Terwijl de rest van de stad proost op het weekend, hebben zo’n veertig Amsterdammers er 25 euro voor over om op vrijdagavond in een yogastudio de ‘cacao spirits’ te aanbidden. Hier, in hartje centrum, wordt een cacaoceremonie gehouden: op de website omschreven als ‘een kans om je ziel te verbinden aan plezier, vrijheid en je innerlijke kind’. Er staat ook dat het idee geïnspireerd is door traditionele ceremonies van de Maya’s en de Azteken, die cacao ‘het eten van de goden’ noemden.
“
Voor hen staan een speciale plastic bak met zeker zes liter vloeibare cacao
In een lange zaal, verlicht met kaarsen, met een Boeddhabeeld aan de ene kant en uitzicht op een grachtenpand aan de andere kant, liggen de yogamatjes in vier halve cirkels uitgestald. Een intense chocoladelucht vult de ruimte terwijl de deelnemers, veelal jonge vrouwen van in de twintig en dertig, in stilte gaan zitten. In het midden van de zaal zit Jennifer Ann Fritts, de ceremonieleider en zangeres van de avond, samen met een gitarist en een cellospeler. Voor hen staat een speciale plastic bak met zeker zes liter vloeibare cacao – pure cacao op waterbasis, ceremonieel gebrouwen – en biologisch afbreekbare kartonnen bekers die klaar staan om gevuld te worden.
Nadat iedereen in kaarsrechte houding is gaan zitten, legt Jennifer Ann1 uit waarom we hier vanavond zijn – voor de meesten is dit de eerste cacaoceremonie. “We hebben allemaal onze dagelijkse rituelen om onszelf terug te vinden. Dat kan met meditatie, met muziek, of met een simpele wandeling. Deze ceremonie is zo’n ritueel.” Ze nodigt ons uit om alles wat we voelen of denken te delen ‘met onze broers en zussen in de cirkel’. We zitten niet écht in een cirkel, daar is geen ruimte voor, maar moeten ons voorstellen dat het wel zo is en dat we elkaars gezicht kunnen zien.
Het is niet de enige manier waarop deze avond afwijkt van veel traditionele cacaoceremonies; zo hoort er eigenlijk een vuur te branden. Volgens Jennifer Ann is het niet zo dat er één cacaoceremonie bestaat, het kan op verschillende manieren worden ingevuld. Zelf doet ze dat vooral met muziek; naast ceremonieel leider is ze ook professioneel singer-songwriter. Daarnaast doet ze al jaren aan yoga, meditatie en verschillende ceremonies; ze put haar kennis uit haar eigen ervaringen met oorspronkelijke gemeenschappen in Noord- en Zuid-Amerika.
Spirituele genezing
Voordat we de cacao drinken, neemt
Jennifer Ann de tijd ‘om onze voorouders uit te nodigen’; ze bedankt de cacaogoden en de gemeenschappen die met de ceremonies zijn begonnen. Dat zijn de Azteken en de Maya’s, maar ook oorspronkelijke gemeenschappen in onder andere Guatemala die de ceremonies nog steeds uitvoeren. Ze bedankt hen voor hoe ze ‘met elkaar dansten en bewogen, en hoe die traditie bewaard is gebleven zodat wij vanavond een klein stukje van die magie kunnen ervaren.
This is our tribe for tonight.’
Het brouwen en drinken van de cacaodrank is niet alleen een manier om goden te aanbidden, maar ook een vorm van mentale en lichamelijke genezing: “Cacao kan je zintuigen openen”, aldus Jennifer Ann. “Er komt endorfine vrij, het zit vol vitaminen en mineralen en het verhoogt je hartslag, zodat je het bloed door je aderen voelt stromen.”
“
Het westerse publiek slaat aan op het idee dat zo’n ceremonie een vorm van mentale en lichamelijke genezing is
Het is dit idee, dat zo’n ceremonie een vorm van mentale en lichamelijke genezing is, waar vooral een westers publiek op aanslaat, legt
Jennifer Ann later uit. “Vooral het afgelopen jaar zijn cacaoceremonies razend populair geworden in Nederland. Mensen die veel aan yoga en meditatie doen, zijn ook eerder geïnteresseerd in andere spirituele beoefeningen en dus in allerlei soorten ceremonies.”
Het is moeilijk om met complete zekerheid te zeggen hoe de Maya’s en Azteken met cacao omgingen – er is weinig geschreven geschiedenis over. Historici zijn het erover eens dat cacao werd gezien als een prestigieus, zelfs heilig product waarmee men met de goden kon communiceren, schrijft Smithsonian Magazine. Het was een belangrijk onderdeel van religieuze ceremonies, maar ook van bruiloften en andere sociale evenementen. Kortom: het was een essentieel onderdeel van hun culturele identiteit.
‘De cacao is jouw gebed’
Na de introductie is het eindelijk zover: de gevulde bekers worden, in het kader van samenzijn, een voor een aan elkaar doorgegeven. Maar nog steeds moet de eerste slok even wachten terwijl Jennifer Ann een meditatie-oefening leidt. Iedereen focust de gedachten en gevoelens op datgene wat ze het meeste bezighoudt, waar ze het meeste naar verlangen. “Ze zeggen dat de handen een verlenging van je hart zijn; dus de cacao die je vasthoudt, krijgt dezelfde energie binnen die je voelt. De cacao is jouw gebed.”
“
Wie een lekker kopje chocolademelk had verwacht, zal teleurgesteld zijn: het is ongezoete, veganistische cacao
‘Aho’, zeggen we terwijl we proosten – een traditioneel motto, afkomstig van oorspronkelijke bewoners in Noord-Amerika – en we nemen de eerste slok. Wie een lekker kopje chocolademelk had verwacht, zal teleurgesteld zijn: het is ongezoete, veganistische cacao. De drank is iets op smaak gebracht met dennentoppen (‘goed voor het immuunsysteem’), rozen (‘die openen je hart’), lavendel, kokos, kaneel, cayennepeper en verschillende soorten zout die van over de hele wereld zijn verzameld. Het is geen traditioneel recept, maar een eigen mengsel van
Jennifer Ann. Belangrijk is dat het bittere van de cacao niet verdoezeld wordt – die bitterheid is juist deel van de ervaring, vertelt ze. “Een gevoel van ongemak dwingt je om verder te kijken dan smaak, om jezelf te onderzoeken: wat doet het met je lichaam? Waarom drink je dit?”
Ongetwijfeld zullen veel mensen zichzelf die vraag stellen. De eerst zo verleidelijke chocoladelucht verandert in een intens bittere drank waar ik even van moet bijkomen. Met grote ogen kijken we toe hoe Jennifer Ann de hele beker in één grote teug leeg drinkt. Maar op een aantal ongemakkelijke blikken en wat zacht gegniffel na, lijkt iedereen snel aan de bitterheid te wennen, en er uiteindelijk zelfs van te genieten.
Maatschappijkritiek
“
Vandaag vormen we een band via een chocoladedrank, de volgende keer kan het een theeceremonie of yogales zijn
De rest van de ceremonie staat in het teken van muziek en expressie. Op het eerste nummer, met de titel
Let It Go, sluit iedereen de ogen en beweegt rustig mee. Daarna is er tijd voor een tweede kopje cacao – waar verbazingwekkend veel deelnemers behoefte aan hebben – én voor het tweede nummer. Dit muzikale aspect is het grootste verschil met de yoga waar veel van hen meer ervaring mee hebben, zegt een van de deelnemers. Waar ze yoga als iets heel persoonlijks beleeft, gaat deze ceremonie om expressie, om het uiten van emoties en om samenzijn.
Om dat samenzijn écht te voelen, volgen een paar ongemakkelijke minuten. De opdracht: ga tegenover iemand zitten en kijk in elkaars ogen. Zo’n vijf minuten lang. Dat leidt in eerste instantie vooral tot schatergelach, maar daarna lijkt iedereen zijn draai te vinden. De boodschap van de oefening is simpel: we zijn meestal zó bang om echt gezien te worden, dat we verbinding vermijden.
Het blijkt dat veel mensen die deze avond zijn gekomen, precies daarnaar op zoek waren: verbinding. Vandaag wordt die band gevormd via een bittere chocoladedrank, de volgende keer kan het een theeceremonie of een yogales zijn: als we maar de tijd voor elkaar nemen. Het is een stukje maatschappijkritiek dat langskomt, gericht op onze neiging om gehaast en afstandelijk met elkaar om te gaan. Jennifer Ann hoopt dat deelnemers ervaren dat dat anders kan. Vanavond heeft iedereen de ruimte om vrijuit te spreken.
Dansen, cadeaus en een roesje
Het laatste kwartier zingt Jennifer Ann haar nummer Ho’Oponopono. De Polynesische term, die met name onder oorspronkelijke bewoners van Hawaï wordt gebruikt, betekent ‘goedmaken’. Ho’oponopono is in feite een vergevingsproces. Het aanstekelijke nummer, dat drie dagen later nog steeds in je hoofd na klinkt, krijgt steeds meer mensen op hun voeten. Tegen het einde van de les staat een flink deel van de groep met gesloten ogen en zwierende armen te dansen.
“
Een van de deelnemers heeft drie volle bekers cacao op en zegt een klein roesje te voelen
Met een laatste ‘aho’ wordt de les afgesloten. De term, zo blijkt later, is niet volledig onomstreden. Zelf zou
Jennifer Ann het vertalen als ‘en zo is het; ik heb gesproken of ik heb het gehoord’ – maar ze herinnert zich een oudere man, een oorspronkelijke bewoner in de VS, die woedend op haar afkwam:
‘Do not ever say aho’. “Ik denk daar nog vaak aan terug als ik het zeg; hij vond dat we het woord verkeerd gebruiken hier in het Westen. Maar de betekenis verschilt per gemeenschap; ik heb ook mensen gesproken die het helemaal niet erg vinden. Volgens mij is het niet goed of fout. Het is nou eenmaal een term die inmiddels is overgewaaid, die veel mensen kennen en begrijpen.”
In een kalme stemming praat iedereen nog even na. Wat blijkt: maar liefst drie deelnemers zijn er omdat het een verjaardagscadeau van een vriendin was. Het is een groeiende trend onder yogaliefhebbers om elkaar een cacaoceremonie cadeau te geven, volgens Jennifer Ann – sterker nog, ze tipt het vlak voor ons vertrek nog eens. Dat de cacao lichamelijke én mentale effecten heeft, is duidelijk. Een van de deelnemers heeft drie volle bekers cacao op en zegt een klein roesje te voelen: “Het is net alsof ik licht aangeschoten ben.” Dan is het toch nog een ‘traditioneel’ Amsterdamse vrijdagavond geworden.
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.
Hoe Zit Het Met Cacao? is onafhankelijk tot stand gekomen en financieel mede mogelijk gemaakt door Tony’s Chocolonely, IDH en Stichting Max Havelaar.
De overeenkomst tussen OneWorld en deze bedrijven is openbaar en in te zien.
