“Ik ben op veel manieren rijk maar niet qua geld
Een langere versie van dit interview met Sahil Amar Aïssa verscheen in maart 2023 in OneWorld Magazine.
“Het ligt nu bij de minister voor Cultuur”, zegt Aïssa nonchalant. “Ook kan er nog een politiezaak komen. Het ligt eraan of de eigenaren van het gekraakte pand er werk van maken.” Hij is zelf niet onder de indruk van de Haagse ophef. “We kaarten iets belangrijks aan. Kraken is twaalf jaar geleden door de VVD strafbaar gesteld, maar als iets is gecriminaliseerd, maakt het dat nog niet verkeerd. Abortus was ook ooit strafbaar.”
“Ik wil het hebben over mensen die hier aankomen en moeten vechten voor hun plek
Interview gaat verder onder de foto.
“Ik ben heel links, marxistisch zou je zelfs kunnen zeggen
“Ik wil kijkers laten inzien dat er veel verschillende redenen zijn waarom mensen naar Nederland komen. Het idee van de economische vluchteling is heel wijdverbreid; ze komen ‘om iets te halen’. Maar vluchten gaat niet over geld, het gaat om veiligheid. Je kunt miljonair zijn in China, maar als je je openlijk uitspreekt tegen president Xi Jinping, dan ben je daar niet veilig. Daarom hebben we verhalen gezocht in alle uithoeken van de wereld; we hebben in de voorbereiding gesproken met mensen van Tibet tot Sudan. Ik hoop dat mensen begrijpen waarom onze samenleving eruitziet zoals die eruitziet.”
Weerspiegelt zo’n maatschappijkritisch programma wie je bent?
“Ik ben heel links, marxistisch zou je zelfs kunnen zeggen. Ik geloof niet in bestaande systemen ‘een beetje veranderen’; ze moeten omvergeworpen worden. Áls mensen in Hilversum al links zijn, zijn ze niet écht links. Ze zijn links op inmiddels geaccepteerde onderwerpen, zoals lhbti+-rechten, maar niet op sociaaleconomische kwesties zoals een eerlijke woonmarkt of de machtsverhoudingen in de tv-wereld. Wat ik vind van de onthullingen rondom De Wereld Draait Door [Aïssa was reporter voor het programmaonderdeel Yung DWDD, red.]? Heel goed, laat de boel maar branden.”
Aïssa is, zoals hij zelf zegt, ‘tweede generatie’: zowel zijn grootvader als zijn vader kwam in 1980 als gastarbeider uit het Noord-Marokkaanse Temsamane naar het Brabantse Roosendaal. Ze deden jarenlang fysiek zwaar en soms gevaarlijk werk in de staalindustrie en in de in 2016 gesloten Philipsfabriek. “Er is nog één schoorsteen over.” Aïssa’s moeder kwam later naar Nederland. Het echtpaar kreeg vijf kinderen, zoon Sahil is de op één na oudste.
“Ik ben die guy ben die een fucking goeie tv-maker is én toevallig Marokkaans
Al voetballend ‘op plein’ figureerden zij in Aïssa’s eerste opnames. “Ik wilde films maken. Ik heb even een filmopleiding gedaan in Rotterdam, maar na een jaar ben ik gestopt omdat het curriculum me niet aantrok. Non-fictie en tv zijn pas later per ongeluk in mijn leven gekomen.”
Interview gaat verder onder de foto.
“Eerlijk? Slopend. Moeten laveren, je positie uitkienen, strategisch zijn. Ik moest constant opmerkingen van collega’s aanhoren over Somaliërs, Antillianen of Palestijnen. Dat gaat over mijn vrienden. Of iemand het n-woord horen zeggen en me nog zes weken opvreten omdat ik er niks van had gezegd. Ook werden er simplistische ideeën geopperd over probleemjongeren, waarna ik dacht: jullie hebben geen idee welke sociaaleconomische en politieke factoren invloed hebben op het verloop van iemands leven. Maar ook moeten aanhoren dat mensen hoofddoeken iets belachelijks vinden – dan heb je het dus wel over mijn familie. Of dat elk Arabisch land supergevaarlijk en achtergesteld is. Het vergt voor mij veel mentale gymnastiek om in zo’n omgeving te werken, want je kunt niet overal een gevecht van maken.”
“Binnen BNNVARA kan ik het me inmiddels veroorloven om kritiek te uiten
“Het is een moeilijke positie, en het is eenzaam. De bovenste laag van de NPO is een fort, daar vindt een soort stoelendans plaats tussen mensen die geen ruimte willen maken. Dat gaat niet zomaar veranderen. Maar ik houd wel van een gevecht, dat is de enige reden dat ik er niet aan onderdoor ga. Zelf heb ik altijd geprobeerd deuren te openen voor nieuw talent van kleur, en dat is meerdere keren gelukt. Binnen BNNVARA kan ik het me inmiddels veroorloven om kritiek te uiten. Ik heb eens geopperd dat de omroep eigenlijk een verklaring naar buiten moet brengen om te zeggen dat ze tot nu toe tekort zijn geschoten op inclusiviteit. Of dat ze minstens een derde van het personeel moeten vervangen, zodat er een juiste weerspiegeling van de maatschappij ontstaat. Dat gebeurt niet, maar ik kan het nu in elk geval openlijk zeggen.”
“Ja, Poldermocro’s deed ik op verzoek van een bevriende Marokkaans-Nederlandse maker. Het was heel leuk om te doen omdat het me hoop gaf. Je ziet een groep heel verschillende Marokkaans-Nederlandse jongeren [gelovig, minder gelovig, gay, hetero, red.] die soms met elkaar botsen over wie nu de échte Marokkaan is. Maar als ze op reis gaan naar Marokko, komen ze erachter dat er niet één standaard Marokkaanse experience is.
Ik heb eerder bewust niks met mijn Marokkaanse achtergrond gedaan, omdat je in Hilversum dan die guy wordt die alleen maar programma’s over Marokkanen mag maken. Terwijl ik die guy ben die een fucking goeie tv-maker is én toevallig Marokkaans. En ik heb inderdaad als acteur ook nooit de crimineel of terrorist hoeven spelen. Maar dat is omdat ik blijkbaar verwarrend ben voor witte mensen: ik praat te netjes en ik draag geen Gucci petje, maar vintage trainingspakken.
“Ik ben een Riffijn, ik kom van een vrij volk
Interview gaat verder onder de foto.
“Weet je hoeveel verwachtingen mensen op mij plakken? Mijn Amsterdamse vrienden die op mij de hoop vestigen op échte progressie in Hilversum. Mijn moeder die hoopt dat ik eindelijk ga trouwen. Mijn matties uit Roosendaal die bijna allemaal gesetteld zijn met kinderen, die willen dat ik net zo’n ordelijk leven krijg als zij. Ik voel al die druk. Maar ik ben er nog niet uit. Alsof ik verliefd ben op twee meisjes: mijn vrije leven nu en de gedachte dat ik later met een grijze baard naar een tuin vol kleinkinderen kijk. Maar zolang het met anderen niet óók goed gaat, blijft die rusteloosheid. Ik wil gewoon alles uit het leven halen: hard werken én bij het feestje zijn. Want een feestje zonder mij is sowieso geen feestje.”
Je Instagram, getiteld ‘die pizzabezorger’, ziet er inderdaad uit als één groot feest, vol vrolijkheid en vrienden. Heel anders dan het gesprek dat we nu hebben. Zijn die blije beelden een tegenwicht voor alle zware onderwerpen waar je je de rest van de dag druk om maakt?
Zonder nadenken: “Absoluut.”
Op je Instagramprofiel is ook de yaz te zien, het symbool van de Imazighen.1 Hoeveel invloed heeft die achtergrond op jouw strijdbaarheid?
“Heel veel. Ik ben een Riffijn en er zijn maar twee plekken in Afrika die Europese imperialisten nooit helemaal hebben kunnen overheersen: Ethiopië en het Rif. Mijn overgrootvader vocht mee in de Rifoorlog tegen Spanje en Frankrijk. Dan weet je van jongs af aan: verzet werkt. Wij gaan liever strijdend ten onder dan te leven onder een corrupte hiërarchie. In Nederland ben ik onderdeel van de meest gehate demografische groep, Marokkaans-Nederlandse mannen. Maar daar ben ik onderdeel van een hele mooie Amazighcultuur: samen op de grond zitten, theetjes drinken, muziek luisteren. Het symbool staat voor vrijheid; ik kom van een vrij volk.”
Een langere versie van dit interview verscheen in maart 2023 in OneWorld Magazine.
- De Imazighen zijn in Nederland bekend als ‘Berbers’ uit het Noord-Marokkaanse Rifgebergte. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
