, wat ertoe kan leiden dat ze geen aansluiting met de maatschappij vinden.
Werklozen hebben vaak meer onkruid in de tuin staan
Economische groei
Door voor meer banen te zorgen kan werkloosheid verminderd worden. Dit kun je doen door de economie aan te wakkeren, zou je zeggen. Maar is dat wel zo? Volgens politicoloog Monika Sie Dhian Ho blijkt uit cijfers dat de economie kan groeien, zonder dat deze groei extra banen oplevert. Het geld verdwijnt in de zakken van de mensen die al geld hadden, in plaats van dat het voor extra banen zorgt.
Ook de Franse econoom Thomas Piketty beaamt dit: winsten komen bij degenen die al vermogen hadden en niet bij degenen die werken, laat staan bij zij die willen werken. Volgens data van Oxfam Novib bezitten de 85 rijkste mensen ter wereld samen evenveel als de armste 50 procent van de wereld. De ongelijkheid groeit. Wat te doen?
Banen creëren?
Als economische groei niet voor meer werkgelegenheid zorgt, moeten de banen ergens anders vandaan komen. De overheid moet de komende jaren drie stappen nemen: belasting op arbeid verlagen, arbeidsmobiliteit verhogen en zorgen dat mensen tegen minimumloon kunnen participeren.
De eerste stap betreft het verlagen van belasting op arbeid. Het is zo vreemd dat we iets waar we meer van willen, werk, zwaar belasten. Terwijl we iets dat we juist niet willen, zoals vervuiling, niet zwaarder belasten. Ik geloof dat bedrijven geneigd zullen zijn om meer mensen in dienst te nemen als de belasting op werk lager wordt. Daardoor zal er ook meer ruimte komen voor maatwerk, waardoor mensenwerk zoals in de zorg met meer mensen kan gebeuren.
Zelf bepalen wat voor werk je doet, wanneer je dat doet en waar je dat wilt doen: dat is de stip op de horizon voor de arbeidsmarkt
Ten tweede zal de arbeidsmarkt meer gericht moeten zijn op arbeidsmobiliteit. Werknemers moeten dus makkelijker van positie kunnen veranderen. Door een grotere arbeidsmobiliteit zijn werknemers flexibeler inzetbaar, wat zowel voor werkgevers als werknemers voordelig is. Bij bezuinigingen of het ontstaan van nieuwe taken en functies zijn medewerkers beter inzetbaar, en werknemers lopen minder kans om vast te lopen tijdens hun loopbaan. Volgens mij moeten we investeren in werk-naar-werkbedrijven, die toezien op het werk en de scholing van werkenden. Deze bedrijven kunnen ervoor zorgen dat de arbeidsmarkt dynamisch blijft.
De derde stap is het mogelijk maken van participeren tegen minimumloon. Er wordt altijd al veel vrijwilligerswerk gedaan, bijvoorbeeld bij het buurthuis, de voetbalclub en de kerk. Dat is allemaal werk waar niet voor betaald wordt, en waar waarschijnlijk nooit voor betaald zal worden. Maar het sociale kapitaal van vrijwilligerswerk is gigantisch. Als mensen zonder een betaalde baan komen te zitten, moeten ze dit vrijwilligerswerk tegen minimumloon kunnen doen. Op die manier kan diegene zelfstandig rondkomen en tegelijkertijd de maatschappij helpen met zijn inzet.
Beschikbaar maken van werk
De Britse econoom John Keynes sprak ooit over de vijftienurige werkweek: twee dagen werken, met een extra lange pauze op een van die dagen. Volgens Keynes bleef er dan meer tijd over voor de dingen die het leven de moeite waard maken. Volgens mij is één van de dingen die het leven de moeite waard maakt juist werk. Maar dan wel het werk waar wij zelf voor kiezen. Talloze mensen doen pas echt leuke dingen die het leven de moeite waard maken na hun pensioendatum.
Zelf bepalen wat voor werk je doet, wanneer je dat doet en waar je dat wilt doen: dat is de stip op de horizon voor de arbeidsmarkt. Werk zal altijd nodig blijven, maar de keuzes die we daarbinnen maken moeten zoveel mogelijk bij het individu komen te liggen. Door zo snel mogelijk belastingen op arbeid te verlagen, arbeidsmobiliteit te vergroten en participatie op meerdere manieren mogelijk te maken kunnen we de dingen doen die het leven de moeite waard maken.
