‘Een vluchteling heeft niets te zeggen over integratie’

Nu, bijna vijf jaar later, is hij even uitgesproken in zijn kritiek op het Nederlandse integratiebeleid: “Wat integratie is, wordt bepaald door mensen die denken te weten wat wij nodig hebben. Maar het inburgeringstraject besteedt vrijwel geen aandacht aan sociaal contact of persoonlijke problematiek. Integratie betekent dat ik écht lid word van de maatschappij. Niet dat ik een taalexamen haal, de eerste baan die ik kan krijgen accepteer, en daarmee ‘klaar’ ben.”

Obeido geeft zelfs hoogstpersoonlijk psychische hulp aan wie het nodig heeft. Het is een laagdrempelige plek waar nieuwkomers oprechte, duurzame vriendschappen kunnen opbouwen. Een missie die botst met het bestaande systeem, waarin talloze losse instanties elk een onderdeel van de integratie regelen. Tot grote frustratie van Obeido: “Als ik, een vluchteling, zeg dat dit systeem niet werkt, wordt dat niet getolereerd.”

Obeido is zo iemand; niet lang nadat hij zijn eigen inburgeringstraject doorliep, werd hij vrijwilliger bij de GGD en verschillende taalscholen. Ondertussen maakte hij een beleidsplan voor Boost Arnhem en stelde hij een team samen van collega’s, vrijwilligers en bestuursleden. Dankzij verschillende fondsen en een subsidie van de gemeente opende Boost Arnhem begin 2019 de deuren.

Dat plan wierp zijn vruchten af. De mensen stroomden binnen, en inmiddels heeft Boost Arnhem meer dan vijfhonderd bezoekers gehad uit Arnhem en daarbuiten, die zélf vroegen om roosters en inschrijflijsten, omdat het aantal activiteiten bijna niet meer te overzien werd. Naast de belangrijkste activiteiten – taalles, werkbegeleiding, een spreekuur en psychische steun – wordt er bijvoorbeeld ook kunstles gegeven, gitaarles, en Arabische les om Nederlanders in de wijk iets te bieden. “Ik wil dat Nederlanders en nieuwkomers hier gelijkwaardig met elkaar omgaan. Veel organisaties geven de kans om een ‘buddy’ voor vluchtelingen te zijn, maar dat is een hulprelatie, geen oprechte vriendschap.”

Wat nodig is om dat vertrouwen op te bouwen, zegt Obeido, is tijd. Geduld is belangrijk als je mensen echt wilt helpen: “Zolang vluchtelingen hun begeleiders niet vertrouwen, zullen ze ook niet eerlijk zijn; dan zeggen ze dat het prima gaat terwijl ze allerlei problemen hebben.” Vandaar dat hij Boost Arnhem laagdrempelig wil houden: veel mensen beginnen met taallessen, maar naarmate ze Boost gaan vertrouwen, kloppen ze ook bij Obeido aan om over persoonlijke problemen te praten.

Die afstandelijkheid wordt nog eens vergroot door hoe versnipperd en bureaucratisch ons integratiesysteem is, zegt Obeido: “We moeten voor elke vraag naar een andere organisatie; elke verwijzing kost tijd en moeite en gaat gepaard met veel taalmisverstanden.” Uit een studie van het Sociaal Cultureel Planbureau onder Syrische nieuwkomers blijkt dat zij zich moeilijk een weg door dit systeem kunnen banen, amper informatie krijgen in hun eigen taal, druk voelen om werk onder hun niveau te accepteren en persoonlijk contact missen. Wijkinitiatieven zijn volgens Ghorashi dan ook erg belangrijk voor het welzijn van vluchtelingen.

Obeido: “Stel je voor: je bent vluchteling, hebt geen werk, je kinderen zijn getraumatiseerd – en om te integreren ga je hier koffie drinken en liedjes zingen? Ik wil best samenwerken met andere organisaties, maar mijn visie is juist dat alles op één plek samen zou moeten komen.”

Volgens Ghorashi is het vaak zo dat scherpe kritiek van nieuwkomers als ontregelend wordt ervaren, in plaats van als constructief. “Mensen die in een bepaald systeem vertrouwd zijn kennen de taal, de stijl, zij weten hoe ver hun kritiek mag gaan. Zij willen niet dat buitenstaanders het systeem ter discussie stellen. Terwijl daar juist ruimte voor móet zijn, anders zul je nooit blinde vlekken ontdekken.”

Vooralsnog trekt Boost zich weinig aan van de stempel ‘ontmoetingsplaats’: de stichting probeert door te gaan met haar werk, al is een groot deel verplaatst naar online vanwege de coronacrisis. En vanwege het gekrompen budget is het zeker dat Boost niet eindeloos zal kunnen blijven bestaan. Obeido is strijdvaardig: “Ik wil niet vechten tegen het systeem, maar als ik Boost wil behouden zal ik dat wel moeten. Ik wil vooral doorgaan en iets betekenen voor vluchtelingen – én voor Nederlanders: zij moeten elkaar gaan begrijpen.”