Eind mei kwam het nieuws dat ebola zich had uitgebreid naar Sierra Leone. Ebola? Niemand wist wat het was. Een ‘hemorragische koorts’ die bijna altijd dodelijk is. Wat begrepen we ervan? Iedereen, ik inclusief, reageerde laconiek. Het nieuws ging langs mensen heen. Ook de overheid in Sierra Leone reageerde niet adequaat. Ebola is een nieuwe ziekte voor West-Afrika. Nu, twee maanden later, spreekt men van de ergste ebola-epidemie ooit.
'Bloederige koorts'
Ongeveer 90 procent van alle patiënten overlijdt aan de ‘bloederige koorts’ die het afweersysteem verlamt en bloedklonters in de organen veroorzaakt. Eind juni alarmeerde MSF (Médecins Sans Frontières, oftwel Artsen zonder Grenzen) dat de ebola-epidemie volledig uit de hand loopt. De voorlichting komt totaal niet op gang. Mensen durven niet naar het ziekenhuis, denken dat ze daar met ebola worden ingespoten.
Sierra Leone is één van de armste landen ter wereld; 70 procent van de bevolking is analfabeet. Nog geen 3 procent van de bevolking heeft televisie. Mensen luisteren naar radio. En geruchten. Zeker in de afgelegen gebieden, waar ebola zich het snelst verspreidt.
Doodsbang voor medische hulpverlening
Er is één arts op 35.000 inwoners. Eén verpleegkundige op 5.300 inwoners. Veel mensen hebben nog nooit een echte dokter gezien. Ziekte is onverklaarbaar. Hekserij, of zwarte magie. Ze gaan naar traditional healers als ze ziek zijn. Voor ebola moeten ze naar een ziekenhuis waar ze in quarantaine worden gezet, vaak verwijderd van hun familie en geliefden om eenzaam te sterven. Hun lichaam mag niet worden aangeraakt.
Het druist tegen in waar men in Sierra Leone sterk in gelooft: de lichamelijkheid van het bestaan. En dan zijn er de hardnekkige geruchten dat ebola een politiek spel is. Dat de overheid mensen juist injecteert met ebola. Zou men de ziekte al herkennen en is toevallig medische voorziening in de buurt, dan word je niet beter, maar juist vermoord. Mensen blijven angstvallig weg bij hulpverlening.
Ebola bestaat niet
Desastreus. Want ebola lijkt in het beginstadium op malaria. Waardoor nu ook veel mensen onnodig sterven aan malaria omdat ze geen medische hulp durven te zoeken. En dan is er nog de hele grote groep mensen die gewoon nog steeds niet gelooft dat ebola echt bestaat.
De meeste mensen hebben het niet met eigen ogen gezien. Ze kennen niemand met de ziekte. En Sierra Leone is een dorp. Als het echt waar was, hadden ze echt al iemand gekend die aan de ziekte lijdt. Ik denk terug aan de tijd dat de Mexicaanse griep heerste in Europa. Hoeveel mensen niet geloofden dat die ziekte bestond. Hoewel wij de beelden zagen. Hoeveel mensen waren er niet bang voor die vaccinatie, waarvan het verhaal de ronde ging dat er gif in zat. Ondanks alle voorlichting. Voor velen bestond de Mexicaanse griep niet. Net zoals ebola niet bestaat.
Geen adequate materialen
Ik had voor mijn werk allang terug in Sierra Leone moeten zijn. Maar omdat mijn dochter van vier altijd op en in de andere kinderen zit, durf ik het niet aan. Ook zweet van een ziek kind is besmettelijk. Ik krijg paniekerige whats-appjes van een vriend. Zijn handel ligt stil en hij weet niet hoe hij aan eten moet komen. Hij koopt tweedehands auto’s in Guinée, rijdt die de grens over en verkoopt ze in Sierra Leone. Hij durft niet meer.
Een verontrustend telefoontje, een familielid is ziek. Ze durven niet naar het ziekenhuis. Via WhatsApp start ik een kettingapp met informatie over de ziekte. Ik krijg bange reacties. Maar ook een aantal snauwen dat ik niet in die onzin moet geloven. Over de mail een vraag of ik geld wil inzamelen. Er zijn niet genoeg beschermende pakken. Laat staan rubberen handschoenen. En hoe komen die in de afgelegen dorpen die tijdens regenseizoen nauwelijks bereikbaar zijn?
Helaas is ebola echt. En het wordt steeds echter. Omdat de medische hulpverlening geld tekort komt en de voorlichting nog steeds niet landelijk is uitgerold. Ook middelen en know-how ontbreken. Het vertrouwen in de overheid is kapot. Ik wens met heel mijn hart dat Sierra Leone nooit op het punt zal komen dat straks wel iedereen iemand kent die aan de ziekte lijdt of er aan overleden is.
MSF (Artsen zonder Grenzen) stuurde een noodkreet om donaties uit. MSF is de enige organisatie die in Sierra Leone helpt om ebola te behandelen. Doneren aan MSF? Kijk hier.
