Giel Beelen, Marianne Zwagerman en de leegte van diversiteit in Nederland

Toen men er op Twitter achter kwam dat Marianne Zwagerman spreker zou zijn bij de Kleurrijke Lijst, zeiden veel mensen in verschillende toonaarden: kifesh? De lijst was vorig jaar eindelijk groot nieuws geworden omdat Diana Matroos, die de lijst aanvoerde, haar speech gebruikte om racistische incidenten achter de schermen bij RTL Nieuws te openbaren. Wekenlang domineerde zij en wat haar was voorgevallen het nieuws. Nadat zij vervolgens in verschillende programma’s de bevestiging van het RTL-merk (lees: Gordon met zijn ’39 met rijst’-uitspraak, Jack Spijkerman met zijn ‘niet alleen donker maar ook nog dom’ uitspraak tegenover Humberto Tan en Wendy van Dijk en haar racistische karikatuur Ushi) probeerde af te zwakken, lanceerde zij een consultancybureau voor diversiteit.

In het nieuws werd de Kleurrijke Lijst aangehaald als een belangrijk initiatief om het belang van diversiteit te onderstrepen (disclaimer: ik heb er zelf ook een keer in gestaan). De Lijst is ook anders dan bijvoorbeeld de Etnische Zakenvrouw van het Jaar of The Other Businessmen omdat ze ook andere kunst, cultuur en wetenschap bestrijkt. Je hebt daarnaast nog de TANS Awards, uitsluitend voor Marokkaanse Nederlanders, en Branie Awards van het voormalige Het Indisch Huis, dat uitsluitend voor mensen met een Indische achtergrond was. Sinds dit jaar zijn er ook de Black Excellence Awards die in het kader van de Black Achievement Month worden uitgereikt (disclaimer: ik heb er afgelopen oktober een mogen ontvangen). En voor de Caribisch-Nederlandse gemeenschap waren er de Dutch Caribbean Pearls (disclaimer: ik heb er in 2014 eentje ontvangen).

Als concept zou de Kleurrijke Lijst verbindend kunnen werken, net als de Radio 538 Klootzak van het Jaar Award (disclaimer: ik heb Geert Wilders verslagen om die te mogen ontvangen van de luisteraars). Een tegenhanger van wat men als ‘zelf-segregatie‘ afdoet wanneer plekken en evenementen een bepaalde niet-dominante etnische of raciale groep centraal stellen en veilige ruimtes creëren voor de waardering van de eigen groep.

Maar wat doet een gevaarlijk iemand als Marianne Zwagerman bij de Kleurrijke Lijst? Ik zie de wenkbrauwen van sommigen al opgaan bij de omschrijving van deze blonde, blauwogige en witte vrouw als ‘gevaarlijk’. Nou, ze heeft jarenlang een hoge positie bekleed binnen de Telegraaf Media Groep, de groep die als geen ander heeft bijgedragen aan de demonisering, stigmatisering en het stoken van racistisch ressentiment tegen verschillende groepen in Nederland. Uitkomsten van haar beleid zijn onder andere Jan Dijkgraaf die constant moslims en zwarte mensen door het slijk haalt in Metro en Annabel Nanninga die bij Geenstijl de term ‘dobberneger’ heeft bedacht om harteloos verdrinkende Afrikaanse vluchtelingen te ridiculiseren en een racistische trap na te geven.

Daarnaast is zij een van de mede-oprichters van PowNed en mede-bedenker van WNL. Het is niet te ontkennen dat De Telegraaf, GeenStijl, Metro, WNL en PowNed het publieke debat over diversiteit in Nederland behoorlijk hebben vergiftigd. Samen hebben deze mediakanalen het politieke en publieke debat zo verdraaid dat het nog een hele kluif blijkt om het weer in balans te krijgen. En dan hebben we het nog niet eens over haar eigen columns gehad, die Arzu Aslan op Twitter nog eens aanhaalde, waar ze in Quote en op BNR onder andere haar voorliefde voor ‘negers’ met de wereld deelt. Ja, Zwagerman is in mijn ogen gevaarlijk.

Giel Beelen is minder van achter de schermen en zijn lange rits van racistische incidenten kan niemand zijn ontgaan. Dit is de man die tijdens de MOBO Awards als Zwarte Piet zwarte muzikanten interviewde. Muziekjournalist Saul van Stapele herinnerde ons er op Twitter aan dat Beelen jaren geleden apengeluiden mixte door een nummer van de zwarte, Curaçaos-Nederlandse rapgroep K-Liber. Zwarte mensen voor apen uitmaken, compleet in lijn met de 19e-eeuwse racist George Cuvier, is onderdeel van wat hij al jaren bij 3FM mag doen. Ik vraag me af waarom Top Notch haar artiesten nog bij hem laat langsgaan. En ook waarom reclamebureau NOISE hem vorig jaar vroeg om in een anti-discriminatie spotje van de overheid te figureren, samen met Sylvana Simons.

Als oud-gediende en een van de langstzittende dj’s van 3FM lijkt het mij logisch dat Beelen ook mede-verantwoordelijk is voor de bedrijfscultuur van de zender. Hij stelt een voorbeeld van toelaatbaar gedrag en dat is in de uitingen van andere dj’s duidelijk merkbaar. Het lijkt een bolwerk waar witte mannen en vrouwen zich ongegeneerd van de diverse samenleving hebben teruggetrokken om racisme te bagatelliseren en expliciet misogynoire opmerkingen te maken. Wie kan bijvoorbeeld vergeten hoe de leiding van 3FM stil bleef nadat AVROTROS dj Mark van der Molen het volgende naar Anousha Nzume tweette: ‘Hey Anousha Nzume, ideetje voor die 25.000 euro voor je vrouwenpodcast! Hoofdtelefoons met uit 18-karaats goud geëtste vagina’s als oorschelpen.’

In een Twittergesprek kreeg ik later van een vrouwelijke dj te horen dat er intern over die tweet is gesproken. Maar ze deelde de uitkomst van dat gesprek niet. Tot het Patty Brard en Ranking The Stars-incident, probeerde een 3FM-producent mee te doen met haar belachelijk maken op Twitter. Dat vond ik nogal gratuit voor iemand die opvallend stil was gebleven na de tweets van haar collega.

De vraag is dus waarom men nog gemeenschapsgeld besteedt aan een zender die schijnbaar niet alleen een wit voorkeursbeleid heeft voor haar dj’s maar ook wit superioriteitsdenken open en bloot etaleert. Dat komt denk ik omdat men nog steeds niet de werkelijke waarde of definitie van diversiteit erkent in Nederland. Het is allemaal zo oppervlakkig en omgekeerd bij ons, dat de enige zender bij de publieke omroep met een diversiteitsmandaat ook het Sinterklaasjournaal maakt.

Diversiteit en antiracisme zijn nu middelen geworden om je nu af te zetten tegen de molotovcocktail gooiende, racistische Facebook-comments plaatsende gemeenteraadslid-bedreigers zonder de diepere gesprekken over wat diversiteit en antiracisme nou werkelijk inhouden.

Want wetende wat Beelen op zijn kerfstok heeft, dan nodig je hem toch niet uit om in een campagne tegen discriminatie te figureren? En wetende dat Zwagerman persoonlijk mede-verantwoordelijk is voor het giftige klimaat waar de mensen op de Kleurrijke Lijst mee te maken hebben, dan nodig je haar toch niet uit om de keynote speech te geven tijdens de presentatie van die lijst? En wetende dat de lijst gaat om het belang van diversiteit duidelijk te maken, laat je die lijst toch niet aanvoeren door Peter R. de Vries? Nee, dat doe je niet. Dat is net zoiets als Gerrit Zalm de Martin Luther King-Award aan Marco Borsato laten overhandigen, in de Bijlmer.

De gebleken ethische en inhoudelijke leegte van 3FM, de anti-discriminatiecampagne van de overheid en de Kleurrijke Lijst geven wel duidelijkheid over wie werkelijke en blijvende verandering wil. Het wordt ook steeds duidelijker wie diversiteit en antiracisme als een trend zien waar op ingesprongen kan worden. Het wordt tijd dat wij die wel fundamentele veranderingen nastreven beter nadenken over met wie we willen samenwerken om dat mogelijk te maken. Anders hebben we het volgend jaar weer over de Kleurrijke Lijst of 3FM.