Duurzaam alternatief voor de tampon: de menstruatiecup

Waarom stoppen met de tampon
Ongesteld zijn betekent voor de meeste vrouwen veel afval. Een vrouw gebruikt in haar hele leven (in de vruchtbare periode van ongeveer 40 jaar, waarin ze menstrueert) gemiddeld zo’n 11.000 tampons of maandverbanden. Volgens de website van de Mooncup UK, een van de aanbieders van de menstruatiecup, komt dat in het Verenigd Koninkrijk neer op 4,3 miljard sanitaire producten die elk jaar op de afvalberg belanden. Bovendien zou het wel 25 jaar duren voordat sommige tampons en maanverbanden zijn afgebroken. Deze enorme milieu impact is alles behalve noodzakelijk. Sinds 1987 is er een menstruatiecup op de markt die je gewoon kan hergebruiken.

Het is vanzelfsprekend dat je vanaf je eerste menstruatie aan het maandverband of de tampon gaat, maar dat is niet perse de beste keuze voor je intieme delen. In de meeste producten die je maandelijkse bloeding absorberen zitten microplastics, kleurstoffen en chemicaliën. Volgens de oprichters van Yoni, de eerste gifvrije tampon, schort het aan Europese regelgeving: bedrijven zijn niet verplicht om de ingrediënten op de verpakking te vermelden en bepalen zelf welke additieven ze toevoegen, aldus het online magazine Famme. Hierdoor kunnen er vraagtekens worden gezet bij de veiligheid en de noodzaak van sommige bestanddelen. Volgens critici kunnen ze sporen achterlaten in de vaginawand, waardoor je makkelijker schimmels en infecties kunt oplopen. Ook kunnen deze toevoegingen je vochtbalans in de war schoppen. Dat kan een drogere vagina tot gevolg hebben.

Van rubber naar siliconen
Gelukkig is er veel veranderd. Zover bekend was The Keeper in 1987 het eerste (Amerikaanse) bedrijf dat erin slaagde om de menstruatiecup ietwat populairder te maken. Dit kelkje dat nog steeds in productie is, is net als haar voorgangers van natuurrubber gemaakt. Margreet Verhulst (57), distributeur van de Keeper in Nederland, stelt dat veel vrouwen nog steeds de voorkeur geven aan dit natuurlijke materiaal.

Inmiddels zijn er wereldwijd zo’n achtentwintig spelers op de cup-markt en de meesten bieden een siliconencup aan, omdat sommige vrouwen een latex (oftewel rubber) allergie hebben. Volgens Daniela Masaro, werkzaam bij Diva Cup, zijn er meer voordelen: ”De siliconencup is zachter en kneedbaarder dan de rubberen variant, waardoor je hem makkelijker kan inbrengen.” Maar ook aan de rubberen cup wen je snel genoeg, aldus Verhulst. Als je de rubberen of siliconen Keeper via Verhulst bestelt krijg je twee a drie maanden de tijd om het cupje uit te proberen. Verhulst: ”Het percentage dat de cup terugstuurt is heel laag. Slechts zeven procent en dat heeft vooral te maken met een gekantelde baarmoeder.” Bovendien zou het materiaal geen invloed hebben op de levensduur: bij de juiste verzorging zouden zowel de rubberen als de siliconen cups tot tien jaar kunnen meegaan.

Waar en voor wie geproduceerd
De cup wordt in veel gevallen gemaakt in hetzelfde land waar de bedrijven ook gevestigd zijn. Masaro laat weten dat de Diva Cup in Canada wordt gemaakt. Op de website van de Mooncup UK staat dat het maandcupje in het Verenigd Koninkrijk wordt geproduceerd. De Keeper, de rubberen cup die Verhulst in Nederland distribueert, is afkomstig van het Amerikaanse bedrijf The Keeper en wordt ook in de Verenigde Staten gemaakt. Het Finse bedrijf Lunette produceert de cup tevens in eigen land. Ruby Cup is een uitzondering op de regel. Het Duitse bedrijf produceert haar cups in een klein, gespecialiseerd atelier in China en past voor de online verkoop het TOMS principe ”one for one” toe. OneWorld had via Skype een gesprek met Julie Weigaard Kjaer (35), een van de oprichters.

Weigaard Kjaer vertelt: ”In 2008 bracht Unicef een rapport uit dat meisjes in ontwikkelingslanden vanwege hun menstruatie wel twintig procent van hun schooltijd moeten missen. Het was onze missie om de menstruatiecup in ontwikkelingslanden te verspreiden. Omdat we een duurzaam businessmodel wilden, besloten we TOMS principe te kopiëren. Dankzij het ”buy one, give one” principe hebben we al 13.000 cups verspreid in onder andere Kenia, Uganda, Tanzania en sinds kort Nepal. Daar werken we samen met lokale organisaties en ambassadrices, zodat zowel jonge meisjes als volwassen vrouwen goed geïnformeerd zijn wanneer ze de cup gebruiken. Tachtig procent van de Keniaanse meisjes die de Ruby uitproberen blijven de cup gebruiken en onze statistieken laten zien dat door de cup de schoolprestaties van de meisjes aanzienlijk verbeterden.”

Je eigen cup op de kop tikken
Veel menstruatiecups, inclusief de Ruby, kun je via het internet overal ter wereld bestellen. Maar voor die mensen (zoals ik) die toch liever een winkel binnenlopen, is er deze website met een overzicht van de verkooppunten in Nederland. En het oosten van het land is inmiddels een verkooppunt bijgekomen, want de Ruby cup is nu ook bij het duurzame warenhuis Van Nature in Nijmegen te koop.

Ondanks de voordelen zal het na jarenlang tampongebruik even wennen zijn om over te stappen op de menstruatiecup. Zoals Verhulst zegt, ”het is als het aanleren van een nieuwe gewoonte” en dat kan een of enkele menstruatie cycli duren. Online en in de gebruiksaanwijzingen zijn er tips te over om de cupgewoonte – van inbrengen tot schoonmaken – eigen te maken. Ga op avontuur en leer via de cup je menstruatie cyclus beter begrijpen.

Video: Tampon vs. Mooncup Rap Battle