Plien Kok Beeld: Leendert Vooijce

Het leven van de straat in de schijnwerpers

Na twintig jaar werken in de verslaafdenzorg maakt ze haar debuut in het theater. In de voorstelling Thuislozen vertelt hulpverlener Plien Kok samen met acteurs de verhalen van de straat.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Hoe kunnen we het best helpen als we zulke gevallen op straat tegenkomen?”, vraagt een jongeman in een net jasje uit het publiek. “Thuislozen zijn gewoon mensen, geen gevallen”, antwoordt een vrouw die geen broek draagt, maar wel een grote jas waar een basilicumplant uit de zak steekt. Sommige omstanders mompelen, maar ze laat zich niet van haar stuk brengen. “Hij bedoelt het goed, maar dat betekent niet dat hij niet kan leren.”

De vrouw zonder broek is Adelheid Roosen die een thuisloze vrouw speelt. In de pauze leidt zij op het podium een gesprek tussen lokale hulpverleners over de voorstelling. Het publiek is naar voren geroepen, een deel heeft blikjes Schultenbräubier in de hand. Het theaterstuk Thuislozen, van regisseur Thibaud Delpeut in samenwerking met Adelheid Roosen, brengt het leven van de straat dichter bij het publiek.

Niet alleen deze avond in het Alkmaarse theater De Vest, maar door het hele land maakt publiek kennis met de alcoholist die probeert af te kicken en blijft terugvallen, het verslaafde en verliefde stel dat zichzelf met naalden de vernieling in helpt en de carrière-vader die na het verlies van zijn dochter verward op straat belandt. Elke voorstelling gaat het publiek ook in gesprek met ‘lokale helden’: hulpverleners, stadsgenoten of vrijwilligers die zich voor thuislozen inzetten. Deze lokale helden krijgen een rol in het stuk en spelen zichzelf, in Alkmaar is Plien Kok (50) een van hen.

Verschrikkelijk knap

Kok is hulpverlener bij Stichting Brijder, een zorginstelling die verslavingen behandelt en helpt met bijkomende problemen. Ze werkt daar al meer dan twintig jaar en heeft dagelijks te maken met verslaafden en thuislozen.

“De voorstelling maakte veel indruk op me. Mijn partner vroeg hoe dat kon, want in mijn werk zijn die verhalen toch dagelijkse praktijk. Maar het is verschrikkelijk knap hoe deze acteurs die laten zien, ik kon op ieder karakter een naam plakken van iemand die ik ken. Wat ik ook goed vond is dat de voorstelling zo lang is, onder je huid gaat zitten en zelfs bijna gaat irriteren. Dat je het allemaal zo zwaar en vervelend gaat vinden, maar dat is precies de werkelijkheid. Thuislozen laat de uitzichtloosheid en machteloosheid zien van deze groep, dat moet de samenleving en de hulpverlening beter beseffen.”

Thuislozen zijn gewoon mensen, geen gevallen

Als dat niet gebeurt, dan heeft dat volgens Kok merkbare politieke gevolgen en worden kwetsbare groepen hard getroffen. “Ik zie dat zorgverzekeraars door marktwerking steeds meer macht krijgen, dat vind ik zorgwekkend. Ze gaan op de stoel van de behandelaar zitten en bepalen wat wel of niet mag. Het wordt dan steeds moeilijker om cliënten de best mogelijke zorg te bieden, soms lukt dat gewoon niet. We hebben er politiek voor gekozen dat instellingen mogen concurreren, maar het gaat hier om zorg!”

Legitimatie en medicatie

Kok zet zich onder andere in voor (ex-)gedetineerden met een verslaving of psychiatrische klachten, en ziet daar veel mis gaan. Zo vertelt Kok over gedetineerden met psychiatrische klachten die geen hulp krijgen. “De reclassering vraagt psychologisch onderzoek aan tijdens de detentie van cliënten, om zo te onderbouwen dat ze zorg behoeven. Maar die wachtlijst is vaak zo lang, dat veel al weer uit de gevangenis zijn vóór die onderzoeken plaats kunnen vinden. Mensen met verslaving of psychische problemen krijgen dan vaak kalmerende medicatie zodat ze rustig blijven. Maar eenmaal buiten hebben ze die medicijnen niet meer, zodat zij na detentie vaak direct te maken krijgen met ontwenningsverschijnselen en op zoek moeten naar vervanging.”

Sommige ex-gedetineerden hebben eenmaal buiten ook geen bankpas, legitimatiebewijs of opvang. Met die zaken probeert Kok te helpen, zodat iemand behandeling kan krijgen, maar dat gaat door lange wachttijden moeizaam. Ze vertelt dat het een week duurt om iemand voor legitimatie in te schrijven bij burgerzaken, dan nog enkele weken voordat een zorgverzekering geregeld is en vervolgens moet een huisarts gezocht worden. Vaak wil die voor een intakegesprek eerst wachten op het oude dossier van een cliënt, wat ook even kan duren. Na het intakegesprek kan de cliënt met een verwijsbrief behandeld worden, maar de wachtlijsten daarvoor zijn lang.

Ik zou mensen willen vragen niet weg te kijken als ze thuislozen op straat zien – ze zijn er en maken deel uit van onze maatschappij

“Dat proces kan maanden duren. Zo’n cliënt heeft ondertussen vanaf dag één geen medicijnen gehad, de kans is groot dat hij of zij op straat gaat stelen en drugs gaat kopen. Iedereen ziet dat als een delinquent die wéér terugvalt, maar wat moet die persoon in zo’n situatie anders? De afgelopen jaren is veel aandacht voor deze problemen door gemeente en zorg, maar in de praktijk wordt vooral veel gepraat met helaas te weinig resultaat. Het is eigenlijk in- en intriest dat we niet in staat zijn om dit te tackelen.”

Toch denkt Kok er na twintig jaar niet over om te stoppen met haar werk als hulpverlener. Ze doet mee met de voorstelling Thuislozen om te vertellen wat volgens haar nodig is. “We moeten meer de praktijk in. Minder overleggen, en het geld inzetten waar het nodig is: bedden en opvang. En ik zou mensen willen vragen niet weg te kijken als ze thuislozen op straat zien – ze zijn er en maken deel uit van onze maatschappij. Het zijn mooie en kwetsbare mensen die vaak veel hebben meegemaakt, ze verdienen iedere keer opnieuw een kans. Al is het honderd keer.”

Thuislozen is nog tot en met 1 december in theaters door het hele land te zien.

Jong, dakloos en vluchteling

Maak kennis met Kauthar Bouchallikht

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons