‘Europa doet niet eens meer alsóf het haar iets kan schelen’

Maar een week later ligt de boot nog altijd stil in de haven van de Catalaanse hoofdstad. Niet vanwege harde storm, maar omdat de havenautoriteit – die onder autoriteit van de Spaanse regering valt – geen toestemming geeft om uit te varen. Een van de redenen: de veiligheid van opvarenden zou tijdens de vier dagen lange terugreis naar Spanje niet gegarandeerd kunnen worden. Aanmeren in een dichterbij gelegen Italiaanse of Maltese haven is ook geen optie, want in die landen blijft de grens voor migranten tegenwoordig zo goed als dicht. Een andere reden voor het tegenhouden van de boot: de bemanning kan geen geldige passagierslijst laten zien. Niet zo vreemd natuurlijk, voor een reddingsboot die nog moet vertrekken.

De afgelopen jaren werden er zo’n 150 smokkelaars opgepakt en meer dan 45.000 mensenlevens gered. Veruit de meeste mensen kwamen in Italië aan wal, maar de populistische Italiaanse vice-premier Matteo Salvini maakte direct na zijn aantreden vorig jaar duidelijk dat hij daar een einde aan wilde maken. Als andere lidstaten Italië niet te hulp zouden schieten bij de opvang, zou hij de missie – waarvan het hoofdkantoor in Rome zit – niet langer steunen. Sinds juli 2018 werd er al niemand meer door Sophia uit het water gehaald.

“Hij buigt voor de druk van Europa en uit angst om de verkiezingen niet te winnen”, zegt Montes. “Maar rechts gaat echt niet opeens links stemmen omdat Sánchez geen boten doorlaat. Andersom zullen veel van zijn trouwe stemmers nu juist overlopen naar een andere partij, omdat dit beleid niet past bij wat voorheen zijn boodschap was.”

Vorig jaar is de ngo gestart met een project in Senegal en Ghana, om mensen daar bewuster te maken over wat de reis naar en het leven in Europa inhoudt. Montes: “Een deel van de mensen kent de gevaren en ziet alsnog geen andere mogelijkheid dan vertrekken, maar voor een ander deel geldt dat niet. We hebben ook mensen gesproken die niet weten waar Europa ligt en geen idee hebben van de afstanden die er moeten worden afgelegd. Iedereen heeft het recht om te migreren, maar het is goed om die keuze bewust te kunnen maken. Om te voorkomen dat wij als witte westerlingen in Afrika wel even gaan vertellen hoe het moet, wordt het project geleid door mensen van daar, maar wij denken vanuit hier mee en helpen bij de financiering.”