De explosie van vorige week vond plaats in een zwaarbeveiligde, diplomatieke wijk waar verschillende ambassades zijn gevestigd, waaronder ook die van Duitsland. De bom was geplaatst in een watertank op een vrachtwagen en ontplofte op het Zanbagplein.
Een paar uur nadat de Duitse minister van Buitenlandse Zaken kon meedelen dat alle medewerkers van de ambassade ongedeerd waren, kondigde zijn collega van Binnenlandse Zaken aan dat de deportatie van afgewezen Afghaanse asielzoekers naar Kabul slechts voor korte tijd zou worden opgeschort, dit uit respect voor hun ambassadepersoneel. Ook andere Europese landen, waaronder Zweden, hebben inmiddels honderden asielzoekers naar Kabul teruggestuurd en zijn niet van plan hun beleid aan te passen.
Het terugsturen van afgewezen Afghaanse asielzoekers naar Kabul
“Elk land heeft het recht om afgewezen asielzoekers terug te sturen naar hun land van oorsprong, wanneer dat land heeft besloten dat een asielzoeker geen bescherming nodig heeft”, vertelt Gerry Simpson, senior vluchtelingenonderzoeker en advocaat van Human Rights Watch in een telefoongesprek. Maar waarom worden ze afgewezen en waarom achten veel Europese landen Kabul überhaupt veilig voor afgewezen Afghaanse asielzoekers?
Volgens Simpson heeft dit te maken met het ‘interne vluchtalternatief’. “Beslissers van asielaanvragen concludeerden waarschijnlijk dat Afghaanse asielzoekers eerder naar een ander deel van hun land hadden kunnen vluchten, waaronder Kabul. Ze hadden niet naar het buitenland gehoeven.”
Kabul blijft een alternatieve vluchtplek
Een alternatieve vluchtplek als Kabul beoordelen besluitmakers niet op de vraag in hoeverre mensen daar vervolgd worden of ernstig gevaar lopen, maar op de vraag of mensen ‘relevant of redelijk’ of ’veilig en redelijk’ kunnen leven. “De UN Refugee Agency (UHNCR) beoordeelt of een plek voldoet aan deze eisen”, verduidelijkt Simpson. Ondanks de jarenlange situatie in Kabul blijft de stad een alternatieve vluchtplek die volgens de UHNCR voldoet aan de eisen zoals gepresenteerd in een richtlijn van april 2016.
Terugzending door Nederland
Het aantal Afghaanse asielzoekers dat Nederland heeft teruggestuurd, is niet bekend. Het Afghanistan Analisten Netwerk heeft wel cijfers van afgewezen asielzoekers uit de hele EU. Al een aantal jaar wordt deze groep Afghanen teruggestuurd naar hun thuisland, zoals de groep in december 2016 door Duitsland. Tussen 2003 en 2016 zijn er in totaal ruim achtduizend Afghanen teruggestuurd door België, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen, Portugal, Zweden, Zwitserland, Engeland en Nederland.
Human Rights Watch vermeldt een tweede reden voor het terugsturen van Afghaanse asielzoekers naar Kabul. “De inspanningen van de EU maken deel uit van een grotere strategie voor een krachtig terugkeerbeleid en het terugdringen van het aantal asielzoekers in Europa, in de nasleep van de politieke crisis over de toenemende migratie sinds 2015.”
Situatie in Kabul
Wat is er eigenlijk allemaal aan de hand in de hoofdstad van Afghanistan, naast de explosie van afgelopen woensdag? De Verenigde Naties kwamen in februari met een rapport over gewonden en doden onder Afghaanse burgers en concludeerde dat de provincie Kabul in het land het hoogste aantal gewonden en doden had door zelfmoordaanslagen en complexe aanvallen in de stad.
Kabul is sinds de verdrijving van de Taliban in 2001 jaarlijks doelwit van ettelijke aanslagen. De terreurgroep Islamitische Staat (IS) pleegt sinds een aantal jaren ook terreurdaden in Afghanistan.
“De gevechten in het hele land zijn op het hoogste niveau sinds 2002 en hebben sinds 2011 een vijfvoudige stijging veroorzaakt in het aantal burgers dat hierdoor uit hun huizen wordt gedreven”, schrijft Human Rights Watch in hun rapport. Ook de economie in Kabul verkeert in zwaar weer en in september 2016 heeft de Europese Commissie gezegd dat “de situatie niet langer als een ‘stabiliseringsfase’ kan worden beschouwd, maar is teruggevallen naar een acute humanitaire crisis”.
Daarnaast stuurt Pakistan honderden geregistreerde Afghaanse vluchtelingen onder dwang terug naar Afghanistan. Hiermee schendt het land het internationale wettelijke verbod op ‘refoulement’, wat betekent dat niemand onder dwang mag worden gedeporteerd naar een plek waar ze risico lopen op vervolging, marteling, bedreiging of de dood.
De rijkste landen ter wereld moeten geen olie op het vuur gooien
De UNHCR waarschuwde in december 2016 dat het enorme aantal terugkerende asielzoekers uit Pakistan sterke invloed heeft op de lokale markten, woningopties, beschikbaarheid van land en toegang tot levensonderhoud. Hierdoor komt er grote druk te staan op de Afghaanse regering en internationale humanitaire ontwikkelingsactoren. Human Rights Watch voegt daaraan toe: “EU-leden zouden verergering van de instabiliteit in Afghanistan moeten vermijden door het uitzetten van afgewezen Afghaanse asielzoekers uit te stellen totdat duidelijk is hoe Kabul de instroom gaat aanpakken. In de tussentijd zouden EU-landen de Afghanen de gunstigste status moeten geven die volgens de nationale wetgeving mogelijk is en ze niet vasthouden.”
“Een van de armste naties op aarde kampt nu met de door Pakistan afgedwongen massale instroom van terugkerende asielzoekers”, zegt Simpson. “Dit is niet de tijd voor de rijkste landen ter wereld om olie op het vuur te gooien.”
Foto header: Flickr/ResoluteSupportMedia
