Tijdens een ijskoude winter samen in New York zien Liat (uit een Perzisch-Joodse familie) en Hilmi (Palestijn) hoeveel ze, ondanks hun verschillende achtergronden, gemeen hebben. Hun liefde voor elkaar is groot en hun levens raken verstrengeld. Toch blijft Liat voet bij stuk houden: haar familie zal de liefde nooit goedkeuren. Als ze in de lente wil terugkeren naar Israël kan hun liefde niet voortbestaan. Gevoelens van liefde, angst, afkeer en schuld vermengen zich. Het boek belicht de verschillende kanten van het conflict tussen Israël en Palestina en de nuance maakt duidelijk hoe ingewikkeld dat is.
Waarom denkt u dat de overheid uw boek verbood op scholen?
“Ze beweerden dat de roman gevaarlijk was voor jonge Israëlische lezers. Ik citeer: ‘Het kan mogelijk assimilatie aanmoedigen met de niet-Joodse bewoners van Israël’. De overheid probeert een eerlijke en onschuldige dialoog tussen Israëliërs en Palestijnen te voorkomen. Ze maken de muur tussen Palestina en Israël letterlijk en figuurlijk steeds hoger. Ze proberen te voorkomen dat we elkaar als gelijkwaardig gaan zien. Dat is de enige ‘overtreding’ die het boek heeft begaan, waardoor het gevaarlijk genoemd wordt. Het boek beschrijft de ander, de Palestijn, het Arabische karakter als geheel, niet als karikatuur.”
Had u een duidelijk plan voordat u begon met het schrijven van het boek?
“Het schrijven van een boek vergt tijd en geduld. Grensleven schreef ik in zes jaar tijd. Als je een duidelijke intentie hebt van te voren, dan voer je die uiteindelijk waarschijnlijk niet uit. Als schrijver ben je als het ware de eerste lezer van je boek. Vragen worden opgelost tijdens het schrijfproces. Dat zorgt ervoor dat je gefocust en verrast blijft. Het maakt niet uit hoe groot je talent is, je fantasie blijft altijd groter, intenser en wilder.”
Je bent als het ware de eerste lezer van je boek
Wat was de boodschap die u uw publiek wilde meegeven?
“Een boodschap is iets dat de literatuur vreemd is. Om eerlijk te zijn, ik ben een verhalenverteller, geen boodschapper. Waarom de moeite doen om een boek te schrijven, terwijl de boodschap in drie of vier zinnen verteld kan worden? Literatuur is een reis, de identificatie die je doormaakt met de hoofdpersoon. De ervaring om voor een paar uur iemand anders te zijn.”
Had u zoveel ophef over het boek verwacht?
“Je kan nooit zoveel absurditeit verwachten. Ik was overweldigd door deze beslissing en het had wekenlang een grote invloed op mij. Maanden zelfs. Zelfs nu als ik er aan herinnerd word, ben ik bezorgd en verbaasd, omdat het zo belachelijk is in Israël om een boek te verbannen. Dat het boek verboden werd op scholen, was slecht nieuws voor de Israëlische democratie.”
Heeft het u persoonlijk aangegrepen?
“Ik heb wat van mijn naïviteit verloren. Ik denk niet meer dat de wereld simpel is en dat iedereen, ook politici, altijd goede intenties hebben. Ik was gekwetst, maar het heeft me ook zo veel gebracht. Mensen betuigden hun steun door mijn boek te kopen en te laten weten dat ik er goed aan heb gedaan het te schrijven. Mijn boek werd een symbool voor de vrijheid van meningsuiting. Terugkijkend kan ik zeggen dat het verbieden van mijn boek een soort zegen was. Maar boven mijn eigen voldoening over het succes van het boek, staan wel mijn zorgen over de huidige overheid.”
Het verbod van mijn boek op scholen was een zegen
Spoileralert, als je de afloop van het boek niet wil weten, lees dan niet deze vraag
In hoeverre is het boek autobiografisch?
“Ik ben zelf in New York geweest in 2002, het jaar waarin het verhaal zich afspeelt, en heb dezelfde strenge winter meegemaakt. Liat mist haar thuis, en thuis wordt voor haar gepersonaliseerd door de zon. Dat heb ik zelf zo ervaren. En Hilmi is geënt op een Palestijnse kunstenaar die ik gedurende mijn jaar in New York ontmoette. Aan hem draag ik dit boek op, omdat ik de laatste persoon was die hem van dichtbij meemaakte voordat hij op een tragische manier overleed. Ik ben het hem verschuldigd dit verhaal te vertellen.”
Want wat gebeurde met Hilmi in het boek is waargebeurd?
“Ja, ik moest dit verhaal vertellen. Ik moest vertellen over zijn persoonlijkheid, zijn talent, zijn charme en deze dialoog, dit vrije, intieme vredescontract dat wij samen sloten. Ik moest vertellen dat zogenaamde vijanden heel dichtbij elkaar kunnen staan en hetzelfde kunnen zijn. Onze relatie was gemakkelijker dan de relatie tussen Liat en Hilmi. Ik ben een auteur en mijn talent is om een relatie dramatischer en fundamenteler te beschrijven. Laten we zeggen dat mijn autobiografische ervaringen een stuk makkelijker en lichter waren, hoewel ik wel hetzelfde gevoel van solidariteit en gezamenlijke achtergrond deelde. Literatuur is als een laboratorium. Ik voegde herinneringen toe aan mijn verbeelding, dan ontstaat literatuur.”
Ik voegde herinneringen toe aan mijn verbeelding, dan ontstaat literatuur
Zijn uw vooroordelen over Palestijnen veranderd tijdens uw jaar in New York?
“Er zijn Palestijnen die ik alleen zou ontmoeten door twee oceanen over te steken, zoals Hilmi. In New York kreeg ik de persoon te zien. Je leert iemand kennen als een individu op voet van gelijkheid. Je ziet iemand niet als representatie van een natie, maar als een afzonderlijk persoon.”
Centrale gevoelens in het boek zijn angst en schuld. Zijn dit gevoelens die u zelf ook heeft ervaren in New York?
“Je kan de schuldgevoelens van Liat in het boek zien als een deel van het Israëlische leven of de Israëlische identiteit. Liat heeft een schuldgevoel tegenover Hilmi, alleen al omdat ze vrijer is dan hij. Zij is de zegevierende partij en daar plukt ze de vruchten van. Er is onder Israëliërs altijd een onderhuids gevoel dat we bevoorrecht zijn tegenover Palestijnen die in een vluchtelingenkamp wonen in de West Bank of Gaza.
Je kunt geen gevoelens omschrijven als je ze niet heel goed kent van binnenuit. De angst waar mijn boek over gaat, is de angst om opgeslokt te worden door de zoete kracht van de liefde. Dat we niet meer onszelf kunnen blijven omdat we samensmelten. Het is de strijd tussen de wens om samen te smelten en de angst om samen te smelten.”
Kan de liefde in het boek een metafoor zijn voor het conflict tussen Israël en Palestina?
“Liefde kan een metafoor zijn voor vredestichting en vredestichting kan beangstigend zijn. De angst onder Israëliërs om opgeslokt te worden in de Arabische wereld en onze eigen identiteit te verliezen is groot. We dromen van vrede, maar het boek beeldt de angst voor deze harmonie uit. Want harmonie zal betekenen dat je niet meer zal worden geïdentificeerd als je zou willen.”
Liefde kan een metafoor zijn voor vredestichting en vredestichting kan beangstigend zijn
Heeft u een oplossing voor het conflict?
“Dat is een gevoelig punt. Laatst heb ik een belangrijke les van een advocaat geleerd. Hij zei dat bij een akkoord beide partijen naar huis moeten gaan met het gevoel dat ze niet alles hebben gekregen wat ze wilden. Als de één naar huis gaat met een tevreden gevoel, dan gaat de ander naar huis met het gevoel dat het geen goed akkoord was. Beide partijen zullen ontevreden moeten zijn met de resultaten en compromissen moeten sluiten, omdat dat de basis is van vredestichting.”
Wat is de volgende stap in uw carrière?
“Ik hoop heel erg dat ik de gemoedsrust vind om opnieuw te gaan schrijven. Ik mis schrijven, het mijzelf kunnen vergeten in een verhaal, heel erg. Grensleven kwam tweeëneenhalf jaar geleden uit en het bracht me zoveel succes en aandacht dat ik er nog niet aan toe ben gekomen om de routine van het schrijven van een boek op te pakken. Misschien begin ik in 2017 aan iets nieuws, dat is mijn wens voor het nieuwe jaar.”
