Marjon Melissen Beeld: Anoesjka Minnaard
Opinie

‘Fat-shaming brengt in coronatijd extra levens in gevaar’

Stigma’s over dik zijn, zijn gevaarlijker voor de gezondheid dan dik-zijn zelf, weet Marjon Melissen. Ze vecht al twintig jaar tegen een eetstoornis: ‘De opmerking dat ik minder recht heb op een IC-bed, komt als een genadeklap’.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Ik heb van de afgelopen 72 uur er ongeveer 24 boos en verdrietig doorgebracht. De impact van corona op de gezondheid van dikke mensen hield mij sowieso al bezig, maar de bak negativiteit die afgelopen weekend uit de media werd uitgestort, sloeg alles. Kort samengevat: dik zijn staat gelijk aan ongezond zijn (is niet zo), 60 tot 80 procent van alle bedden op de IC wordt gevuld door dikke mensen (deze cijfers zijn gebaseerd op aannames van artsen), en Bert Wagendorp maakte als klap op de vuurpijl in De Volkskrant duidelijk dat hij vindt dat dikke mensen minder recht hebben op een IC-bed dan niet-dikke mensen.

Bovenop deze stigmatiserende uitspraken van gezondheidsexperts en opiniemakers, kwamen alle ‘grapjes’: hoe dik iedereen wel niet uit de quarantaine zou komen, hoezeer we de sportschool misten. Het was me duidelijk: dikke mensen worden tot zondebok gemaakt.

Leven met stigma's vormt een groter gevaar voor de gezondheid van dikke mensen dan het dik zijn zelf

Ik kan blijven herhalen waarom dik zijn niet automatisch je eigen schuld is; dat dik zijn niet gelijk staat aan ongezond zijn. Dit roepen fat acceptance-activisten al jaren, maar artsen willen er – ondanks een groeiend aantal onderzoeken – niet naar luisteren. Het gaat er gewoon niet in dat alle mensen – dus ook dikke mensen – onvoorwaardelijke gezondheidszorg verdienen.

Daarom gooi ik het over een andere boeg: de taal en de houding van de medische wereld en de samenleving als geheel, bedoeld om overgewicht te verminderen, houden stigma’s over dik zijn in stand. En onderzoek 1 wijst steeds duidelijker uit dat leven met deze stigma’s een groter gevaar vormt voor de gezondheid van dikke mensen dan het dik zijn zelf.

Neem de uitspraak van Wagendorp: ‘Ik vind (in principe) dat iedereen over zijn eigen lichaam gaat. Roken, drinken, schransen, be my guest. Althans, tot een van mijn geliefden dringend een ic-bed nodig heeft en die allemaal zijn bezet door zwaarlijvige coronapatiënten. Dat zal zeker ten koste gaan van mijn liberale opvattingen en solidariteit.’

Het doet er blijkbaar niet toe dat dikke mensen óók hard werken, de wereld beter willen maken, zorg dragen voor mensen

Zo’n uitspraak – wanneer die gebezigd wordt door een arts – kan letterlijk de levens van dikke mensen in gevaar brengen, als wordt besloten coronapatiënten niet te intuberen of op de IC te behandelen. Ik vind dit onacceptabel, maar veel anderen lijken de mening van Wagendorp te delen. Discriminatie op basis van gewicht is in Nederland immers niet bij wet verboden. Het doet er voor sommige mensen blijkbaar niet toe dat wij óók mensen zijn. Dat we ook hard werken, de wereld beter willen maken, zorg dragen voor mensen om ons heen.

Bovendien heeft zo’n opmerking een enorme impact op de mentale gezondheid van dikke mensen. Als ik voor mezelf spreek: na zijn column te hebben gelezen, volgde een drie uur-durende huilbui, gelardeerd met de wens nooit meer wakker te worden omdat de wereld een betere plek zou zijn zonder mij.

En er is meer dan alleen mijn anekdotische bewijs: de bovengenoemde onderzoeken laten duidelijk zien dat mensen flink lijden onder de negatieve stigma’s. Dikke mensen worden eenzijdig weergegeven in de media, krijgen te maken met pesterijen op school, discriminatie op de werkvloer, en worden anders behandeld door artsen: vrijwel overal in onze samenleving worden dikke mensen gewezen op hun dik zijn.

In dit bikkelharde streven naar dunnere lichamen vergiftigen we onze geest

Maar het wrange is: als we als samenleving echt willen dat minder mensen overgewicht hebben, moeten we kiezen voor een rigoureus andere aanpak, want deze werkt overduidelijk niet. In dit bikkelharde streven naar dunnere lichamen vergiftigen we onze geest en neemt het aantal mensen dat dik is alleen maar toe. Wat wél werkt: een aanpak van radicale empathie, waarin elk lichaam compassie verdient, ongeacht gewicht en omvang. Deze positieve aanpak is bewezen beter voor de mentale én fysieke gezondheid van mensen.
Naar schatting lijden er in Nederland ruim 200.000 mensen aan een eetstoornis. Ongeveer 180.000 mensen hebben een eetbui-eetstoornis, 22.000 mensen kampen met boulimia en 5600 mensen met anorexia nervosa. Bijna al die mensen hebben één ding gemeen: ze hebben een negatief zelfbeeld, dat gerelateerd is aan hun gewicht. En dat heeft alles te maken met hoe we als samenleving mensen die dik zijn, behandelen en aanspreken. Dat wordt in de coronacrisis weer eens pijnlijk duidelijk.

Een columnist die zegt dat zijn geliefden het hypothetische IC-bed meer verdienen dan ik, komt als een genadeklap

Ik ben een van die 180.000. Ik vecht al bijna twintig jaar tegen een depressie en een eetbui-eetstoornis. Al die jaren houd ik mezelf staande in een wereld die mij niet wil accepteren. In zo’n gevecht komt een columnist die zegt dat zijn geliefden dat hypothetische IC-bed meer verdienen dan ik, als een genadeklap. Inmiddels ben ik erachter dat het eetstoornismonster in mijn hoofd daar is gekomen door opmerkingen als die van Wagendorp. Opmerkingen die ik – en alle dikke mensen met mij – al ruim twintig jaar naar mijn hoofd geslingerd krijg.

Het zou makkelijk zijn om allerlei verwensingen terug te slingeren. Maar ik weiger dat te doen, want ik weet wat dat met je kan doen. Daarom wens ik Wagendorp toe dat niemand in zijn omgeving ziek wordt. Om mezelf wat rust te gunnen: mocht ik dan ziek worden en op de IC terechtkomen, hoef ik daar niet ook nog met een schuldgevoel te liggen. Maar ook omdat ik het simpelweg niemand gun om ziek te worden. Ik ben mijn empathische vermogen en solidariteitsgevoel nog niet verloren. Ik hoop dat de rest van Nederland die ook terugvindt.

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

Een gezonde BMI bestaat helemaal niet

'Nee, dikke mensen zijn niet verantwoordelijk voor hongersnood'

  1. The influence of negative body image, The stigma of obesity:  A Review and Update en Effects of Fat Stigmatization on the Behavioral and Emotional Lives of Women of Size: Voicing Silence through Theatre of the Oppressed ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons