De topbijeenkomst die vandaag en morgen in Brussel wordt gehouden tussen de EU en Afrika, is een maatje groter dan de Nuclear Security Summit die Nederland vorige week mocht organiseren. Niet 50, maar 80 staatshoofden en regeringsleiders (28 uit de EU, 52 uit Afrika) komen bijeen voor de vierde Europees-Afrikaanse top. Ban Ki-Moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, is eregast. Nederland wordt vertegenwoordigd door minister-president Mark Rutte en minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken. De Brusselse politie zet een recordaantal escortes in.
Het thema van de top is Investing in People, Prosperity and Peace. Onder deze welluidende slogan wordt er volgens de officiële agenda gesproken over zaken als onderwijs, vrouwen & jeugd, legale en illegale migratie, het stimuleren van groei, het creëren van banen en het bevorderen van vrede en veiligheid in Afrika.
Deadline
Evengoed zullen gesprekken over handelsverdragen tussen de Europese Unie (EU) en Afrika de boventoon voeren. De EU biedt arme landen tariefvrije toegang tot de Europese markt aan. Dit betekent dat zij geen invoerrechten hoeven te betalen als zij naar de EU willen exporteren, waardoor hun economische kansen verbeteren ten opzichte van andere, rijkere landen. Dit aanbod is onderdeel van de Doha Ontwikkelingsronde van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) dat onder andere als doel heeft arme landen zich via handel economisch te laten ontwikkelen. Als tegenprestatie wil de EU vrije toegang tot de markten van de arme landen. Dit laatste stuit op weerstand van arme landen, omdat zij vrezen dat hun lokale bedrijven weggeconcurreerd zullen worden door de veel grotere Europese bedrijven. Tot nu toe hebben slechts vier Afrikaanse landen de economische akkoorden getekend die wederzijdse vrije handel mogelijk moeten maken. De EU heeft oktober 2014 als deadline gesteld.
Bob van de Bijl, directeur van de Netherlands African Business Council (NABC), zegt dat 'de EU er veel in heeft geïnvesteerd om nu het proces vlot te trekken.' Van de Bijl: 'De vorige top, in 2010 in Tripoli, verliep teleurstellend. De EU voelt nu de toenemende interesse in Afrika van China en andere opkomende landen.´ Waarschijnlijk zal er – al dan niet op deze bijeenkomst – als eerste een akkoord worden gesloten met West-Afrikaanse landen (verenigd in het regionale economische blok ECOWAS) waarna andere Afrikaanse regio’s zullen volgen.
Volgens Van de Bijl staat er veel op het spel, voor Afrika en Europa. ‘Denk aan een land als Kenia dat bloemen en groente naar Nederland exporteert. Als zij hogere invoerheffingen moeten betalen voor de sperziebonen die zij exporteren, dan kunnen u en ik dat in de supermarkt direct merken door hogere prijzen voor onze groenten.’
Conflictmineralen
De Nederlandse ngo SOMO hoopt dat er ook gesproken zal worden over conflictmineralen uit Afrika, zoals coltan dat veel in mobiele telefoons wordt gebruikt. Gisela ten Kate van SOMO: ‘De Europese Commissie heeft onlangs een voorstel gedaan om de invoer van conflictmineralen tegen te gaan. Dit plan is ronduit teleurstellend. Zo zijn bedrijven niet verplicht om mee te werken en hoeven ze niet publiekelijk transparant te zijn over waar ze hun mineralen vandaan halen. In de Verenigde Staten is dit veel beter geregeld: daar zijn beursgenoteerde bedrijven verplicht om van hun toeleveranciers te vragen om conflictvrije mineralen te leveren.’ Waarschijnlijk zullen de conflictmineralen niet hoog op de agenda staan, hoewel enkele van de Afrikaanse leiders belang hebben bij het weren van conflictmineralen: de opbrengsten kunnen rebellengroepen financieren die tegen hen strijden.
Handel bloeit op
De Europese export naar Afrikaanse landen bereikte volgens persbureau ANP in 2013 een record met een waarde van 153 miljard euro. Ook de Afrikaanse export naar de EU piekte in 2012 met een waarde van 187 miljard euro. Het handelstekort daalde de afgelopen jaren: in 2008 exporteerden de Afrikaanse landen 41 miljard meer naar de EU dan zij uit Europa ontvingen, in 2013 was dat verschil gedaald naar 15 miljard. De EU is de grootste donor in Afrika, met een budget van 18,5 miljard euro in 2012, de helft van alle buitenlandse staatshulp die Afrika in dat jaar ontving.
Een dag voor de aanvang van de bijeenkomst in Brussel maakte de Europese Unie officieel bekend om een militaire vredesmissie te sturen naar de Centraal-Afrikaanse Republiek, waar momenteel een bloedige burgeroorlog woedt. Tot duizend militairen worden ingevlogen om onder andere de luchthaven van hoofdstad Bangui te beveiligen.
