Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Ze zullen net zo lang doorgaan tot er eindelijk een jongetje uit die buik floept”, kakelde een van mijn tantes smullend. Ik stak mijn hoofd door de kier van de keukendeur om mee te luisteren. De vrouwen in de keuken zaten gehurkt rondom een pan groene bananen met pindakaas voor de soep, de vegan lifestyle ver vooruit. Ze knikten instemmend. “Een vrouw die haar man geen imfura zoon kan geven, is als een vis zonder kieuwen in het Kivumeer. Reken maar dat ze vroeg of laat verlaten wordt.” Imfura is Rwandees voor eerstgeborene. Het recht van de eerstgeborene bepaalt soms expliciet, soms stilzwijgend, dat dat kind als eerste aanspraak maakt op de erfenis. Maar die erfenis is veelal voorbehouden aan zonen en gaat vaak ook over de overdracht en bescherming van de familie-eer. Eerstgeboren dochters tellen daar zelden in mee, tenzij het de bescherming van hun kuisheid betreft.
“
Het ontroerde me te lezen hoe hij haar in zijn schoot wiegde en haar geruststelde na de zoveelste pesterij over haar meisje-zijn
Aan dat recht van de eerstgeborene kleeft een vanzelfsprekende voorliefde voor jongens. Sisonke Msimang noemt het in haar boek Always another country ‘de wereldse obsessie met zonen’. Ze beschrijft daarin de bijzondere band van haar vader met zijn vier dochters en hoe de maatschappij die affectie afkeurt. Het ontroerde me te lezen hoe hij haar in zijn schoot wiegde en haar geruststelde na de zoveelste pesterij over haar meisje-zijn. ‘Je bent genoeg, genoeg, genoeg.’
“
Je moet minstens zo bijzonder zijn als ze van een zoon zouden verwachten, maar wel gehuld in het maagdelijke kleed van Maria
Het valt me steeds vaker op dat de zogenaamde schande van de dochter niet meer dan een mythe is. Als ik mijn vader moet geloven, ben ik geboren om opgelegde gendernormen te doorbreken. Hij noemde me immers Munganyende, ‘niemand die haar overstemmen kan’.
Die naam is een eer, maar schept ook een hoge verwachting. Daddy’s little girl zijn, is in de migrantengezinnen die ik ken politiek: vaders zijn zich bewust van de inhaalslag die hun dochters moeten maken. Zij moeten drie keer harder werken voor drie keer minder. Je moet minstens zo bijzonder zijn als ze van een zoon zouden verwachten, maar wel gehuld in het maagdelijke kleed van Maria. Dat kan ook betekenen dat je met je universitaire diploma op familiefeestjes en bruiloften vooral in de bediening zit, terwijl de mannen het woord nemen.
“
Ik erfde de tong die vertellen kon
Mijn vader is zo’n echte Rwandese prater. In zijn jonge jaren schreef hij korte verhalen en toneelstukken voor de radio, tegenwoordig treedt hij op als traditionele ceremoniemeester.
Ik nam het doorzettingsvermogen over van mijn vader, maar ook zijn radicale eigenzinnigheid. Toen de tijd rijp was, ging ook hij zijn eerstgeborene op feestjes het woord geven. Dit tot de verbazing van aanwezigen, omdat het om een dochter ging. Genen zijn niet seksistisch. Helaas voor het patriarchaat en gelukkig voor mij, erfde ik, niet mijn broers, de tong die vertellen kon.
