Rayan Younis Beeld: Coco Olakunle
Mensenrechten

Het Leids Steunloket vraagt aan migranten zélf wat ze nodig hebben

Veel migranten kennen hun rechten niet en daarom richtte jurist Rayan Younis het Leids Steunloket Migranten op. Daar geeft hij met tientallen vrijwilligers praktisch en juridisch advies in wel negen verschillende talen. Maar hij wil meer bereiken. ‘We moeten af van het idee dat migratie iets bijzonders is.’

Door 5 november 2021
discriminatie Goal Getters juridisch advies SDG10 sociaal onrecht
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Terwijl het buurthuis leegloopt en het buiten begint te schemeren, barst de 53-jarige Rayan Younis nog van de energie. Hij verwelkomt zijn collega-vrijwilligers, die bijles komen geven, en begint druk te vertellen over hoe hard hij op zoek is naar een eigen locatie voor het Leids Steunloket Migranten, zijn jonge stichting. Die opereert momenteel nog in het Matilo buurthuis aan de rand van Leiden.
“

Het is tijd dat mensen met ervaringskennis het initiatief nemen

De Syrische Younis woont al twintig jaar in Nederland en noemt zichzelf in de eerste plaats een Leidenaar. Als juridisch begeleider viel het hem op dat er weinig wordt geluisterd naar migranten; veel hulpverlening is daarom verre van toegankelijk voor hen. Begin 2020 besloot hij daarom het Steunloket op te richten: “Ik vond het tijd dat mensen met ervaringskennis, die zélf een migratieachtergrond hebben, het initiatief nemen.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.

Bijles en buurtkeuken

Het Leids Steunloket Migranten is veel ineen: een juridisch loket, bijlesschool en buurtkeuken. Bij het inloopspreekuur in het buurthuis kan iedereen aankloppen met juridische of praktische vragen en mensen worden zoveel mogelijk in hun eigen taal geholpen. De ruim 110 vrijwilligers spreken onder meer Nederlands, Engels, Arabisch, Frans, Duits, Spaans, Farsi, Turks en Russisch. Daarnaast krijgen momenteel vijftien middelbare scholieren die nieuw in Nederland zijn gratis bijles van masterstudenten. Het geld voor de activiteiten komt van donaties en het regionale Fonds 1818.
“

'Het is tijd voor een rationele blik op migratie'

Hoeveel er ook gebeurt in het buurthuis, uiteindelijk heeft Younis veel grotere dromen met het Steunloket. “Ik wil migratie normaliseren”, zegt hij. “We moeten af van het idee dat migratie iets bijzonders is; mensen migreren al duizenden jaren.” Volgens hem is het tijd voor een ‘rationele blik’ op migratie, waarbij praktische hulp wordt geboden – zoals bijles en juridische steun – en er bovenal aan migranten zélf wordt gevraagd wat zij nodig hebben. Daarom heeft het merendeel van de vrijwilligers een migratieachtergrond.

Maar ook als niet-migranten aankloppen voor hulp zijn ze meer dan welkom. “Momenteel worden migranten en Nederlanders tegen elkaar uitgespeeld, alsof we vijanden zijn. Plekken als het Steunloket kunnen een soort buffer vormen, waar we elkaar leren kennen en elkaar helpen. Zodat we bij de volgende crisis, zoals de wooncrisis of de coronacrisis, niet tegen elkaar kunnen worden opgehitst.”

“

'Na de moord op Theo van Gogh voelde ik me niet veilig genoeg om de straat op te gaan'

Younis had net zijn eigen advocatenkantoor, toen hij zo’n twintig jaar geleden Syrië moest ontvluchten vanwege zijn politiek activisme – als advocaat sprak hij zich uit over de slechte mensenrechtensituatie in zijn land. In Nederland studeerde hij nog eens twee jaar voor de erkenning als jurist, en ook het activisme liet hij niet achter zich. “Mijn integratie was anders dan die van de meeste migranten”, grinnikt Younis. “Ik woonde de eerste jaren in Leiden in een kraakpand! Mijn vrienden waren activisten uit verschillende politieke stromingen. Zo heb ik Nederland leren kennen.”
“Migranten en Nederlanders worden tegen elkaar uitgespeeld, alsof we vijanden zijn.”Beeld: Coco Olakunle

'De hoeveelheid racisme is ongekend'

Terugkijkend op die periode noemt hij zichzelf wat ‘naïef’. “Ik had een ideaalbeeld van Nederland als geweldige, tolerante plek.” Maar naarmate extreemrechts groeide, zag hij iets kantelen. Op een dag belaagden rechts-extremisten zijn kraakpand en ook de dag na de moord op Theo van Gogh voelde Younis zich niet veilig genoeg om de straat op te gaan. Younis: “Het aantal migranten nam toe, maar de hoeveelheid racisme en discriminatie is net zozeer ongekend.” Ook het Steunloket kreeg, vooral in het begin, racistische verwensingen op sociale media.
“

Veel initiatieven voor vluchtelingen zijn niet laagdrempelig genoeg

Maar dat houdt Younis niet tegen. Hij was onder andere juridisch begeleider bij Vluchtelingenwerk, waar hij ongedocumenteerden hielp. Hij weet hoe lastig nieuwkomers hun weg vinden in het systeem. “Er zijn veel initiatieven voor vluchtelingen, maar vaak zijn die niet laagdrempelig genoeg, of de hulpverleners spreken alleen Nederlands en Engels. Als mensen hun rechten niet kennen, kan dat voor schrijnende situaties zorgen.”

Zoals een vrouw die recent bij het Steunloket kwam en al jarenlang inkomenstoeslag misloopt – ze weet dát ze er recht op heeft, maar niet welk formulier ze moet hebben of waar ze moet aankloppen. “Zo kun je jarenlang geld mislopen, terwijl je in diepe armoede leeft. En gisteren nog, belde er een vrouw in paniek op, omdat ze weliswaar een verblijfsvergunning kreeg, maar toch samen met haar twee kinderen dakloos dreigde te worden. Ze heeft geen idee waar ze terechtkan. Dus ik heb snel naar alle daklozencentra gebeld en een plek voor haar geëist.”

Naast het spreekuur geeft het Steunloket sinds maart 2021 ook gratis bijles aan migrantenkinderen. Een initiatief van de Duitse vrijwilliger Aaron Pereira (29). Momenteel zijn er vijftien leerlingen, maar dat aantal zal nog groeien. “Migrantenkinderen hebben vaak lang school gemist. En als ze eindelijk verder kunnen, zitten ze in een nieuw schoolsysteem, met een nieuwe taal, waarbij ouders ze vaak moeilijk kunnen helpen. En ondertussen moet je óók nog nieuwe vrienden maken. Dat is zwaar.”

Politieke standpunten

Younis krijgt bij de communicatie, sociale activiteiten en het spreekuur ook nog hulp van onder anderen de bevlogen vrijwilliger Anna Biedenkapp (29). Zij merkt dat ook het Steunloket zélf soms te maken krijgt met vooroordelen. “Veel mensen vragen – op een erg beschuldigende manier – of we er soms alléén voor migranten zijn. Nee, natuurlijk niet, we zijn er voor de hele stad. Maar migranten worden nu eenmaal nóg meer buitengesloten. Neem bijvoorbeeld de wooncrisis: die geldt voor iedereen, maar als je hier niemand kent, dan kun je helemaal nergens terecht als je geen woning vindt.”

Het Steunloket is dan ook niet bang om een politiek standpunt in te nemen, zegt Pereira. “Dat onderscheidt ons van veel andere projecten voor vluchtelingen. We ondersteunen bijvoorbeeld de campagne voor het generaal pardon, we spraken ons uit tegen de sluiting van een bed-bad-brood-opvang in Leiden, en we hebben goed contact met de lokale organisatie voor ongedocumenteerden, Fabel van Illegaal, zodat we mensen zonder papieren waar nodig kunnen doorverwijzen.”

“

'Eén lokale stichting kan niet alles tegelijk doen'

Younis knikt instemmend, maar wil er wel aan toevoegen: “We zijn géén actiegroep. Die jaren liggen achter me.” Bovendien kan één lokale stichting niet alles tegelijk doen: momenteel gaat alle aandacht naar het bijlescentrum en juridisch spreekuur. “Maar mensen in andere steden vragen al of we daar geen vestiging kunnen openen”, zegt Younis trots. “Wie weet, misschien over een paar jaar.”

Sociale uitvaarten: ‘Desnoods begraven we mensen gratis’

Ze hielden ooit een uitvaart in een van hun huiskamers.

Deze huisarts dicht de vaccinatiekloof door ongelijkheid aan te pakken

De vaccinatiebereidheid is laag in de wijk van huisarts Shakib Sana.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons