Italië kan de toestroom van bootvluchtelingen niet meer aan, gaf de Italiaanse regering de afgelopen maanden keer op keer aan. Daarom maakte eurocommissaris Cecilia Malmstrom van Binnenlandse Zaken vorige week bekend dat Frontex, de Europese organisatie die de grenzen bewaakt, een rol zal gaan spelen bij het bewaken van de centrale Middellandse Zee. Langs die route, beginnend in Libië en eindigend in Sicilië of Zuid-Italië, zijn dit jaar al meer dan 110.000 vluchtelingen aangekomen. Vandaag kwam Gil Arias-Fernández, ad interim directeur van Frontex, aan het Europees Parlement in Brussel vertellen wat die rol precies zal zijn.
De schepen van Mare Nostrum gaan veel verder de zee op
Minder brandstof
Onder de naam Triton gaat Frontex patrouilleren langs de Italiaanse kust. De focus ligt op grensbewaking, niet op humanitaire hulp. Triton is een aanvulling op Mare Nostrum. Dat is een operatie van de Italiaanse marine die eind 2013 begon na de bootramp bij Lampedusa die ruim 300 migranten het leven kostte. Voor de duidelijkheid: Mare Nostrum is vooral een reddingsoperatie. De schepen van Mare Nostrum gaan veel verder de zee op om vluchtelingen te redden van de barre omstandigheden op zee.
Ze varen ook in Maltese wateren en vaak tot vlak aan de Libische kust. Mensensmokkelaars hebben daar volgens de Frontex-directeur misbruik van gemaakt. In het Europees Parlement zei hij vanochtend dat sinds Mare Nostrum er steeds minder zeewaardige boten uit Libië vertrekken, met steeds minder brandstof.
OneWorld sprak afgelopen week met net aangekomen vluchtelingen in Italië. Zij vertelden dat de smokkelaars in Libië tegen hen gezegd hadden dat ze niet zoveel voedsel en water meekregen, omdat ze "toch gered zouden worden".
In de herfst stoppen de bootjes, omdat de zee dan niet meer te bevaren is
Maar kan operatie Triton Mare Nostrum vervangen? Nee, luidt het resolute antwoord van zowel eurocommissaris Malmstrom als Frontex-directeur Arias-Fernández. "Dat is ook wel logisch", zegt Europarlementariër Judith Sargentini (GroenLinks), "als je kijkt naar de bedragen die ermee gemoeid zijn. Mare Nostrum kost maandelijks 9 miljoen euro. Frontex gaat 3 miljoen euro per maand uitgeven. Ze zetten gewoon veel minder mensen en materieel in." Dat wordt een probleem, denkt Sargentini, als de Italianen stoppen met Mare Nostrum. "Niemand weet wanneer dat zal zijn, maar ik vermoed dat ze nu doorgaan tot het weer omslaat. In de herfst stoppen de bootjes, omdat de zee dan niet meer te bevaren is. En ik denk dat ze in het voorjaar, als de stroom weer op gang komt, Mare Nostrum niet door zullen zetten."
Gelukszoekers
De oplossing ligt volgens Sargentini bij de aanpak van de veel diepere oorzaak. "Er is nu voor politieke vluchtelingen geen manier om asiel aan te vragen buiten Europees grondgebied. Als je Europese ambassades inricht waar echte politieke vluchtelingen asiel aan kunnen vragen, hoeven ze dit soort tochten niet te maken." En de zogenaamde 'gelukszoekers', uit bijvoorbeeld West-Afrika, die in Europa op zoek zijn naar een baan, moet het mogelijk gemaakt worden op een legale manier laagbetaald werk te vinden. "Want Europeanen geven ze toch wel werk, maar daarvoor moeten ze eerst een levensgevaarlijke tocht ondernemen. Maak wetgeving waarmee ze op een legale manier naar Europa kunnen komen om dat werk te doen", zegt Sargentini.
