Gaat blockchain de journalistiek redden?

Blockchain is een betrekkelijk nieuwe technologie, waarbij online informatie in stukjes op talloze servers wordt opgeslagen. Elk stukje is versleuteld. Wanneer je informatie opvraagt, worden al die stukjes samengevoegd en ontsleuteld. De technologie is vooral bekend van de cryptomunt Bitcoin, maar is voor allerlei andere doelen toepasbaar, denken aanhangers van de technologie.

“Voor ons is dat een geruststelling”, zegt David Moore, de hoofdredacteur van onderzoeksjournalistiekwebsite Sludge, dat op het Civil-platform publiceert. “Maar voor landen met een repressief regime is het een must.” Coolidge sluit zich daarbij aan. “14yme-dio heeft zich recentelijk aangesloten bij Civil”, zegt hij. “Dat is het enige onafhankelijke mediaplatform in Cuba. Zij zijn bang voor overheidscensuur.” Coolidge hoopt snel meer buitenlandse media toe te voegen: “Onze doelstelling is een wereldwijd mediaplatform te worden.”

Ook Popula, een opiniewebsite met een internationale focus, ziet dat als een essentieel onderdeel. “De beschaving is gebaseerd op onze mogelijkheid om de geschiedenis vast te leggen zoals het echt gebeurde, niet hoe machtige mogendheden willen dat we het zien. Het decentrale archief houdt ons eerlijk naar onze lezers”, schrijven ze op hun website.

Een belangrijk onderdeel van het platform is het oprichten van een gemeenschap die kwalitatieve en ethische journalistiek wil ondersteunen. Daarvoor gebruikt het een cryptomunt die CVL heet, dat op het blockchain-netwerk Ethereum draait. In de initiële verkoop van munten was de waarde van één CVL tussen de 25 en 74 dollarcent. Redacties die op het Civil-platform publiceren (op dit moment achttien), betalen daarvoor eenmalig duizend CVL-munten

Matt Coolidge geeft een voorbeeld: “Als Alex Jones (een rechtse radiopresentator bekend om zijn samenzweringstheorieën op nepnieuwskanaaal infowars.com, red.) zich zou melden op het platform, zou dat tot een uitdaging kunnen leiden. Zijn politieke ideologie an sich is geen grond voor een uitdaging, want we willen niet een soort echokamer à la Facebook worden. Wij gaan voor volledige onpartijdigheid. Maar als Jones zijn samenzweringstheorieën als een feit zou presenteren op Civil, is dat grond voor een uitdaging.” Nog een voorbeeld: Sludge schrijft onder andere over de invloed van de suikerlobby op de Amerikaanse gezondheidszorg. David Moore: “Als wij plotseling Coca Cola als sponsor zouden hebben, kan ik me voorstellen dat lezers daar vraagtekens bij zetten. Dan zouden ze ons kunnen uitdagen.”

Vooropgesteld: het staat de deelnemende redacties vrij verschillende vormen van inkomsten te zoeken. Een abonnementenmodel, donaties of advertenties; het Civil-platform schrijft daarin niets voor. Lezers kunnen donaties doen – met CVL-munten of gewoon geld.

Waar Civil uitkomst kan bieden, zeggen Coolidge en Moore, is crowdfunding. “Blockchaintechnologie geeft ons unieke mogelijkheden voor micro-betalingen”, zegt Coolidge. Een lezer kan bijvoorbeeld eenhonderdste of eenduizendste CVL-munt per artikel of per dag doneren. Dat maakt het goedkoper en daarmee laagdrempeliger om te betalen voor journalistiek. Omdat je ingelogd bent op je CVL-portemonnee, heb je ook geen gedoe met creditcard- of bankgegevens invoeren.

Ook maakt blockchain het heel simpel om een artikelverzoek van lezers uit te voeren. Moore: “Als een lezer met CVL-munten iets van ons leest, kunnen ze zelf een vervolgproject suggereren. Bijvoorbeeld als we over lobbywerk voor een wet in Californië schrijven, kunnen lezers vragen om een zelfde soort verhaal over Arizona.” Met blockchain kun je zoiets heel makkelijk in gang zetten: als een medium toezegt dat ze ingaan op het verhaalverzoek, kunnen mensen met één muisklik aangeven dat ze er CVL-munten voor over hebben. Komt er inderdaad een artikel, dan gaat betaling achteraf automatisch. Het lijkt dus op crowdfunding, maar het initiatief kan ook vanuit de lezer komen en het is sneller en laagdrempeliger.

Voorlopig gaat het nog niet zo snel. Civil begon in september met de initiële verkoop van CVL-munten. Het doel was 8 miljoen dollar aan munten te verkopen, maar de verkoop sloot op 15 oktober op 1,5 miljoen dollar. Meer dan de helft daarvan werd gekocht door ConSensys, een techbedrijf dat het platform voorlopig ondersteunt. Slechts drieduizend individuen kochten CVL-munten. “We zijn teleurgesteld”, schrijft mede-oprichter Matthew Iles op de Civil-blog. Volgens Civil was de verkoop te ingewikkeld, zeker voor mensen zonder ervaring met cryptomunten. “We zijn bezig met een veel simpelere muntverkoop.”

In de tussentijd krijgen de drieduizend kopers hun (gewone) geld terug en wordt de officiële lancering van het platform uitgesteld. Dat kan immers pas draaien als er munteneigenaren zijn om redacties uit te dagen. De redacties hebben hun eigen websites en blijven in de tussentijd publiceren. Maar het is nog allerminst zeker of de ingewikkelde blockchaintechnologie, nog altijd obscuur voor het grote publiek, echt de journalistiek gaat redden.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.