Na twaalf jaar en 75.000 doden kwam er in 1992 een einde aan de burgeroorlog. El Salvador verdween uit het wereldnieuws. Het FMLN werd een politieke partij. In het land zelf doen de grote economische en maatschappelijke problemen de herinnering aan de gruwelijke tijd verbleken.
 |
| Vakantie in El Salvador foto:CC |
Maar in La Montañona probeert een groep van 155 voormalige rebellen en
bewoners ‘het collectieve geheugen’ van het kleine land wakker te houden. De plaats heeft alles om toeristen te lokken. Het uitzicht vanaf de keten van bergen en vulkanen op de grens met Honduras is adembenemend. Wandelpaden, kampeerterreinen en enkele vakantiehuisjes die met zonne-energie zijn uitgerust, laten bezoekers genieten van de wilde natuur en de frisse lucht. Wie er oog voor heeft, kan zeldzame dieren en planten ontdekken.
Vochtige tunnels
"Maar de toeristen komen vooral voor de tunnels," vertelt Marco Tulio Calderón. Hij is de voorzitter van Corbelam, de organisatie die La Montañona toeristisch uitbaat. De vochtige onderaardse gangen voeren de bezoekers naar verschillende plaatsen vanwaar het FMLN sinds 1982 het verzet tegen de Salvadoraanse regering organiseerde. In een schuilplaats drie meter onder de grond bevond zich de apparatuur van Radioemisora Farabundo Martí (RFM). Dit was een zender die de Salvadoraanse bevolking voor de zaak van de rebellen moest winnen. Nauwe tunnels die doen denken aan het gangennetwerk van de Vietcong in Vietnam, voeren ook naar een onderaards ziekenhuis en andere schuilplaatsen van de rebellen. Bordjes geven uitleg.
Boven de grond getuigen diepe bomkraters en bomen met sporen van granaatsplinters van de hevige strijd die hier is geleverd. Het Salvadoraanse leger probeerde de strategische steunpunten van de rebellen te vernietigen, maar bleef tot op het einde van het conflict in het duister tasten. Zelfs onder de eigen strijders bleven veel plaatsen als La Montañona onbekend.
"De grond is doordrenkt met het bloed van veel kameraden," zegt Calderón. Hij is pas 37 en een veteraan uit de burgeroorlog. "Nu kunnen we de site aan de nieuwe generaties laten zien, zodat ze onze geschiedenis leren kennen."
Duurzame ontwikkeling
"We willen de toeristen iets lichtverteerbaars bieden dat toch een waarheidsgetrouw beeld geeft van wat zich hier tijdens de oorlog heeft afgespeeld," zegt Francisco Mejía, de schatbewaarder van Corbelam. "Hierdoor komt er tevens geld binnen dat we kunnen gebruiken om de bosgebieden duurzaam te beheren." Dat is een hele uitdaging in een arme streek als Chalatenango, de provincie waarin La Montañona ligt. Corbelam heeft onder meer een systeem met waterputten en waterleidingen aangelegd waardoor bosbranden sneller bestreden kunnen worden.
| Nog niet zo heel lang geleden was de Salvadoraanse burgeroorlog ook voor Belgen en Nederlanders een begrip. Belgen als Michaël De Witte, Rita Vanobberghen, Roger Ponseele en Karin Lievens kozen in de jaren ’80 de kant van de rebellen. In 1982 werd Nederland geschokt door de moord op vier Nederlandse journalisten die het bloedige conflict versloegen. Solidariteitscomités en conservatieve politici leverden verhitte discussies over El Salvador. |
De plannen voor het beheer van La Montañona werden in 2006 uitgewerkt. De inspiratie kwam onder meer van Perquin, een bergdorpje in de noordoostelijke provincie Morazán dat bekend stond als de hoofdstad van de guerrilla. Daar is nu een Museum van de Revolutie gevestigd.
In La Montañona kwamen vorig jaar 1400 toeristen langs. Langzaam wordt de infrastructuur uitgebreid. Er wordt een restaurant gebouwd en er zijn plannen om de inwoners van La Montañona te voorzien van stroom en drinkwater. Het grote probleem is de slechte staat van de weg die naar de streek voert. Die houdt nog veel bezoekers weg.
